حسن متکلم
تاج‌الدین حسن متکلم نیشابوری شناخته شده به حسنِ مُتِکَلِّم و مولانا حسن ادیب، صوفی و شاعر سده هشتم قمری بوده است. او از شاعران معروف خاندان کرت بود و مدیح سرای ملک غیاث الدین (۷۰۷-۷۲۹ق) به شمار می‌رفته‌است. تقی‌الدین کاشانی، (۹۴۶ـ ۱۰۱۶ ه. ق)؛ از ادیبان عصر صفوی، از وی به صورت تحسین آمیزی یاد می‌کند. او در قالب غزل، قصیده و رباعی شعر سروده‌است.
تاج‌الدین حسن متکلم نیشابوری | |
|---|---|
 | |
| زاده | مشخص نیست نیشابور |
| محل زندگی | نیشابور، هرات |
| درگذشته | ۷۴۱ (قمری) یا ۷۷۱ (قمری) نیشابور |
| آرامگاه | حوالی آرامگاه شیخ فریدالدین عطار |
| نام(های) دیگر | مولانا حسن |
| لقب | مُتِکَلِّم |
| زمینه کاری | شعر، تصوف، ادبیات |
| در زمان حکومت | آل کرت |
| استاد | مولانا مظفر هروی، شیخ زین‌الدین تایبادی |
| گفتاورد | «تا چند حدیث زهد و طامات کنم/ تا کِی صفت کشف و کرامات کنم//از مسجد و مدرسه ملالم بگرفت / وقت است که میلی به خرابات کنم.» |
زندگی
او در نیشابور متولد شد. در جوانی برای آموزش نزد مولانا مظفر هروی به هرات رفت. مدتی نزد شیخ زین‌الدین ابوبکر تایبادی؛ برای تصوف آموزش و تلاش کرد. شیخ زین‌الدین در مورد وی گفته‌است:
مولانا حسن، موضع تجلی و محل ظهور اسم متکلم است
پس از این تحسینِ زین الدین ابوبکر تایبادی وی به حسن مُتِکَلِّم شهرت یافت. او در صنایع ادبی و علوم شعری مهارت کسب کرد. و سرانجام در سال ۷۴۱ ق در نیشابور درگذشت[1]. مدفن حسن متکلم حوالی آرامگاه شیخ فریدالدین عطار است؛ اما امروزه قبرش مشخص نیست.
آثار
- رساله در صنایع بدیع
- دیوان اشعار، در حدود چهارهزار بیت.[2]
دیگر
متن کتیبه ای از سال ۷۷۷ (قمری) در شبستان شرقی مسجد جامع یزد وجود دارد که متن کتیبه، قصیده ای از حسن متکلم نیشابوری با این مطلع است : « سلام کالطاف اله مسجد » .
منابع
- اثرآفرینان (جلد اول-ششم)
- الذریعه (۹۵۷،۲۴۶/ ۹)
- تاریخ ادبیات در ایران (۸۵۱ -۸۴۴/ ۳)
- تذکرة الشعراء (۳۰۲ -۳۰۱)
- فرهنگ سخنوران (۲۶۰)
- مجمع الفصحا (۲۶ -۲۵/ ۴)
- مشاهیر نیشابور، از فریدون گرایلی
پانویس
- کتاب«الذریعه» در «شاهد صادق» مرگ وی ۷۷۱ق ذکر کرده
- در برخی تذکره‌ها قصایدی به وی نسبت داده شده که بیانگر انتساب او به آل سامان است؛ گرچه نویسنده« تاریخ ادبیات ایران» این انتساب را صحیح نمی‌داند.
پیوند به بیرون
 |
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به حسن متکلم در ویکی‌گفتاورد موجود است. |