کارت زرد مجلس شورای اسلامی

تا قبل از مجلس هشتم، اگر نماینده‌ای سؤالی از یکی از وزرای دولت داشت، در صورت قانع نشدن در کمیسیون‌های تخصصی، موضوع در صحن مجلس مطرح می‌شد و وزیر به سؤال نماینده پاسخ می‌داد و مجلس در یک رأی‌گیری اعلام می‌کرد که آیا از توضیحات وزیر قانع شده‌است یا نه.

اما زمان اصلاح آیین نامهٔ مجلس، نمایندگان مجلس به منظور تقویت بعد نظارتی خود بر دولت وقت (دولت اول احمدی‌نژاد) بودند، مقرر کردند تا پس از سؤال وزیر، موضوعِ سؤال به رأی نمایندگان گذاشته شود و کل مجلس دربارهٔ وارد بودن یا نبودن سؤال اظهار نظر کند (نه پاسخ وزیر).

• به گفتهٔ محمدرضا میرتاج الدینی، نماینده سابق مجلس و معاون پارلمانی رئیس‌جمهوری در دولت دوم احمدی‌نژاد مبنی بر قانونی نبودن عنوان کارت:

طبق آیین‌نامه داخلی مجلس، در صورت قانع نشدن نماینده سؤال کننده از اظهارات وزیر، رئیس جلسه نظر مجلس را در مورد وارد بودن سؤال اخذ می‌کند. در صورتی که اکثر نمایندگان حاضر، نظر به وارد بودن سؤال نماینده یا نمایندگان بدهند، رئیس مجلس موظف است موضوع را به رئیس جمهوری جهت رسیدگی ارجاع دهد.

گاهی اوقات پس از رای‌گیری آرای موافقان بیشتر از آرای مخالفان می‌شود ولی باز هم اعلام می‌شود که نمایندگان از پاسخ وزیر قانع نشدند در حالی که این سؤال نماینده است که باید رأیِ نصف بعلاوه یک را کسب کند نه پاسخ وزیر.

بر این اساس اگر در جریان بررسی سؤال از وزیری، نصف به علاوه یک رأی موافق کسب شود یعنی این که نمایندگان مجلس سؤال نماینده را وارد ندانستند و نباید به اصطلاح کارت زردی به وزیر تعلق گیرد.

یکی از ابهامات موجود در زمینه رای‌گیری دربارهٔ سؤال از وزرا این است که آیا «وارد بودن سؤال نماینده» به رأی گذاشته شده‌است یا «پاسخ وزیر» زیرا این دو موضوع تفاوت بسیاری دارد و نیاز به رفع ابهام از سوی مجلس است.

• طبق گفتهٔ عزت‌الله یوسفیان ملا، رئیس کمیسیون آیین‌نامه داخلی مجلس:

اکنون در زمان رای‌گیری دربارهٔ سؤال از وزرا برخی نمایندگان تصور می‌کنند که بحث قانع شدن از توضیحات وزیر مطرح است در حالی که طبق آیین‌نامه، سؤال نماینده به رای گذاشته می‌شود که همین ابهام، اشکالاتی را در رای‌گیری‌ها بوجود آورده است.

کارت زرد اصلاً در آیین‌نامه و قانون وجود ندارد و حتی اگر سه بار وزیر نتوانست مجلس را قانع کند، باز هم نمی‌توان بر مبنای آن وزیر را استیضاح کرد بلکه باید روال قانون اساسی در استیضاح وزرا رعایت شود.

• عبدالرضا مصری، سخنگوی هیئت رئیسه مجلس نیز در این باره گفته:

«کارت زرد» اصطلاحی است که بین نمایندگان مجلس و وزرا رایج شده است وگرنه در آیین‌نامه داخلی مجلس چنین عنوان و اصطلاحی وجود ندارد.

از بین وزرای دولت دهم، مسعود میرکاظمی (وزیر سابق نفت)، حمید بهبهانی (وزیر سابق راه و ترابری)، صادق محصولی (وزیر سابق رفاه و تأمین اجتماعی)، مهدی غضنفری (وزیر سابق بازرگانی)، منوچهر متکی (وزیر سابق امور خارجه)، سید محمد حسینی (وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی)، مجید نامجو مطلق (وزیر سابق نیرو)، سید شمس‌الدین حسینی (وزیر سابق امور اقتصادی و دارایی) از افرادی بودند که از مجلس کارت زرد دریافت کردند.[2]

این قسمت نیاز به به‌روز رسانی دارد.

تا کنون ده وزیر در دولت یازدهم از مجلس نهم کارت زرد دریافت کرده‌اند که از بین آنان رضا فرجی‌دانا در ۲۹ مرداد ۱۳۹۳ استیضاح شد، همچنین، علی جنتی، علی ربیعی و محمدجواد ظریف دو بار از مجلس کارت زرد گرفته‌اند و علی طیب‌نیا، وزیر امور اقتصادی و دارایی و محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز سه بار کارت زرد گرفته‌اند. علی‌اصغر فانی، وزیر آموزش و پرورش دولت یازدهم نیز با دریافت چهار کارت زرد از نهمین دوره مجلس شورای اسلامی از این لحاظ رکورددار است. اسامی آن‌ها به ترتیب زیر است:[3][4][5][6][7][8][9][10][11][12][13][14][15][16][17][18] [19] [20]

• «کارت زرد» از کجا به پارلمان آمد؟