زبان بوسنیایی

زبان بوسنیایی (به بوسنیایی: bosanski jezik) یک زبان هندواروپایی و هموند شاخه جنوبی زبان‌های اسلاوی است. این زبان توسط بوسنیایی‌ها (مسلمانان بوسنی و بوسنیایی‌نژادها) به‌کار می‌رود و بیشتر در بوسنی و هرزگوین و منطقه مسلمان‌نشین سانجاک (در صربستان و مونته‌نگرو) رواج دارد. بوسنیایی یکی از گونه‌های معیار گروه صربی-کرواتی (اسلاوی جنوب مرکزی) است و گویشوران زبان‌های این گروه، یعنی صربی، کرواتی، مونته‌نگرویی و بوسنیایی به‌طور چهارجانبه زبان هم را می‌فهمند.

بوسنیایی
bosanski / босански
بیان [bɔ̌sanski:]
زبان بومی دربوسنی
قومیتمردم بوسنیایی
مردم بوسنی
شمار گویشوران
۲٫۵–۳ میلیون  (۲۰۰۸)[1]
خط لاتین (الفبای گاج)
الفبای سیریلیک (الفبای ووک)
بریل یوگوسلاو
در گذشته:
خط عربی (عربیکا)
سیریلیک بوسنیایی (بوسانچیکا)
وضعیت رسمی
زبان رسمی در
 بوسنی و هرزگوین
 مونته‌نگرو
زبان اقلیت
شناخته‌شده در
کدهای زبان
ایزو ۱–۶۳۹bs
ایزو ۲–۶۳۹bos
ایزو ۳–۶۳۹bos
گلاتولوگbosn1245[2]
زبان‌شناسیبخشی از زبان صربی‌کرواتی

دبیرهٔ بوسنیایی مبنی بر الفبای لاتین است. الفبای سیریلیک نیز پذیرفته شده‌است که بیشتر در گذشته کاربرد داشته و امروزه به ندرت به‌کار می‌رود. وام‌واژه‌های فراوانی از زبان‌های عربی، فارسی و ترکی عثمانی به دلیل تعاملات فرهنگی و تاریخی در طول زمان به این زبان راه یافته‌است.[3][4][5]

زبان بوسنیایی و دو زبان کشورهای همسایه آن یعنی صربستان و کرواسی و مونته‌نگرو یعنی زبان‌های صربی و کرواتی دارای اشتراک‌ها و تفاوت‌هایی در بیان و نوشتار هستند، اما اشتراک این سه زبان به حدی است که با دانستن یکی از آن‌ها می‌توان به راحتی با مردمان سه کشور دیگر نیز سخن و ارتباط برقرار کرد.

گویش‌ها

زبان بوسنیایی شامل ۵ گویش است که عبارت‌اند از بوسنیایی شرقی، بوسنیایی غربی، هرزگوینی شرقی، هرزگوینی غربی و سنجاکی که درمیان بوسنیایی‌های سنجاک متداول است.[6]

نوشتار

در طول تاریخ چهار خط برای نوشتار بوسنیایی کاربرد داشته‌است. در قرون وسطی بوسنیایی به سیریلیک بوسنیایی (یا بوسانچیکا) نوشته می‌شد که به‌طور گسترده‌ای در بوسنی و هرزگوین امروزی و مناطق هم‌مرز در کرواسی امروزی (دالماسی جنوبی و مرکزی و دوبروونیک) استفاده می‌شد. با ورود اسلام به ایالت بوسنی، بوسانچیکا ابتدا در میان نخبگان بوسنیایی و سپس در میان عموم مردم با خط عربی موسوم به عربیکا جایگزین شد و امروزه کاملاً منسوخ شده‌است.

عربیکا بین قرون ۱۵ و ۱۹ مورد استفاده قرار می‌گرفت. پیش از جنگ جهانی اول مسلمانان بوسنیایی تلاش‌های برای اتخاذ عربیکا به عنوان الفبای سوم رسمی بوسنیایی در کنار لاتین و سیریلیک انجام شد که به نتیجه نرسید. از عربیکا به غیر از ادبیات، در مدارس دینی و امور حکومتی نیز استفاده می‌شد.

امروزه بوسنیایی به دو الفبای سیریلیک و لاتین نوشته می‌شود. در بوسنی و هرزگوین هر دو الفبا برای نوشتار بوسنیایی به رسمیت شناخته شده‌اند، اما در عمل از سیریلیک بیشتر در جمهوری صرب بوسنی و از لاتین بیشتر در فدراسیون بوسنی و هرزگوین استفاده می‌شود.[7]

الفباهای بوسنیایی به شرح زیرند:

لاتین ABCČĆ DĐEF GHIJK LLjMNNj OPRSŠ TUVZŽ
سیریلیک AБЦЧЋ ДЏЂЕФ ГХИЈК ЛЉМНЊ ОПРСШ ТУВЗЖ
عربی آبڄچڃ دجهف غحاٖییق لڵمنںٛ ۉپرسش تۆوزژ

جستارهای وابسته

پیوند به بیرون

منابع

  1. "Accredited Language Services: An Outline of Bosnian Language History". Accredited Language Services. Archived from the original on 1 August 2016. Retrieved 12 August 2012.
  2. Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "بوسنیایی معیار". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
  3. Algar, Hamid (2 July 1994). Persian Literature in Bosnia-Herzegovina. Journal of Islamic Studies. Oxford. pp. 254–68. |access-date= requires |url= (help)
  4. Balić, Smail (1978). Die Kultur der Bosniaken, Supplement I: Inventar des bosnischen literarischen Erbes in orientalischen Sprachen. Vienna: Adolf Holzhausens, Vienna. p. 111. |access-date= requires |url= (help)
  5. Balić, Smail (1992). Das unbekannte Bosnien: Europas Brücke zur islamischen Welt. Cologne, Weimar and Vienna: Bohlau. p. 526. |access-date= requires |url= (help)
  6. «بوسنیایی». دانشنامه بزرگ اسلامی.
  7. Ronelle Alexander (15 August 2006). Bosnian, Croatian, Serbian, a Grammar: With Sociolinguistic Commentary. Univ of Wisconsin Press. pp. 1–2. ISBN 978-0-299-21193-6.
  • مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «Bosnian language»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد. (بازیابی در ۲۸ مارس ۲۰۰۸
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.