گاز خردل

گاز خردل (1,5-dichloro-3-thiapentane) ترکیبی شیمیایی دارای عنصرهای کلر و گوگرد است که به عنوان سلاح شیمیایی در جنگ جهانی اول و نیز جنگ ایران و عراق توسط عراق به کار رفت. هر چند این ماده در دمای معمولی به صورت مایع است اما معمولاً از آن به عنوان گاز خردل نام برده می‌شود.

گاز خردل
نام‌گذاری آیوپاک

bis(2-chloroethyl) sulfide

دیگر نام‌ها

Iprit
Schwefel-Lost
Lost
Mustard gas
Senfgas
Yellow Cross Liquid
Yperite
Distilled Mustard
Mustard T- mixture

شناساگرها
شماره ثبت سی‌ای‌اس 505-60-2 Y
کم‌اسپایدر 21106142 Y
KEGG C19164 Y
ChEBI CHEBI:25434 Y
ChEMBL CHEMBL455341 Y
جی‌مول-تصاویر سه بعدی Image 1
خصوصیات
فرمول مولکولی C۴H۸Cl۲S
جرم مولی ۱۵۹٫۰۸ g mol−1
شکل ظاهری بدون رنگ اگر خالص باشد.
معمولاً رنگی بین زرد کمرنگ تا قهوه‌ای تیره دارد.
بویش مانند سیر یا ریشه ترب کوهی است.[1]
چگالی 1.27 گرم بر میلی‌لیتر (در حالت مایع)
دمای ذوب 14.4 °C, 287.6 K, 57.9 °F
دمای جوش ۲۱۷ درجه سلسیوس (۴۲۳ درجه فارنهایت؛ ۴۹۰ کلوین)
انحلال‌پذیری در آب ناچیز
خطرات
MSDS External MSDS
خطرات اصلی بسیار سمی (T+)
خطرناک برای محیط‌زیست (N)
تاول زا
لوزی آتش
Flammability code 1: Must be pre-heated before ignition can occur. Flash point over 93 °C (200 °F). E.g., canola oilHealth code 4: Very short exposure could cause death or major residual injury. E.g., VX gasReactivity code 1: Normally stable, but can become unstable at elevated temperatures and pressures. E.g., calciumSpecial hazards (white): no code
1
4
1
نقطه اشتعال
ترکیبات مرتبط
ترکیبات مرتبط نیتروژن موستارد
به استثنای جایی که اشاره شده‌است در غیر این صورت، داده‌ها برای مواد به وضعیت استانداردشان داده شده‌اند (در 25 °C (۷۷ °F)، ۱۰۰ kPa)
 Y (بررسی) (چیست: Y/N؟)
Infobox references

این گاز جزو عوامل تاول‌زا طبقه‌بندی می‌شود و دارای اثرات مخرب و دراز مدت بر روی پوست، چشم، سیستم تنفسی و دستگاه گوارشی است. گاز خردل عامل آلکیله‌کننده و سرطان‌زا نیز هست.

تاریخچه

گاز خردل نخستین بار در سال ۱۹۱۷ به عنوان سلاح شیمیایی در جنگ جهانی اول به کار گرفته شد. پس از جنگ جهانی اول وسیعترین مورد کاربرد این سلاح شیمیایی در جنگ ایران و عراق بود.[2] بر اساس گزارش‌های بازرسان سازمان ملل متحد، عراق از سال ۱۳۶۲ تا ۱۳۶۷ در موارد متعددی از بمبهای حاوی گاز خردل علیه رزمندگان ایرانی و نیز افراد غیرنظامی ساکن روستاها و شهرهای مرزی ایران و حمله شیمیایی به حلبچه استفاده کرد.[3]

جستارهای وابسته

منابع
  1. FM 3–8 Chemical Reference handbook; US Army; 1967
  2. "Sulfur mustard-induced poikiloderma: A case report". imforma healthcare. 2011.
  3. شهریار خاطری-احمد جنتی محب (۱۳۸۶)، جنگ شیمیایی عراق علیه ایران به روایت اسناد سازمان ملل متحد، تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس، شابک ۹۷۸-۹۶۴-۶۶۶۰-۵۲-۶
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ گاز خردل موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.