قائم‌مقام رهبر ایران

قائم‌مقام رهبر جمهوری اسلامی ایران مقامی بود که بنا بر تصمیم مجلس خبرگان رهبری در تیرماه ۱۳۶۴و به دلیل شرایط زمانی خاص جنگ ایران و عراق و وضعیت جسمی آیت‌الله سید روح‌الله خمینی رهبر وقت جمهوری اسلامی ایجاد شد.[1]

قائم‌مقام رهبر
نشان رسمی جمهوری اسلامی ایران
حسینعلی منتظری، تنها قائم‌مقام رهبر جمهوری اسلامی ایران
گمارندهمجلس خبرگان رهبری
مدت دورهنامحدود
بنیادگذاری۲۵ تیر ۱۳۶۴
نخستین دارندهحسینعلی منتظری
دارندهٔ نهاییحسینعلی منتظری
برافتاده۶ فروردین ۱۳۶۸ (در عمل)
۱۴ خرداد ۱۳۶۸ (رسمی)

خبرگان، آیت‌الله حسینعلی منتظری از شاگردان آیت‌الله خمینی را در ۲۵ تیرماه ۱۳۶۴ به این سمت برگزیدند.[2] سپس در فروردین ۱۳۶۸ سید روح‌الله خمینی وی را برکنار کرده و در پی آن وی از مقام خویش استعفا نمود که مجددا با موافقت سید روح‌الله خمینی مواجه شد.[3]. و در ۱۴ خرداد ۱۳۶۸، مجلس خبرگان با قریب به اتفاق آرا استعفا و برکناری وی را تأیید نمود.[4]

منتظری بنا به نامه ۶ فروردین ۱۳۶۸، توسط سید روح‌الله خمینی از مقامش عزل شد. نامهٔ برکناری وی در آن زمان علنی نشد و چند سال بعد منتشر گردید، از این رو برخی در این نامه تشکیک کرده‌اند،[5] که با واکنش‌هایی روبه‌رو شد.[6]

از جمله دلیل‌های برکناری حسینعلی منتظری، اعتراض وی به اعدام‌های زندانیان سیاسی مجاهدین خلق در تابستان سال ۱۳۶۷ بود.

سه ماه پس از برکنار آیت‌الله از قائم مقامی رهبری، آیت‌الله خمینی در ۱۳ خرداد ۱۳۶۸ درگذشت. سرانجام در جلسه ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ مجلس خبرگان رهبری، آیت‌الله سید علی خامنه‌ای به عنوان رهبر جمهوری اسلامی ایران برگزیده شد.[7]

قائم‌مقام رهبر اگرچه در قانون اساسی نیامده‌بود ولی آیت الله منتظری تنها فردی است که به مقام قائم‌مقام رهبر در جمهوری اسلامی ایران رسیده‌است، و این مقام از سال ۱۳۶۸ دیگر تعیین نگشت.

اکبر هاشمی رفسنجانی که یکی از نقل‌کنندگان نامهٔ برکناری آیت‌الله منتظری توسط آیت‌الله خمینی بود، در آن زمان از جمله مخالفان این اقدام بود.[8]

جستارهای وابسته

منابع
  1. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۶ مارس ۲۰۱۷.
  2. http://www.seratnews.ir/fa/news/21339/نقش-هاشمی-در-قائم-مقامی-منتظری
  3. http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13940106000235
  4. «فیلم عزل قانونی قائم مقامی منتظری در مجلس خبرگان». مشرق. ۲۴ دی ۱۳۹۶.
  5. «تردید علی مطهری در نامهٔ عزل آیت‌الله منتظری». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۴ بهمن ۱۳۹۷.
  6. «برای نخستین بار؛ اسناد نامه امام خمینی(ره) درباره عزل منتظری منتشر شد». خبرگزاری دانشگاه آزاد اسلامی. ۳۰ بهمن ۱۳۹۷.
  7. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ نوامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۶ مارس ۲۰۱۷.
  8. «ناگفته‌های هاشمی رفسنجانی از عزل آیت‌الله منتظری». تاریخ ایرانی. ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۰.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ قائم‌مقام رهبر ایران موجود است.

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.