اسپینوسور
اِسپینوسور یا تیغ‌سور (نام علمی: Spinosaurus) یک سرده از دایناسورهای تروپود گوشتخوار متعلق به خانواده تیغه‌پشتان است که در میانه دوره کرتاسه و بین ۱۱۲ تا ۹۳٫۵ میلیون سال پیش در شمال آفریقا زندگی می‌کرده. اسپینوسور در ردیف بزرگترین دایناسورهای گوشتخوار تاریخ است. این دایناسور حتی از جیگانوتوسور و تیرانوسور نیز بزرگ‌تر بوده و طول آن به حدود ۱۶ متر و وزن آن نیز ۹ تن بوده‌است. اسپینوسور ماهی‌خوار بوده و این موضوع را می‌توان از پوزه بلند و تمساح‌مانند و نیز دندان‌های مخروطی آن دریافت. این دایناسور در زیستگاه خود با دایناسور گوشتخوار بزرگ دیگری به نام کارکارودونتوسور هم‌زیستی داشته‌است. البته این موضوع کمی عجیب است زیرا در یک جامعه زیستی معمولاً تنها یک شکارچی رأس هرم غذایی وجود دارد و این دو دایناسور گوشتخوار بزرگ در یک زمان و در یک مکان می‌زیسته‌اند. این‌طور توجیه می‌شود که شکارهای اسپینوسور با شکارهای کارکارودونتوسور کاملاً متفاوت بوده و اسپینوسور بیشتر از ماهی‌ها و پتروسورها تغذیه می‌کرده در حالیکه شکار کارکارودونتوسور معمولاً خزنده‌پایان بزرگ بوده‌است. با کشف استخوان‌هایی که اخیراً در مراکش به دست آمده بسیاری از سوالات و نقاط گمشده آن پیدا شد. این استخوان‌ها را یک حفار مراکشی به کلکسیونی می‌فروشد و بعد به دست پژوهشگران ایتالیایی می‌رسد. این اسکلت‌ها که تا کنون بی‌نظیر بوده‌اند چهل درصد از پیکر جاندار را شامل می‌شده که امری بسیار نادر است و باعث شده تا شکل دقیق‌تری از دایناسور به دست دهد. باستان‌شناسان در واشینگتن با این اسکلت به دست آمده و نقاشی‌هایی که اشترومر از کشفیات خود به جا گذاشته بود و تطبیق برخی استخوان‌ها با خویشاوندان نزدیک اسپیناسور به این نتیجه رسیدند که اسپیناسور بزرگترین جاندار روی زمین و بزرگترین شکارچی تاریخ و قاتل گمشده شمال آفریقاست که در سه دوره زمین‌شناسی فرمانروایی می‌کرده‌است. او هم در آب و هم در خشکی زندگی می‌کرده. او با دایناسورهایی به نام روگوپس کارکاروندونتاسوروس و ورانوسوروس زندگی می‌کرده‌است.
| اسپینوسور | |
|---|---|
 | |
| اسکلت اسپینوسور در حالت شنا، موزه انجمن نشنال جئوگرافیک، واشینگتن | |
| آرایه‌شناسی | |
| فرمانرو: | جانوران |
| شاخه: | طنابداران |
| رده: | خزندگان |
| بالاراسته: | دایناسورها |
| راسته: | خزنده‌کفلان |
| زیرراسته: | ددپایان |
| تیره: | تیغه‌پشتان |
| سرده: | اسپینوسور استرومر، ۱۹۱۵ |
| گونه‌ها | |
| |
واژه‌شناسی
واژه اسپینوسور از دو واژه (spine) به معنای تیغ و خارو (saurus) به معنای مارمولک تشکیل شده‌است.
تاریخچه
بقایای اسپینوسور اولین بار در دره بحریه در مصر در سال ۱۹۱۲ میلادی یافت شده‌است؛ و به‌وسیله دیرینه‌شناس آلمانی ارنست استرومر در سال ۱۹۱۵ اسپینوسور نامگذاری شده‌است. برخی از سنگواره‌های آن در حین انتقال به موزه داچز مونیخ آلمان تخریب شدند. باقیماندهٔ استخوان‌ها نیز در سال ۱۹۴۴ در بمباران متفقین به‌طور کلی نابود شدند.
اطلاعات اجمالی
اولین مشخصه مهمی که دیرینه شناسان توسط آن این جاندار را مشخص می‌کنند شکل جمجمه و صفحه بادبانی شکل ایجاد شده بر روی کمر این جاندار است: مهره‌های ستون فقرات در اسپینوسور به طرف بیرون گسترش یافته‌اند و ساختاری بادبانی شکل به وجود آورده‌اند. بلندی این تیغه‌های عصبی به دو متر می‌رسیده و محتمل‌ترین دلیل برای به وجود آمدن این تیغه‌ها انتخاب جنسی است؛ هر نری دارای بادبان بلندتری بود از شانس انتخاب بیشتری توسط جنس ماده برخوردار بوده‌است. اندازهٔ آرواره و جمجمهٔ آن که در سال ۲۰۰۶ منتشر شده نشان می‌دهد که اسپینوسور یکی از بزرگترین و درازترین جمجمه‌ها را در دایناسورهای گوشتخوار داشته‌است. طول این جمجمه در حدود ۱۷۵ سانتیمتر است و به پوزه‌ای باریک ختم می‌شود. یک تاج کوچک هم در بین دو چشم آن وجود دارد.
یافته‌های زمین‌شناسی و تحقیقات در پراکنش خانواده تیغه‌پشتان نشان می‌دهد که این دایناسورها از ناحیه‌ای که امروز شمال آفریقا قرار دارد و اروپا به سمت شرق آسیا رفته و در کل آمریکای جنوبی پخش شده‌اند. خود اسپینوسور بین ۱۱۲ تا ۹۳٫۵ میلیون سال پیش در آفریقای شمالی زندگی می‌کرده‌است.
اگر چه اسپینوسور به دلیل اندازه آن و داشتن ساختار بادبانی شکل در بالای ستون مهره‌ها و جمجمه دراز دایناسوری شناخته شده ولی بیشتر به خاطر مورد تخریب قرار گرفتن بقایای آن شناخته می‌شود. بجز دندان‌ها و بخش‌هایی از جمجمهٔ آن اثر زیادی از استخوان‌های اسپینوسور باقی نمانده‌است. بعلاوه سوای جمجمه و ستون فقرات آن که تشریح شده اثری از استخوان‌های دست یا پای آن پیدا نشده ولی می‌توان فرم دست‌ها و پاهای آن را با توجه به فرم استخوان‌های دیگر اعضای خانواده اسپینوسورها مانند سوکومایسس و برایونیکس حدس زد. در این خانواده معمولاً انگشت دوم دست از انگشت‌های سوم و چهارم رشد بیشتری پیدا کرده و بزرگ‌تر شده‌است.
اساپاینوسوروس شبیه به باریونیکس است اما خیلی بزرگ‌تر.
درخت فرگشتی
| Megalosauroidea |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نگارخانه
مقایسهٔ اسپینوسور جوان و بزرگسال با اندازهٔ یک انسان با قد ۱۷۵ سانتیمتر.
نگاره‌ای بازسازی‌شده
جمجمهٔ تازه‌کشف شدهٔ اسپینوسور در موزهٔ ژاپن
موزهٔ ژاپن
مقایسه با جانداران آبزی
بازسازی‌شده در موزهٔ ژوراسیک اسپانیا
طرحی از سر و گردن
وضعیت بدن در حالت شنا
درحال شنا زیر آب
منابع
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ اسپینوسور موجود است. |
|
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ اسپینوسور موجود است. |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg.webp){kind=small}
.jpg.webp){kind=small}
.jpg.webp)
.png.webp)
