سلطنت زنان

حفصه سلطان، مادر سلطان سلیمان، با به دست آوردن مقام والده سلطان راه را برای سلطنت زنان هموار کرد و قبل از مرگ او در سال ۱۵۳۲، خرم سلطان به عقد سلطان سلیمان در آمد. او پس از مرگ حفصه سلطان اداره حرم‌سرای سلطان را به دست گرفت و به مشاور سلیمان تبدیل شد. او در سال ۱۵۳۶ باعث اعدام ابراهیم پاشا و در سال ۱۵۵۵ باعث اعدام احمد پاشا شد. وی در سال ۱۵۳۷ رستم پاشا را به دیوان معرفی کرد و در انتصاب شاهزادگان به عنوان ولیعهد سلطنت نقش مستقیم داشت. خرم در سال ۱۵۵۳ موفق شد همسرش را نسبت به شاهزاده مصطفی، بدبین کند و باعث اعدام او شد. او از سال ۱۵۳۵ به عنوان ملکه رسمی دربار عثمانی با ملکه‌های سرزمین‌های دیگر نامه‌نگاری می‌کرد و دارای دیپلماسی سیاسی بود. او در سال ۱۵۵۳ باعث جنگ میان عثمانی و صفویان شد. او همواره مانع حمله به سرزمین مادری خود می‌شد و برای پادشاه لهستان نامه می‌نوشت. خرم سلطان به عنوان زنی آزاد اجازه خیرات در سرزمین‌های مقدس را دارا بود. خرم به ساخت‌وساز علاقه‌مند بود. او دستور ساخت مجموعه خاصگی سلطان را صادر کرد و به فقیران توجه نشان می‌داد.[2][3][4]

پس از مرگ خرم سلطان، دخترش مهرماه سلطان قدرت را به دست گرفت. از آنجایی که او تنها دختر سلیمان بود در نزد پدرش محبوب بود و بعد از مرگ مادرش اداراه حرم‌سرای سلطان را به دست گرفت و در زمان سلطنت برادر کوچک‌ترش سلیم دوم مانند والده سلطان برای او عمل کرد. وی به اصلاح امور مالیاتی عثمانی پرداخت. وی دستور ساخت سه مسجد را صادر کرد و از ثروت فراوانی برخودار بود. مهرماه همانند مادرش دارای سیاست خارجه بود و با پادشاهان دیگر سرزمین‌ها نامه‌نگاری داشت. او بعد از مرگ تمامی اموالش را برای دخترش عایشه هماشاه سلطان باقی گذاشت. فرزندان و نوادگان وی در عثمانی جایگاه بالایی داشتند.

نوربانو سلطان همسر عقدی سلیم دوم و والده سلطان پسرش مراد سوم بود. وی در زمان سلطنت همسر و پسرش مشاور آن‌ها بود. او اولین زنی بود که بعد از سپری کردن دورانش به عنوان خاصگی سلطان لقب والده سلطان را کسب کرد و به همین دلیل پسرش لقب والده عتیق را به او داد. او دارای دیپلماسی سیاسی قدرتمندی بود. نوربانو دستور ساخت مسجد والده عتیق را صادر کرد.

صفیه سلطان همسر عقدی مراد سوم و والده سلطان پسرش محمد سوم بود. وی پش از مرگ نوربانو سلطان مشاور همسرش شد و بعداً مشاور پسرش شد. او هنگامی که پسرش در جنگ بود شخصاً دولت را اداره می‌کرد. صفیه سلطان همانند نوربانو دارای دیپلماسی قدرتمندی بود. وی در اعدام سوکلو محمد پاشا نقش داشت. او در سال ۱۶۰۳ باعث اعدام یمشجی حسن پاشا شد. صفیه در زمان سلطنت نواده‌هایش احمد و مصطفی مورد احترام بود و از وی به عنوان بانوی خاص عثمانی یاد می‌شود. حلیمه سلطان همسر محمد سوم و والده سلطان مصطفی یکم بود. او در دوره اول سلطنت پسرش نایب‌السلطنه او بود و در دوره دوم نیز شخصاً دولت را اداره می‌کرد.[2][5]

کوسم سلطان، قدرتمندترین زنِ تاریخ عثمانی بود. او همسر احمد یکم و والده سلطان مراد چهارم، ابراهیم یکم و محمد چهارم بود. او قوانین عثمانی را تغییر داد، مانع اعدام مصطفی یکم به دست احمد شد و بعداً مصطفی را به سلطنت رساند. کوسم سلطان در دو دوره نه ساله و سه ساله نایب‌السلطنه شد و حتی زمانی که نایب حکومت نبود به‌عنوان والده سلطان همواره قدرتمند بود. کوسم تنها والده‌ای بود که کشته شد و لقب والده شهید را کسب کرد و از وی به عنوان زنی خیرخواه یاد می‌شود زیرا او دستور ساخت چندین خیریه را صادر کرد. تورخان سلطان همسر ابراهیم یکم و والده سلطان محمد چهارم و نایب‌السلطنه او بود. او در سال ۱۵۵۶ قدرتش را به کوپرلو محمد پاشا، منتقل کرد اما همواره مشاور سلطان باقی ماند و قدرتمند بود. او دستور ساخت چندین قلعه را برای محافظت از مرزهای عثمان صادر کرد و ساخت مسجد ینی‌والده در زمان او کامل شد.[6][7][8]

در سال ۱۵۵۶ تورخان سلطان قدرتش را به وزیراعظم کوپرلو محمد پاشا منتقل کرد و زمانی که محمد چهارم در سال ۱۶۶۲ قدرت را رسماً به دست گرفت حکمرانی مادرش به پایان رسید اما وی تا زمان مرگش قدرتمند بود. پس از مرگ تورخان سلطان قدرت زنان حرم بسیار کم شد. دلیل دیگر پایان دوره این بود که بعد از محمد چهارم، سلطان‌هایی که به سلطنت رسیدند سن بالایی داشتند بنابراین نیازی به نایب و مشاور نداشتند. بیشتر آن‌ها نیز تا زمان سلطنت از مادرشان دور بودند و زنان حق نداشتند که در هیچ اموری حتی در مسائل حرمسرا دخالت کنند و بخاطر دوری زنان از فرزندانشان که باعث کاهش شدید نفوذ مادرانشان بر آن‌ها می‌شد و قدرت واقعی والده سلطان‌ها در دولت به تدریج کمتر شد و به جایی رسید که آنها در کاخ سلطنتی نیز زندگی نمی‌کردند و این به معنای دور ماندن از فرزند خود و سیاست های دولتی بود. یکی دیگر از دلایل پایان دوره این بود که بعد از ابراهیم یکم قدرت خاصگی‌ها کاهش یافت و بعداً در زمان سلطنت مصطفی دوم این عنوان حذف شد. بنابراین قدرت همسر سلطان‌ها بسیار کاهش یافت.[2][7]

• مشارکت کنندگان ویکی‌پدیای ترکی، Kadinlar saltanati، ویکی‌پدیا دانشنامهٔ آزاد(https://tr.wikipedia.org/wiki/Kadınlar_saltanatı)(بارگذاری در ۲۵ تیر ۹۶).
• مشارکت کنندگان ویکی‌پدیای انگلیسی، Sultanate of Women، ویکی‌پدیا دانشنامهٔ آزاد(https://en.wikipedia.org/wiki/Sultanate_of_Women)(بارگذاری در ۲۵ تیر ۹۶).