ابوعلی دقاق
ابوعلی حسن بن محمد دقاق نیشابوری (اختصاراٌ دَقّاق یا دَقّاق نیشابوری)(به عربی: أبو علی الحسن بن علی الدقاق النیسابوری) از صوفیان و عارفان ایرانی در سده چهارم و اوائل سده پنجم هجری بود.
پدرش آردفروشی از اهل نیشابور بود؛ به همین سبب او را دقاق میگفتند. مولد و موطن ابوعلی را نیشابور نوشتهاند.[1]
وی در تصوف شاگرد و مرید ابوالقاسم ابراهیم نصرآبادی بود، از این رو نسب عرفانی اش به جنید و از طریق او به تابعین میرسد. خود در این باره میگوید: «این طریق را از نصرآبادی گرفتم و او از شبلی و او از جنید و او از سری سقطی و او از داود طایی و او از معروف کرخی و او از تابعین».[2] ابوعلی شاگردان مشهوری مانند ابوالقاسم قشیری، ابوالمظفر محمدبن اسماعیل شجاعی و ابوبکر صیرفی داشت.
دقاق را از صاحبان تألیف در این دوره دانسته و این آثار را به وی نسبت دادهاند: تاویل بعضی آیات قرآن، زهد، خلافت و مواعظ که بر سیصد و شصت مجلس مشتمل بود.[3]
سخنان شیخ ابوعلی دقاق
در این مجموعه برخی از سخنان زیبای این عارف شوریده را از زبان عارف بزرگ و نامی ایران شیخ فریدالدین عطار نیشابوری که در کتاب تذکرة الاولیاء ذکر شده است ، بیان می کنیم :
و گفت: عقل را دلالت و حکمت را اشارت و معرفت را شهادت.
وگفت: توحید نظر کردن است در اشیاء بعین عدم.
و گفت: هر که جان خود را جاروب در معشوق نمیکند او عاشق نیست.
و گفت: شادی طلب تمامتر از شادی وجدان از بهر آنکه- شادی وجدان را خطر زوالست و در طلب امید وصال.
و گفت: دیدار در دنیا باسرار بود و در آخرت بابصار.
و گفت: جهد توانگران بمالست و جهد درویشان بجان.
وگفت: صاحب معرفت باش به خدای تا همیشه شاد باشی.
وگفت: مادام که بنده صاحب توحید است حال اونیکوست از جهت آنکه شفیع اعظم توحید است و هرکه توحید ندارد کسی شفاعت او نکند و آنکه صاحب توحید نبود لامحاله که روزی آمرزیده شود.
و گفت: فراغت ملک است که آنرا غایب نیست.
و گفت: از آب و گل چه آید جز خطا و از خدا چه آید جز عطا.
و گفت: عارف همچون مردیست که بر شیر نشیند همه کس ازو ترسند و او از همه کس بیش ترسد.
منبع : وبلاگ اشعار عرفاتی شعرای بزرگ
گفتاوردهای مشهور ابوعلی دقاق
الساکتُ عن الحق شیطانٌ أخرسُ
منابع
- مدرس خیابانی، ریحانه الادب، 2: 222.
- عطار نیشابوری، تذکرة الاولیاء، 646.
- مدرس خیابانی، ریحانه الادب، 2: 223.
- متنهایی دربارهٔ دقاق در ویکینبشته
- البدایة والنهایة - الجزء الثانی عشر- ۴۱۲
- دکتر مهدی دهباشی و دکتر سید علی اصغر میرباقری فرد. تاریخ تصوف (جلد ول) سیر تطور عرفان اسلامی از آغاز تا قرن ششم هجری. سمت، ۱۳۹۴. ۱۲۷. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۰۲-۰۲۴۹-۱.