رویزونگ (دودمان تانگ)

رویزونگ (تولد:۲۲ ژوئن ۶۶۲ مرگ:۱۶ ژوئیهٔ ۷۱۶) وی امپراتور چین و پنجمین و هشتمین فرمانروای سلسله تانگ بود که در دو دوره بر چین فرمان راند (در دوره اول وی هیچ قدرتی نداشت و به هیچ وجه حکومت نکرد و همه قدرت و حکومت رسماً در دست مادرش امپراتریس دواگر وو بود که به عنوان وو زتیان نیز شناخته می‌شود، رویزونگ از سال ۶۸۴ تا ۶۹۰ به عنوان امپراتور زندانی، اسمی و دست نشانده امپراتوری تانگ شناخته می شد و بخاطر این که در دوره سلطنت اول خود هیچ قدرتی نداشت و حبس خانگی بود در این زمان او به عنوان امپراتور به رسمیت شناخته نمی‌شود، در دوره دوم سلطنت خود خواهر او پرنسس تایپینگ از قدرت قابل توجهی و نفوذ فزایندی استفاده کرد).

Tang Ruizong 唐睿宗
امپراتور دودمان تانگ
سلطنت	۲۷ فوریه ۶۸۴[1][2] – ۸ اکتبر ۶۹۰ (تماماً با امپراتریس زتیان)[3][4]
پیشین	امپراتور ژونگ زونگ
جانشین	سلسله لغو شد (امپراتریس وو زتیان به عنوان امپراتریس فرمانروا سلسله ژو)
نایب السلطنه	امپراتریس زتیان
سلطنت	۲۵ ژوئیه ۷۱۰[5] – ۸ سپتامبر ۷۱۲[6]
پیشین	امپراتور شانگ
جانشین	امپراتور شوان زونگ
قدرت پشت امپراتور	پرنسس تایپینگ (۷۱۰ - ۷۱۲)
امپراتور بازنشسته دودمان تانگ
سلطنت	۸ سپتامبر ۷۱۲ - ۱۷ سپتامبر ۷۱۳
پیشین	امپراتریس وو
جانشین	امپراتور شوان زونگ
قدرت پشت امپراتور بازنشسته	پرنسس تایپینگ
زاده	۲۲ ژوئن ۶۶۲[7][8]
درگذشته	۱۶ ژوئیهٔ ۷۱۶ (۵۴ سال)[8][9] Baifu Hall
همسرها	امپراتریس لو (died 693) امپراتریس ژائوچنگ (died 693)
فرزند(ان)	Li Xian Li Hui شوان زونگ اول Li Fan Li Ye Princess Shouchang Princess Huaiyang Princess Dai Princess Liang Princess Xue Princess Xi Princess Jinxian Princess Yuzhen Princess Huo
نام کامل نام خانوادگی: لی (نام خانوادگی 李) (李), later Wǔ (武) (changed 690) later changed back to Lǐ (changed 705) نام کوچک: Originally Xùlún (旭輪), later Lún (輪) (changed 669), later Dàn (旦) (changed 678), later Lún again (changed 690) later Dàn again (changed 698) تاریخ‌های دوره First reign: Wénmíng (文明) ۶۸۴ Guāngzhái (光宅) ۶۸۴ Chúigǒng (垂拱) ۶۸۵–۶۸۹ Yǒngchāng (永昌) ۶۸۹ Zǎichū (載初) ۶۹۰ Second reign: Jǐngyún (景雲) ۷۱۰–۷۱۲ Tàijí (太極) ۷۱۲ Yánhé (延和) ۷۱۲ نام پسامرگ Short: Emperor Shengzhen (聖真皇帝) Full: Emperor Xuanzhen Dasheng Daxing Xiao (玄真大聖大興孝皇帝) نام معبد Rùizōng (睿宗)
خاندان	دودمان تانگ
پدر	امپراتور گائوزونگ
مادر	امپراتریس زتیان

در فوریه ۶۸۴، مادر لی دان امپراتریس وو پسر بزرگتر خود را امپراتور ژونگ زونگ (لی ژه) را که سعی در آزادی از دست مادرش داشت، برکنار کرد و او را امپراتور (به عنوان امپراتور رویزونگ) نامید. امپراتور رویزونگ هیچ ارزشی نداشت، چون یک عروسکی بود که تحت کنترل مادرش بود و هیچ قدرت واقعی و قانونی نداشت. از آن پس به بعد، سلسله تانگ فقط به نام وجود داشت و امپراتریس دواگر وو بیش از شش سال به عنوان امپراتور بازیگر بر چین حکمرانی کرد، امپراتریس دواگر وو از اینكه این امپراتوری بدون هیچ حاشیه‌ای كاملاً تحت سیطره محکم او بود، بسیار راضی تر شد و تصمیم گرفت تا سرانجام تاج و تخت را تصاحب كند و سلسله جدیدی را بنا کند. متعاقباً و سپس، در اکتبر ۶۹۰ امپراتور رویزونگ تاج و تخت امپراتوری را رسماً با اشتیاق فراوان به مادرش واگذار کرد، که خود را به عنوان امپراتریس فرمانروا اعلام کرد - تنها زن در تاریخ چین تا به حال که به عنوان امپراتریس فرمانروا حکومت کرد، هرچند او در واگذاری قدرت و جانشینی به مادرش از خود هیچ توانایی و اراده ای در تصمیمات نداشت و با این وجود مثل همیشه کاملا ساکت ماند و در این جابجایی از طرف وی کوچکترین اقدامی صورت نگرفت. امپراتریس وو همچنین حکمی را صادر کرد که به سلسله تانگ پایان داد و سلسله ژو را تأسیس کرد. امپراتور رویزونگ به فرمان امپراتریس وو با عنوان غیر متعارف هوانگسی (皇嗣 ، "جانشین امپراتوری") به مقام ولیعهد کاهش یافت.

در سال های بعد، برادرزاده های امپراتریس وو، وو چنگسی و وو سانسی سعی کردند یکی از آنها را به عنوان وارث تخت معرفی کنند، اما وو زتیان در برابر این تماس ها مقاومت کرد. سرانجام، در اکتبر ۶۹۸، که با تهاجم و نارضایتی خارجی در خانه مواجه شد، امپراتریس وو پیشنهاد، پیشنهادی صدر اعظم دی رنجی را پذیرفت و به تبعید لی ژه پایان داد و او را به پایتخت لوئویانگ فراخواند. به زودی، لی دان پیشنهاد داد تاج ولیعهد را به برادر بزرگتر خود واگذار کند و وو زتیان پذیرفت، و لی ژه با نام خانوادگی مادر به نام وو شیان به جای برادر کوچکتر خود ولیعهد شد.

در سال ۷۰۵، یک کودتا موفق آمیز وو زتیان را سرنگون کرد و امپراتور ژونگ زونگ را به تخت سلطنت بازگرداند. پنج سال سلطنت امپراتور ژونگ زونگ کاملاً تحت تسلط و کنترل همسر اصلی ژونگ زونگ، امپراتریس وی بود. در آغاز ژوئیه ۷۱۰، امپراتور ژونگ زونگ درگذشت، که گفته می شود، توسط امپراتریس وی مسموم شده است که پس از آن لیو چونگمائو کوچکترین پسر ژونگ زونگ را پرنس ولیعهد می کند و بعد امپراتریس وی ان را (به عنوان امپراتور شانگ) نامید. فقط دو هفته بعد، خواهر لی دان پرنسس تایپینگ و پسر لی دان، لی لانگجی شاهزاده لینزی کودتائی را آغاز کردند که منجر به کشته شدن امپراتریس وی شد. پرنسس تایپینگ ، لی لانگجی و برادر لی لانگجی ، لی چنگچی، شاهزاده سونگ، سپس لی دان را ترغیب کردند که خود تاج و تخت را به دست بگیرد، و او موافقت کرد، و به جای امپراتور شانگ به تخت سلطنت بازگشت. لی لانگجی، اگرچه پیرترین پسر نیست، اما به دلیل دستاوردهای بزرگ خود، ولیعهد شد.

بعد بازگشت مجدد به عنوان امپراتور بر تخت سلطنت، امپراتور رویزونگ که هیچ تجربه و علاقه ای نسبت به مسائل سیاسی نداشت به پسرش لی لانگجی و به ویژه خواهرش پرنسس تایپینگ کاملاً تکیه کرد و در مورد تمام امور از آنها مشورت می گرفت و حتی مقامات و ژنرال ها در مورد هر موضع قبل از دیدار با امپراتور به خانه لی لانگجی و به ویژه غالباً به خانه پرنسس تایپینگ رفتن و امور را به اطلاع آنها رساندن و در طول این زمان اختلاف بین پرنسس تایپینگ و لی لانگجی برای کنترل کردن امپراتور و امور دولت آغاز شده بود.

اما به زودی، تنش های بیشتری در قدرت بین پرنسس تایپینگ، که در این دوره قدرت و حامیان بسیار زیادی داشت، و لی لانگجی که ولیعهد محبوبی بود افزایش بسیار زیاد چشمگیری یافت، بخصوص که امپراتور رویزونگ بدون تردید تحت تاثیر و هدایت کامل پرنسس تایپینگ بود و او از این قظیه نهایت سواستفاده را کرده و در جلسات امپراتوری شرکت و دخالت قطعی و فراوانی در تمامی تصمیمات سلطنتی می کرد و در سال ۷۱۱ توصیه کرد که دولت را به طور عمده سازماندهی کنند و افراد جدید را روی کار بیاورند و با طرح رسمی پرنسس تایپینگ افراد مورد نظر وی در مقامات اصلی نصب شدند و این امور خیلی سریع و بدون هیچ سئوالی مورد پذیرش و عمل امپراتور واقع شد و در این بیان لی لانگجی با شدت مخالفت کرد. سرانجام، در سپتامبر ۷۱۲، امپراتور رویزونگ با حرف پرنسس تایپینگ با اعتقاد به این که علائم طالع بینی خواستار تغییر امپراتورها بود، و به نفع لی لانگجی (به عنوان امپراتور شوان زونگ) دست کشید. اما این کار بشدت با شور و حرارت فراوان مورد مخالفت جدی پرنسس تایپینگ و همکاران او قرار گرفت و بعد از مدتی که امپراتور رویزونگ به خواهرش التماس کرد قبول کرد. با این حال، به پیشنهاد پرنسس تایپینگ، امپراتور رویزونگ، که اکنون عنوان تایشانگ هوآنگد (امپراتور بازنشسته) را دارد، همچنان به تمامی قدرت‌های خود مثل گذشته بدون هیچ محدودیتی ادامه می داد و پرنسس تایپینگ هنوز قدرت واقعی را در دست داشت. با این حال، در سال ۷۱۳، امپراتور شوان زونگ، به ظن پرنسس تایپینگ به برنامه ریزی برای کودتا، مشکوک شد، امپراتور شوان زونگ ابتدا با زیرکی و نقشه کشی عالی عمل کرد، و بیش از نیمی از همدستان او را که شامل ۱۰۰ تن می شدند به قتل رساند و او را وادار به خودکشی کرد. پس از مرگ پرنسس تایپینگ، امپراتور رویزونگ قدرت امپراتوری خود را به امپراتور شوان زونگ واگذار کرد و صحنه دولت را ترک کرد. وی در سال ۷۱۶ درگذشت.