جنگ شمال مالی

از ۱۷ ژانویه ۲۰۱۲، تعدادی از گروه‌های شورشی برای استقلال یا خودمختاری بیشتر در شمال مالی، در منطقه‌ای با نام ازواد، وارد درگیری با دولت مالی شدند. جنبش ملی آزادی برای ازواد، گروهی که برای تشکیل کشوری مستقل برای قوم طوارق شکل گرفته بود، تا آوریل ۲۰۱۲، آن منطقه را تحت کنترل خود درآورد.[1]

جنگ شمال مالی
بخشی از شورش در مغرب عربی
نقشه مناطق تصرفی شورشی‌ها و مناطق درگیری
تاریخ ۱۶ ژانویه ۲۰۱۲ (۲۰۱۲-01-۱۶) – ۱۸ ژوئن ۲۰۱۳ (۲۰۱۳-06-۱۸) مکان شمال مالی رئیس‌جمهوری مالی، آمادو تومانی توره توسط یک کودتا سرنگون شد. گروه‌های جنبش ملی برای آزادی ازواد و انصار الدین تمام مناطق شمال مالی را تصرف کردند. دولت مستقل ازواد توسط جنبش ملی تشکیل و توسط گروه انصار الدین حمایت شد. گروهای اسلام‌گرا (القاعده در مغرب اسلامی و جماعت توحید و جهاد در غرب آفریقا) شمال مالی را از کنترل حرکت ملی برای آزادی ازواد خارج می‌کنند و قوانین شریعت را در آنجا اعمال می‌کنند. فرانسه و برخی کشورهای آفریقایی در مالی مداخله می‌کنند و به سربازان مالی در باز پس گرفتن شمال مالی کمک می‌کنند. امضای معاهده صلح بین حکومت مالی و شورشیان طوارق در ۱۸ ژوئن ۲۰۱۳. معاهده صلح پس از آنکه سربازان مالی به روی تظاهرات کنندگان غیر مسلح آتش گشودند به پایان رسید. انصار الدین، گروه‌های وابسته به القاعده و گروه توحید و جهاد، کنترل تمام شهرهای شمال مالی را در دست گرفتند. امضای آتش‌بس در ۲۰ فوریه ۲۰۱۵ بین دولت مالی و شورشیان ازواد. رهبران مالی خود مختاری را رد کرده‌اند اما مایل به در نظر گرفتن قدرت‌های محلی هستند. درگیری‌ها در سطح پایین همچنان ادامه دارد.
طرفین درگیر
مالی فرانسه انجمن اقتصادی دولت‌های غرب آفریقا سنگال نیجریه نیجر بورکینا فاسو توگو بنین غنا کیپ ورد لیبریا گینه ساحل عاج گامبیا گینه بیسائو سیرالئون چین آلمان آفریقای جنوبی چاد گابن بوروندی روندا تانزانیا اوگاندا استونی سوئد حمایت توسط: بریتانیا کانادا آمریکا اتحادیه اروپا دانمارک اسپانیا الجزایر آنگولا استرالیا بنگلادش بلژیک کامبوج بلغارستان کانادا کومور جمهوری چک مجارستان ایرلند ایتالیا هند ژاپن مراکش نامبیا نپال هلند لهستان پرتغال رومانی ترکیه اوکراین سازمان ملل متحد (قطعنامه ۲۰۸۵) "متحدان غیر دولتی": گاندا ایسو جنبش عربی ازواد جنبش رهایی‌بخش ازواد گروه دفاع از خود و متحدان قبیله طوارق جبهه ملی ازواد	دولت مستقل ازواد جنبش ملی برای آزادی ازواد	*اسلام‌گرایان انصار الدین(۲۰۱۲–۲۰۱۷) القاعده جماعت انصار الاسلام و المسلمین (۲۰۱۷-اکنون) مرابطون(۲۰۱۳–۲۰۱۷) انصار الشریعه مالی جبهه آزادیبخش مِکینا(۲۰۱۷–۲۰۱۵) داوطلبان جهادی نیجریه جنبش توحید و جهاد در غرب آفریقا(۲۰۱۱–۲۰۱۳) القاعده در مغرب اسلامی بوکو حرام انصارو داعش دولت اسلامی در صحرای بزرگ آفریقا
فرماندهان و رهبران
آمادو تومانی توره (تا مارس) Sadio Gassama (تا مارس) El Haji Ag Gamou (تا مارس) Amadou Sanogo (از مارس ۲۰۱۲) ادارد گیلاد Mohamed Lamine Ould Sidatt (NLFA) Housseine Khoulam) (NLFA)	Mahmoud Ag Aghaly Bilal Ag Acherif Moussa Ag Acharatoumane Ag Mohamed Najem	Iyad ag Ghaly Omar Ould Hamaha Mokhtar Bel Mokhtar Abdelmalek Droukdel
قوا
۶۰۰۰–۷۰۰۰ (قبل از جنگ: ۱۲۱۵۰~) ۳۰۰۰ ۲۰۰۰ ۱۲۰۰ ۱۰۰۰ ۷۳۳ ۶۵۰ ۵۰۰ ۵۰۰ ۵۰۰ ۵۰۰ ۴۵۰ ۳۹۵ ۳۰۰ ۲۵۰ (۲۰۱۷) ۱۴۴ ۱۲۰ ۵۰ ~۵۰ مجموع: ۲۳۵۶۴+ ۵۴۵ مأموریت آموزشی اتحادیه اروپا در مالی شامل کشورهای: ۲۰۷(فرمانده) ۸۳ ۵۹ ۴۰ ۳۳ ۳۱ ۲۰ ۱۴ ۱۴ ۱۰ ۱۰ ۸ ۷ ۴ ۴ ۳ ۲ ۲ ۲ ۱ ۱ ۱ ~۵۰۰ (جنبش عربی ازواد)	ازواد ۳۰۰۰	۱۲۰۰-۳۰۰۰ بوکو حرام: ۱۰۰ انصار دین: ۳۰۰
تلفات
۱۶۴ کشته، ۴۰۰ اسیر مجموع:۱۰۰۰–۱۵۰۰+ کشته، اسیر یا فراری (آوریل ۲۰۱۲) ۸۵ کشته، ۱۹۷+ مجروح، ۱۲ اسیر (ژانویه ۲۰۱۳) ۳۸ کشته، ۷۴زخمی ۱۶ کشته ۲ کشته، چندین زخمی ۱ کشته (غیر متخاصم)، ۱ زخمی ۲۸ کشته ۴ کشته(۲ غیر متخاصم) ۴ کشته (همه غیر متخاصم) ۳ کشته ۳ کشته، ۱ زخمی ۲ کشته (غیر متخاصم)، ۲ زخمی ۱ کشته ۱ کشته، ۴ زخمی ۱ کشته ۱ کشته ۲ کشته ۲ کشته (غیر متخاصم)	ازواد ۶–۶۵ کشته (درگیری با ارتش مالی) ۲۶–۱۲۳ کشته (درگیری با گروهای اسلامگرا) ۶۰ اسیر ۱۷–۱۹ کشته(۲۰۱۳)	۱۱۵ کشته(درگیری با طوارق) ۶۲۵ کشته (مداخله فرانسه)
مهاجرت: ~۱۴۴۰۰۰ به خارج کشور ~۲۳۰۰۰۰+ آواره داخل کشور مجموعاً: ~۳۴۷۰۰۰۰

در ۲۲ مارس ۲۰۱۲، رئیس‌جمهور مالی آمادو تومانی توره، یک ماه پیش از انتخابات جدید، به دلیل عدم موفقیت در کنترل درگیری‌ها، با یک کودتا سرنگون شد. سربازان موتینیرز (mutineers) که خود را کمیته بازسازی دموکراسی و دولت نامیدند، قدرت را در دست گرفته و قانون اساسی مالی را به تعلیق درآوردند. به دلیل بی‌ثباتی پس از کودتا، ۳ عدد از بزرگترین شهرهای شمالی مالی -- کیدال، گائو و تیمبوکتو—در سه روز پیاپی توسط شورشیان تاراج شد. در ۵ آوریل ۲۰۱۲ پس از اشغال دونتزا، جبهه ملی آزادی برای ازواد اعلام نمود که به اهدافش رسیده‌است و دست از حملات نظامی برداشت. روز پس از آن دولت مستقل ازواد استقلال خود از مالی را اعلام نمود.

این گروه در ابتدا توسط گروه اسلام‌گرای انصار الدین حمایت شد. پس از آنکه ارتش مالی از ازواد رانده شد، گروه انصار الدین شروع به اجرای احکام اسلامی در آن منطقه نمود. این گروه‌ها در ابتدا سعی نمودند راهی برای آشتی در کشور جدید پیدا کنند. اما با نیافتن راه‌حل، از آن زمان جنبش ملی آزادی برای ازواد در حال نبرد با گروه انصار الدین و گروه اسلام‌گرای دیگری با نام جنبش توحید و جهاد در غرب آفریقا و گروه انشعابی القاعده در مغرب اسلامی است. در ۱۷ ژوئیه ۲۰۱۲ جنبش ملی آزادی برای ازواد، تمام کنترل خود بر شهرهای شمالی را از دست داد و کنترل آنها به دست گروه‌های اسلام‌گرا افتاد.

در ۱۱ ژانویه ۲۰۱۳، رئیس‌جمهور فرانسه، فرانسوا اولاند گفت که درخواستی رسمی از سوی دولت مالی برای کمک دریافت نموده‌است و به همین دلیل «ما با درخواست دولت مالی برای پشتیبانی آنها موافقت می‌کنیم».