گروس (بیجار)
گروس (به کردی گروسی: گه‌ڕۊس، به کردی سورانی: Gerrûs) یکی از ولایت‌های سابق در ایران به مرکزیت شهر بیجار بود[1]، که به مناطقی شامل استان‌های کردستان، زنجان و همدان امروزی اطلاق می‌شده است.
این نام به دوران قبل از تقسیم بندی استانی در سال ۱۳۱۶ خورشیدی و در دوران پهلوی بر می‌گردد،
هم اکنون بیجار یکی از شهرستانهای استان کردستان به حساب می‌آید که در شرق این استان واقع شده است.
نام
برخی تاریخ نگاران بر این باورند طایفه گروس، نام خود را هنگامی که در این منطقه ساکن شده‌اند به محل سکونت خود داده‌اند. زاگروس= زا + گروس به معنی زادگاه قوم گروس (کورت یا کورد) هست تمام واژه های گروس، کروس ، کورت، کورد ، کورش ، کروات، کرد ، گرد هم معنی هستند فقط تلفظ آن در نواحی جغرافیایی تغییر کرده است. در استان کرمانشاه و کردستان در ایران اقوام کورد زبانی زندگی می کنند که خود را گروس و زبان خود را کوردی گروسی می دانند. [2]
طوایف گروس
از جلمه طوایف مشهور ساکن گروس در گذشته، طایفه‌های، گروس، سیاه‌منصور، کُرانی، خواجه‌وند،[3] کبودوند، بایندر ترکمان گروس… هستند.
حکام گروس
حکام گروس از طایفه سیاه‌منصور
- خلیل خان سیاه منصور
- دولتیار خان سیاه‌منصور - حاکم آذربایجان، گروس و مناطقی دیگر از شمال غرب ایران.
حکام گروس از طایفه کبودوند
- لطف‌علی خان گروسی - حاکم گروس، قم، خلجستان.
- حسین‌علی خان گروسی - حاکم گروس - ایشیک آقاسی نادر شاه افشار.
- محمدامین خان گروسی - حاکم گروس و کرمان.
- امیر نجف‌قلی خان گروسی - حاکم گروس و اردبیل - از مقربان دستگاه عباس میرزا (نایب السلطنه).
- محمد صادق خان گروسی - حاکم گروس
- حسن‌علی خان (امیر نظام گروسی) - سیاستمدار، وزیر، دیپلمات، ادیب و خوشنویس
- یحیی خان گروسی - فرمانده فوج گروس
- زین العابدین خان گروسی - حاکم گروس
- علی‌رضا خان گروسی - حاکم گروس
- عبدالحسین خان سالار الملک گروسی - حاکم کردستان، کرمانشاهان، گروس، ولایات ثلاث (ملایر، تویسرکان، نهاوند)، رئیس پلیس ایران در زمان محمدعلی شاه قاجار[4][5]
- افتخار نظام گروسی - فرمانده سواره نظام گروس
- الهیار خان امیرعلاءالدین گروسی - حاکم صائین قلعه، ولایات ثلاث و گروس.
حکام گروس از طایفه بایندر گروس
- امیرمعزز گروسی - حاکم شهرها و ولایت‌های: اصفهان، کاشان، گروس، اردبیل و کردستان در دوره قاجار.
مشاهیر گروس
- فاضل‌خان گروسی
- امیر نظام گروسی
- امیرمعزز گروسی
- امینه اقدس
- علی‌رضا خان گروسی
- غلامعلی بایندر
و … از چهره‌های برجستهٔ منطقهٔ گروس در گذشته می‌باشند.
جستارهای وابسته
منابع
- BĪJĀR-iranicaonline
- بیات، عزیزالله، کلیات جغرافیای طبیعی و تاریخی ایران، تهران، چاپ دوم، ۱۳۷۳، ص ۳۸۲
- ḴᵛĀJAVAND-iranicaonline
- محبوبی اردکانی، تاریخ موسسات تمدنی جدید ایران، چاپ ۲۵۳۷، جلد ۲، ص ۱۵۱
- وقایع نگار کردستانی، علی‌اکبر، حدیقه ناصریه و مرآت الظفر، ص ۳۳۷، ۳۴۶، ۳۴۷