ایرج مطبوعی

سلطان ایرج‌خان فرزند میرپنج حسن‌آقا به علت دوستی پدرش با رضاخان مورد توجه وی بود. در کودتای ۱۲۹۹ آجودان میرپنج رضاخان بود. مدتی آجودان لشکر اول مرکز بود. بعد فرمانده گردان شد. در ۱۳۰۴ با درجه سرهنگی به معاونت لشکر خراسان رسید. پس از عزل جان‌محمدخان کفیل فرماندهی لشکر خراسان شد. در ۱۳۱۳ به درجه سرتیپی ارتقاء یافت و در ۱۳۱۷ درجه سرلشکری گرفت.[2]

در شهریور ۱۳۲۰ فرمانده لشکر آذربایجان بود و علاوه برآن سرپرستی لشکر اردبیل هم با او بود.[2] صبح روز سوم شهریور ۱۳۲۰ نیروی نظامی شوروی از راه خشکی به شهرهای ارومیه، تبریز و اردبیل حمله‌ور شد. سرلشکر مطبوعی که توان مقاومت در نیروهایش نمی‌دید دستور تخلیه پادگان تبریز و عقب‌نشینی داد. روز پنجم شهریور ستاد لشکر آذربایجان در میاندوآب مستقر شد و در ششم شهریور دستور ترک مقاومت به مطبوعی ابلاغ گردید.[3] لشکر پانزده اردبیل هم به صائین‌قلعه عقب‌نشینی کرد اما به علت فرار کفیل فرمانده، سرتیپ حبیب‌الله قادری، متلاشی شد.[4] بعداً مطبوعی به علت اهمال در فرماندهی و فروپاشی لشکر سه تبریز و پانزده اردبیل در تاریخ ۵ آبان ۱۳۲۰ بازنشسته[5] و پس از آن در دادگاه نظامی محاکمه شد. بعد به ارتش بازگشت و از دوره دوم مجلس سنا، سناتور انتصابی شد.[2]

پس از انقلاب وی به اتهام تجهیز دو گردان نظامی از افراد هنگ پیاده لشکر خراسان در سال ۱۳۱۴ خورشیدی و اعزام و فرماندهی آنان جهت سرکوب متحصنین و مخالفین رژیم پهلوی در جریان واقعه مسجد گوهرشاد مشهد (۱۳۱۴)، محاکمه و در سن هشتاد و چهار سالگی اعدام شد.

• حقوق بشر ایران
• مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر
• دکتر باقر عاقلی (۱۳۸۶)، رضاشاه و قشون متحدالشکل، تهران: نشر نامک، شابک ۹۶۴-۶۸۹۵-۰۵-۰