هاجر تربیت
هاجر تربیت (۱۲۸۵ خورشیدی - ۲۱ دی ۱۳۵۲) کنشگر اجتماعی و سیاستمدار اهل ایران بود.
هاجر تربیت | |
---|---|
نماینده دورهٔ ۶ مجلس سنا | |
مشغول به کار ۱۳۵۰ – ۱۳۵۲ | |
حوزه انتخاباتی | تهران |
نماینده دورههای ۲۱ و ۲۲ مجلس شورای ملی | |
مشغول به کار ۱۳۴۲ – ۱۳۵۰ | |
حوزه انتخاباتی | تهران |
اکثریت | ۲۲۴,۳۱۴ |
اطلاعات شخصی | |
زاده | هاجر تربیت ۱۲۸۵ خورشیدی استانبول، ترکیه |
درگذشته | ۲۱ دی ۱۳۵۲[1] (۶۷ سال) تهران، ایران |
آرامگاه | بهشت زهرا قطعه۷، ردیف ۹۹، شماره ۲۲ |
ملیت | ایرانی |
همسر(ان) | محمدعلی تربیت (ا. ۱۳۰۱) |
والدین | حسین قلی تربیت[2] |
پیشه | سیاستمدار |
دین | اسلام |
زندگینامه
هاجر تربیت سال ۱۲۸۴ خورشیدی در استانبول ترکیه در روزهای پر تب و تاب انقلاب مشروطه به دنیا آمد. پدر او، حسینقلی تربیت از کارمندان دولت و از اعضای محلی سفارت ایران در ترکیه زمان خود بود. بدینترتیب، هاجر تحصیلات دروس دورة متوسطه را در استانبول فرا گرفت. وی به سه زبان عربی، فرانسه و انگلیسی آشنایی داشت و در سفارت ایران در عثمانی مشغول به کار شد. در همین زمان بود که با محمدعلی تربیت یکی از روشنفکران سرشناس و از آزادی خواهان مشروطیت آذربایجان آشنا شد. وی همسر اول خود را از دست داده بود و همین آشنایی منجربه ازدواج با هاجر در سال ۱۳۰۱ شد. او پس از ازدواج با محمدعلی تربیت به ایران آمد.[3]
وی از ۱۳۱۰ به مدت ده سال مدیر مدرسه دوشیزگان در تبریز شد.[1] بعد از مادام هس، هاجر تربیت برای سالها مدیر دانشسرای دختران در ایران بود.[1] از سال ۱۳۱۴ عضو کانون بانوان بود. هاجر تربیت از کسانی بود که روز ۱۷ دی ۱۳۱۴ در مراسم کشف حجاب دانشسرای دختران خطابهای را ایراد کرد.[3] پس از آنکه رضاشاه در سال ۱۳۱۸ دستور داد تا ریاست مدارس خارجیان بر عهدهٔ ایرانیان باشد هاجر تربیت به ریاست دبیرستان نوربخش (مدرسهٔ آمریکاییها) منصوب شد.[3] هشت سال بعد ریاست دبیرستان به زن دیگری محول شد و هاجر با سمت بازرس فعالیت خود را ادامه داد. در سال ۱۳۱۹ هنگامی که بنگاه حمایت مادران و نوزادان تأسیس شد، تربیت نیز به عضویت هیئت مدیرۀ بنگاه آن انتخاب و سمت دبیری کل آن بنگاه را به عهده داشت. وی بارها از تریبون مجلس بهمناسبت تأسیس بنگاه حمایت مادران و کودکان که روز مادر نامگذاری شده بود، سخنرانی نمود. ضمن اشاره به اینکه در این بنگاه خدمت میکند، افزود: «یکی از بهترین و مهمترین مؤسساتی است که تا حال به صحت و سلامت مادران و کودکان خدمات شایانی کرده است.». همچنین در جلسۀ ۲۷۷ اشاره کرد که: «بنگاه حمایت مادران که سالهای سال است به این مملکت خدمت میکند یکى از درآمدهایش همان کمک شهردارى بوده و هست.»
فعالیتهای سیاسی
او در کنار صفیه نمازی و فاطمه سیاح حزب زنان ایران ایران را تشکیل داد.[3] او یکی از ۴ نفری بود که در نوشتن اساسنامه این حزب نقش داشت.[3] وی از سال ۱۳۲۱ عضو حزب زنان ایران بود. او با ایجاد مجالس سخنرانی، نمایشها، کلوپهای ورزشی، کتابخانه و کلاسهای اکابر، به توسعه فعالیتهای زنان پرداخت. در سال ۱۳۲۴ توسط بانوان اعضای شورای زنان به شهرداری تهران پیشنهاد شد که در ادارۀ امور بنگاههای خیریه با شهرداری تشریک مساعی نمایند. بدینترتیب انجمن معاونت عمومی زنان شهر تهران دائر گردید که تربیت یکی از اعضای فعال دبیرخانه و نایب رئیس این انجمن بود و از طرف بانوان فعال کشور بخش شیر و خورشید سرخ بانوان تأسیس گردید و تربیت نیز عضویت در کمیتۀ مرکزی این جمعیت و ریاست کمیسیون سازمان دختران انتخاب و در این راه به فعالیت مشغول شد.
تربیت در سال ۱۳۲۸ از طرف وزارت کشور به سمت ریاست ادارۀ امور اجتماعی وزارت کشور و چهار دایرۀ فرهنگی، بهداشتی، تربیتی و خیریه (اجتماعی) منصوب شد. چهار سال بعد دولت این اداره را منحل کرد و هاجر تربیت به سمت بازرس منصوب شد. او همچنین کودکستانی را تحت نظر خود، در وزارت کشور دایر کرد.
نمایندگی مجلس شورای ملی
هاجر تربیت از جملهنخستین زنانی بود که در دورههاي بيستويكم و بيستودوم مجلس شورای ملی بهعنوان نمايندۀ مردم تهران انتخاب شد. وی در دورۀ بیستویکم با کسب ۱۷۰,۱۱۲ رأی از مجموع ۲۷۱,۴۲۰ رأی اکثریت آرا را به خود اختصاص داد. علاوه بر هاجر تربیت در این دورۀ مجلس پنج زن دیگر نیز با نامهای: نیره ابتهاج سمیعی، شوکت ملکجهانبانی، مهرانگیز دولتشاهی، فرخرو پارسا و نزهت نفیسی حضور داشتند. در میان آنها شوکت ملکجهانبانی و بعد از آن هاجر تربیت بیشترین سخنرانی را در مجلس بيستويكم داشتند.
نشریه ی زن روز در ارزیابی خود از زنان نمایندة مجلس دورة بیستویکم شورای ملی دربارۀ هاجر تربیت چنین نوشته بود: «در مجلس شورای ملی خانم هاجر تربیت، جمعاً ۱۳ بار از تریبون مجلس استفاده کردهاند، یعنی هر دوماه و نیم یکبار و روی همرفته سه ساعت و ۱۵ دقیقه حرف زدهاند. موضوعاتی که خانم تربیت درباره ی آنها گفتگو کرده عبارتند از: ۲۱ آذر؛ نقص بهداشت، ۱۷ دی، تحصیل جوانان در خارج، ششم بهمن، مبارزه با بیسوادی، عدم بازگشت جوانان ایرانی ازخارج، مشکلات جوانان در تحصیل، کنگرة زنان ایران، شرکت زنان در کلاسهای مبارزه با بیسوادی، هفتة کتاب، اعلامیة حقوق بشر و خانوادة ایرانی، روز مادر، سوم اسفند.» همچنین در این مقاله به زنان نمایندۀ مجلس انتقاد شد و وقتی کارنامۀ این زنان را بررسی کردند، معتقد بودند که این زنان هیچکاری برای زنان از پیش نمیبرند و حتی این زنان را به بیجرئتی متهم کرد که شجاعت و جسارت سخنرانیهای کوبنده و نقد کردن مسائل مختلف را ندارند. نمایندگان دورۀ بیستویکم مجلس شوراى ملى به نمایندگی از کارگران، کشاورزان، روشنفکران و زنان لوایحی را ارائه میدادند. از اینرو بیشتر لوایحی که تربیت در مجلس طرح یا در آن مشارکت کرده بود بیارتباط به مسائل زنان و همین طور حقوق زنان و کودکان نبود.
وی در بیست و دومین دوره مجلس نیز با با کسب ۲۲۴,۳۱۴ رأی از ۲۷۵,۱۸۴ رأی مأخوذه حائز اکثریت آرا شد. عملکرد او در مجلس، در حوزۀ زنان، طرح و تصویب لایحه حمایت از خانواده، توسعۀ مراکز سوادآموزی و حرفه آموزی، همکاری با وزارت بهداری در امر بهداشت و تنظیم خانواده بود. شعارهای او مبنی بر سهیم شدن زنان روستایی در درآمد مزارعی که روی آن کار میکردند، همچنین سهیم شدن زنان در دارایی خانواده بود. وی توجه خاصی به برگزاری جشنهای ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران داشته است. بیشترین صحبت وی در مجلس دربارۀ روزمادر و مقام مادر و سپس هفدۀ دی بود. او از ستایشگران رضا شاه و محمدرضا شاه بود.
نمایندگی مجلس سنا
بعدها در دورة ششم مجلس سنا (از ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۴) نام هاجر تربیت هم در لیست سناتورهای زن قرار گرفت. او از حوزه تهران به صورت انتخابی وارد سنا شد.
بیماری و درگذشت
وی در سال ۱۳۴۵، نامهای به ریاست مجلس شورای ملی مینویسد: «مبنی بر تقاضای حق استعلاج» که مبتلا به درد مفاصل و فشار خون است و به استراحت و معالجه نیاز دارد. سرانجام تربیت در ۲۹ دی ماه ۱۳۵۲ در دورۀ سناتوریاش درگذشت.[4]
تالیفات
او تألیفات زیادی هم از خود بهجا گذاشت که از جمله تألیفات او: رسالهٔ زن در قرن بیستم و بیش از۱۲۰ داستان از انگلیس و فرانسه چاپ نموده است و صدها مقالهٔ علمی و ادبی و اجتماعی نوشته است.