ترکان خاتون (همسر ملکشاه سلجوقی)

ترکان خاتون (درگذشته حدود سنه ۴۸۷ (قمری) برابر با ۱۰۹۴ (میلادی))، زن ملکشاه سلجوقی بود.

وی در امور سیاسی مملکت و نظامی دخالت کاملاً مستقیم داشت و همراه با ملکشاه امور سیاسی و اقتصادی و تمام مسائل مملکتی را رتق و فتق میکرد و در سلطنت با همسرش شریک بود و نیرومندترین بانوی طول تاریخ سلجوقیان بود. وی در زمان همسرش عملاً زمام امور مملکتی را کاملاً در دست داشت. بسیاری از مورخان وی را از مهمترین عوامل برکناری و سپس قتل خواجه نظام الملک توسی، وزیر ملکشاه، می‌دانند. وی سپس انتصاب تاج الملک به مقام وزارت نقش اصلی داشت. دلیل این دشمنی خونین با خواجه نظام الملک این بود که وی مخالف ولایتعهدی محمود بود و او را برای این منصب با کفایت و شایسته نمی‌دید.

ترکان خاتون بعد از مرگ ملکشاه به خلیفه بغداد قول دستکیری جعفر (پسر خلیفه که در اصفهان دارالخلافه ساخته بود) را داد و برای به سلطنت رساندن پسرش محمود از او سرباز گرفت و به طرف ایران به راه افتاد و در کرمانشاه (قره مسین) نیز به رئیس عشایر آنجا به نام فرخ سلطان نیز قول مال داد و او را برای سرنگونی برکیارق، پسر بزرگ ملکشاه، که در اصفهان به کمک باطنی‌ها به حکومت رسید با خود همراه کرد. وی بعد از بسیج نیروهای خود به اصفهان آمد و چون برکیارق برای جنگ با تنش که عموی او بود از اصفهان خارج شده بود بدون خون ریزی شهر اصفهان را به تصرف درآورد و تاج پادشاهی را بر سر پسرش گذاشت. برکیارق بعد از شکست به اصفهان آمد بدون اینکه اطلاع داشته باشد که حکومت او سرنگون شده‌است. ترکان خاتون او را به اسارت گرفت و چون ترکان خاتون برای ازدواج با فرخ سلطان به وعده خود عمل نکرد، فرخ سلطان از وی رنجیده شد. ترکان خاتون سپس یک افسر عرب بنام برکت القیس[1] که از بغداد آمده بود را به بهانه ازدواج با او تحریک کرد که فرخ سلطان را بکشد. او در ‌نهایت فرخ سلطان را کشت و خود نیز دستگیر و با توطئه ترکان خاتون اعدام شد. ترکان خاتون سپس به تنش، بردار ملکشاه، که حکومت شام، موصل، آذربایجان و همدان را داشت و می‌خواست اصفهان را نیز تصرف کند و پایتخت حکومت خود نماید قول ازدواج داد. در نهایت ترکان خاتون به وسیله یک فدایی به نام داود نیگنانی در فومن مورد سوقصد قرار گرفت و چند روز بعد در اثر عفونت و مصرف بیش از حد تریاک درگذشت.[2]