ملکه مادر

ملکهٔ مادر واژه‌ای است برای مادر شاه یا مادر ملکه به کار می‌رود. همچنین در معنای خاص آن در هنگام پادشاهی محمدرضا پهلوی، مادر او تاج‌الملوک آیرملو را ملکه مادر لقب داده بودند.

ملکه‌های مادر به‌طور رسمی حکمرانی نمی‌کنند اما در مواردی به عنوان نایب‌السلطنه تعیین شده‌اند. از قدرتمندترین ملکه‌های مادر در تاریخ جهان می‌توان به اتوسا شهبانوی ایران و مادر خشایارشا، امپراتریس دواگر لو ملکه چین و مادر امپراتور هوی، امپراتریس دواگر وو ملکه چین و مادر امپراتوران ژونگ زونگ و رویزونگ، اگریپینا کوچک ملکه روم و مادر نرون، جولیا دومنا ملکه روم و مادر کاراکالا، جولیا مائسا اگوستا روم و مادر بزرگ هلیوگابال و الکساندر سوروس، جولیا سیومیاس ملکه روم و مادر هلیوگابال، جولیا مامیا ملکه روم و مادر الکساندر سوروس، کاترین مدیچی ملکهٔ فرانسه و مادر سه پادشاه فرانسه با نام‌های‌ فرانسوای دوم ‌و شارل نهم و هانری سوم، اولگا کی‌یف مادر سویاتوسلاو یکم کی‌یف، تزی شیء مادر امپراتور تونگ‌ژی و ترکان خاتون مادر محمد خوارزمشاه و ترکان خاتون ملکه سلجوقی و مادر محمود یکم سلجوقی نام برد. همچنین نوربانو سلطان، صفیه سلطان، کوسم سلطان و تورخان سلطان چهار تن از قدرتمندترین والده سلطان‌های امپراتوری عثمانی در دورهٔ موسوم به سلطنت زنان بودند. مهدعلیا مادر ناصرالدین شاه قاجار نیز از چهره‌های درباری مهم دورهٔ قاجاریان ایران بوده‌است.