حسن حکمت نژاد
حسن حکمت نژاد (زاده ۲۴ فروردین ۱۳۰۹)[1] در محله شهشهان اصفهان در خانواده‌ای مذهبی و اهل هنر متولد شد. پدرش، محمد کاظم از جمله قالیبافان مشهور و صاحب نام بود. پدربزرگش، احمدبیک مجنونی، مدتی مباشر سلطان مسعود میرزا ظل‌السلطان بود ولی بعد از کارهای دیوانی انصراف داد و در خانه به بافتن قالی مشغول گردید. وی تحصیلات ابتدایی را در مدرسه فردوسی و متوسطه را در دبیرستان سعدی گذراند.
| حسن حکمت نژاد | |
|---|---|
| زادهٔ | ۲۴ فروردین ۱۳۰۹ (۹۱ سال) محله شهشهان اصفهان |
| محل زندگی | اصفهان |
| ملیت | ایرانی |
| دیگر نام‌ها | استاد مجنونی |
| پیشه | قالیبافی، طراحی فرش، قالی |
| عنوان | پدر فرش ایران |
| مذهب | شیعه |
حسن حکمت نژاد در شش سالگی اولین گره را تار قالی می‌نشاند و همگام با تحصیل، نزد پدرش قالیبافی را یاد می‌گیرد و آرام آرام کنار دست استادان و مربیان به رازهای قالیبافی آشنا می‌شود. با مرگ نابهنگام پدر، مدتی ترک تحصیل کرد ولی پس از مدتی همزمان با کار، درس خواندن را نیز ادامه داده و دیپلم می‌گیرد. از آنجا که مدتی در دوران سربازی در داروخانه بهداری پادگان مشغول کار بود، مدتی داروخانه تأسیس کرد.
در سال ۱۳۲۱ شمسی پدرش محمد کاظم مجنونی توسط رقیبان خود در عرصه حرفه قالی اصفهان به قتل می‌رسد. بواسطه فقر و تنگدستی که به دنبال مرگ پدر برای خانواده پیش می‌آید، وی با شور و عشق بسیار آستین همت را بالا می‌زند و به نوعی به گرفتن انتقام خون پدر می‌پردازد و این سرآغاز عمده و مهم در سرنوشت قالی مجنونی‌ها به‌شمار می‌آید.
حسن به ناگزیر کار در داروخانه را رها می‌کند تا از یک سو بدهکاری‌های پدرش را بپردازد و از سوی دیگر رونقی به توسعه قالیبافی بدهد. در سال ۱۳۴۵ استاد حکمت نژاد آرام آرام در میانسالی از فعالیت بی‌وقفه دست می‌کشد. این جدایی به خاطر نبود نیرو و توان لازم و همچنین ناراحتی و سر خوردگیهای او در بازار قالی به خاطر عدم تجلیل از سالیان تلاش و نثار جوانی و عمر بود. بعد از مدتی انزوا با سفربه کشورهای اروپایی و آمریکا و ژاپن همکاری و مشورت لازم را در زمینه آشنایی و ارتباط هر چه بیشتر با مراکز عمده تجاری و اقتصادی قالی ایرانی شروع می‌کند. در سال ۱۳۵۷ با پیروزی انقلاب اسلامی استاد مجنونی سالخورده بار دیگر مختصر فعالیت پرثمری را در عرصه بافت قالی و طراحی نقش قالیچه آغاز می‌کند و حاصل این تحول بافت قالیچه‌هایی است که سر فصل نوینی را در کار ارزش‌های نقش و رنگهای قالیچه‌های مجنونی‌ها گشوده است و قالیچه‌های ستاره دنباله دار بافته می‌شود. در سال ۱۳۶۷ با عارضه سکته قلبی وی از فعالیت باز می‌ماند؛ ولی با فعالیت‌های آموزشی کارگاهی مستقل در قلب شهر اصفهان بر پا می‌کند. در این کارگاه او با استخدام تنی چند از دختران قالیباف جوان عاشقانه به کار ادامه می‌دهد و نهضتی ماندگار را در عرصه قالی برپا می‌کند.[2]
استاد حکمت نژاد معتقد است که: قالی هفده رشته دارد که یکی از آن‌ها بافندگی است و خلق یک اثر بی نظیر هر کدام از این رشته‌ها، نیازمند شکیبایی، خلوص و الهام است.[3]
قالی مجنونی
نام قالی مجنونی به خاطر ۳ اصل ماندگار است:
- استفاده از رنگهای گیاهی بنا به وصیت و توصیه محمد کاظم مجنونی.[4]
- کاربرد منطقی نقوش سنتی و اصیل هنر ایران در قالی
- دقت در بافت ریز و افزودن گره در قالی و قالیچه‌های مجنونی
وی از طراحان و قالیبافان صاحب سبک ایران به‌شمار می‌رود و هنر قالیبافی میراثی از پدران اوست. صفت مجنونی به دلیل شیدایی است که در این حرفه از خود بروز دادند.[5]
استاد حکمت‌نژاد سال‌ها همچنان هنر قالیبافی را دنبال کرد و امروزه به عنوان پیشگام در عرصه «قالی مجنونی»، مؤسس و بنیان‌گذار «فرش پوده» و مؤسس و بنیان‌گذار «فرش قشم» مطرح است.[6]
آثار
در عرصه «قالی مجنونی»، طراح بیش از ۵۰ نقشه قالی می‌باشد برخی از آثار او در زمینه طراحی نقش قالی عبارتند از: زردیس، گلدانی (ظل السلطانی)، شال کشمیر، آندو، پرنده بهشتی، شب نما، سپیده، یاد شیخ صفی، دلدار، هدهد، نقش در نقش هماهنگ، ستاره دنباله‌دار، خورشید، وقار، آرام و فتنه
جوایز
استاد حکمت نژاد در بیش از دهها نمایشگاه فرش جهانی شرکت کرده و جوایز متعددی را دریافت نموده است:
- جایزه اول نمایشگاه بزرگ آسیا.
- انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به پاس سال‌ها خدمات علمی و فرهنگی وی در ۳۰دی ۱۳۸۱ مراسم بزرگداشتی برگزار و استاد حسن حکمت نژاد را به عنوان یکی از مفاخر ایران‌زمین معرفی کرد و لوح تقدیری به ایشان اهدا نمود.[7]
- در ۱۷ بهمن ماه سال ۱۳۹۳ طی مراسمی در موزه هنرهای زیبا مجموعه سعدآباد با حضور اعضای شورای اسلامی شهر تهران، سرپرست و مسئولان مجموعه سعدآباد، از استاد حسن حکمت نژاد به خاطر یک عمر تلاش و پشتکار و نو آوری در صنعت فرش ایران به عنوان پدر فرش ایران تقدیر شد.[8][9]
جستارهای وابسته
- طراحی فرش
- قالی ایرانی
- قالیبافی در استان اصفهان
- فهرست افراد دارای لقب پدر یا مادر در یک زمینه
منابع
- http://ishistory.ir/?a=content.id&id=3575&lang=fa
- شبکه آفتاب
- میراث قالی مجنونی
- استاد فرش
- مجموعه فرهنگی تاریخی سعد آباد
- راسخون
- مفاخر ایران اسلامی
- «شبکه خبر تلویزیون ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ فوریه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۷ فوریه ۲۰۱۵.
- «میراث آریا». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ فوریه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۷ فوریه ۲۰۱۵.
- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دیدار مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان با استاد پیشکسوت صاحب سبک هنر قالیبافی،۲۴ دی ۱۳۹۲
پیوند به بیرون
- گنجینه کتاب زندگی ن‍ام‍ه و خدمات علمی و فرهنگی استاد حسن حکمت نژاد
- پایگاه کتابخانه‌های ایران مجنونی‌ها: یادواره دودمان طراح و قالیباف دیار اصفهان- حکمت نژاد
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ حسن حکمت نژاد موجود است. |