نامه بانوان

نامهٔ بانوان یک مجلهٔ صریح‌اللهجهٔ ایرانی به سردبیری شهناز آزاد بود که نخستین شمارهٔ آن در سال ۱۲۹۹* [1] در تهران[2] چاپ شد. این روزنامهٔ طرفدار کشف حجاب به چاپ مقاله‌هایی که فقط به قلم زنان نوشته شده بود و اخبار ملی و بین‌المللی نیز می‌پرداخت[3].

این نشریه دو بار در ماه منتشر می‌شد و بالای نام روزنامه شعار «زنان نخستین آموزگار مردانند» به چشم می‌خورد. بنابر نوشته صفحه اول هر شماره «این روزنامه برای بیداری و رستگاری زنان بیچاره و ستمکش ایران است»[4].

نامه بانوان ۳ روز بعد از چاپ نخستین شماره‌اش توقیف شد زیرا در مطلبی بی پایه و بدون هیچ استدلال منطقی و صرفا از سر عرض ورزی نوشته بود «حجاب خرافه و موهومات و حصار سنت، جلوی دیدگان زنان و مردان را در این کشور سد کرده‌است.» سپس با این شرط که در شماره بعدی بنویسد منظور از حجاب در این جمله، حجاب زنان نیست، اجازه انتشار مجدد یافت[5]. در دو شمارهٔ اول شعر «کفن سیاه» از میرزاده عشقی و بحث‌هایی در مجلس سوریه راجع به حق رای زنان و مبارزه با حجاب منتشر شده بود اما شهناز آزاد، سردبیر، در شمارهٔ سوم مدعی شد که منظورش از «حجاب»، «حجاب خرافه و جهل» بوده‌است و نه چادر و روبنده. دانشوران این حرکت را «عقب‌نشینی» تاکتیکی می‌دانند[6].

از مسائل مهم مورد تأکید این روزنامه فراهم‌سازی امکانات تحصیل و سوادآموزی به زنان در ایران و ساخت مدارس دخترانه است. این روزنامه بی‌سواد نگه‌داشتن زنان و دختران را مایه عقب‌افتادگی، فساد و مانع پیشرفت می‌داند. مبحث تعلیم و تربیت زنان به دفعات و جدا از مسأله حجاب مطرح شده‌است[7].