فروکافت

فروکافت یا کاتالیز (به انگلیسی: Catalysis)، تغییر در سینتیک یک واکنش شیمیایی با بهره‌جویی از یک کاتالیزگر است. بیشتر هدف از کاتالیز، تهییج مرحلهٔ آغازین واکنش است؛ به عبارت دیگر، کاتالیزگر نقش یک آغازگر را بازی می‌نماید.

یک فیلتر هوا که با استفاده از یک کاتالیست اکسایش دما-پایین، در دمای اتاق مونوکسیدکربن را که بسیار سمی و کشنده است به دی اکسید کربن تبدیل می کند. همچنین می تواند فرمالدئید را از هوا حذف کند.

به واکنشی که در آن کاتالیز صورت پذیرد، واکنش کاتالیتیک یا فروکافته گفته می‌شود.

انواع کاتالیز

  • کاتالیز آلی که در ترکیبات آلی صورت می‌پذیرد.
  • کاتالیز همگن، هرگاه کاتالیزگر و کاتالیزشونده در یک فاز باشند.
  • کاتالیز ناهمگن، هرگاه کاتالیزگر و کاتالیزشونده در یک فاز نباشند.
  • کاتالیز جوی، که در جو رخ می‌دهد. واکنش تخریب اوزون نمونه‌ای از آن است.
  • کاتالیز زیستی که به وسیله آنزیم‌ها انجام می‌شود.
سازوکار کاتالیتیک در واکنش SHOP

سازوکارها

شناس‌ترین سازوکارهای واکنش‌های کاتالیتیک در زیر آمده‌اند:

سازوکار لنگمویر-هینشلوود

سازوکار لنگمویر-هینشلوود[1]از مراحل جذب، انتشار در سطح و واجذب تشکیل شده است. سپس واکنش‌دهنده‌های A و B از فاز گازی بر سطح کاتالیزگر ،جذب سطحی بشوند:[2]

گونه‌های جذب‌شده بر سطح کاتالیزگر جذب شده و با C واکنش می‌دهند:

در مرحلهٔ آخر C واجذب می‌شود:

سازوکار الی-ریدیل

سازوکار مارس فن‌کرولن

کاتالیز اسید - باز

کاتالیز فلزهای واسطه

کاتالیز فلزهای واسطه نیز از کاتالیزهای همگن به شمار می‌رود.

جستارهای وابسته

منابع

  1. IUPAC, Compendium of Chemical Terminology, 2nd ed. (the "Gold Book") (1997). Online corrected version:  (2006) "{{{title}}}".
  2. "Surface Science: Foundations of Catalysis and Nanoscience, von Kurt W. Kolasinski". books.google.de. Retrieved 2009-12-03.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.