وزارت تحصیلات عالی
وزارت تحصیلات عالی افغانستان برنامهریز و ادارهکننده تمام دانشگاههای دولتی افغانستان است. برای انسجام موسسات تحصیلات عالی کشور، گسترش و توسعه نهادهای تحصیلی در مرکز و ولایات، دولت را واداشت تا در سال ۱۳۵۶ هـ ش وزارت تحصیلات عالی را به مثابه بزرگترین ارگان فرهنگی در چوکات حکومت تأسیس کند. سرپرست کنونی این وزارتخانه اکنون بر عهده عباس بصیر است.
جمهوری اسلامی افغانستان | |
ارکان نظام جمهوری اسلامی افغانستان
فهرستهای سیاست و حکومت
انتخابات |
این وزارت موظف گردید تا به خاطر سمتدهی و سازماندهی کلیه سیستمهای تحصیلات عالی ملکی در مملکت و به منظور تحقق طرحهای کوتاه و درازمدت برای تربیت کادرهای ملی، هماهنگی در تهیه مواد درسی، تنظیم برنامههای معین تحصیلی، پژوهشی، چاپی، افزایش سطح دانش اعضای کادر علمی، بررسی مداوم وضع زندگی استادان و محصلان، ایجاد روابط سالم علمی و دانشگاهی با مؤسسات علمی و فرهنگی ملی و بینالمللی برای پیشرفت کمی و کیفی نهادهای تحصیلی، رفع نیازمندیهای جامعه، از رهگذر آمادهسازی متخصصان جوان، تلافی عقبماندگی کشور از کاروان علم و معرفت جهانی، ایجاد گروههای مشورتی برای بخشهای مختلف اقتصادی، مهندسی، طبی، تعلیم و تربیت، حقوق، زراعت، ساختمانهای دولتی و شهری، علوم شرعی، طرح اساسنامهها، قوانین، مقررات، لوایح و راهکارها در عرصه تحصیلات عالی، برگزاری همایشها و جشنوراههای علمی مطابق مقتضیات جامعه، تدویر دورههای تکمیلی تخصصی، توسعه موسسات آموزشی مورد نیاز ادارات رسمی، ارزیابی وضع موسسات تحصیلی در مطابقت با شرایط کشور، لغو، ادغام و تأسیس مراکز تحصیلی و علمی- تطبیق یکسان و بلا انحراف تمام اسناد تقنینی و کنترل از تحقق به موقع آن با ارزیابی اسناد علمی کار و فعالیت کند.
معادل وزارت تحصیلات عالی افغانستان در ایران وزارت علوم، تحقیقات و فناوری میباشد.
پیشینه
برای نخستین بار هسته تحصیلات عالی در کشور در تاریخ اول عقرب ۱۳۱۱ه-ش با تأسیس دانشکده طب در شهر کابل گذاشته شد. این دانشکده (دانشکده) تحت سرپرستی یکی از متخصصین ترکی به نام پروفسور رفقی کامل بیگ با (۸) تن استاد شروع بکار کرد. فعالیتهای ابتدائی این نهاد نو بنیاد را شعبات طبی کوچکی تشکیل میداد. تعداد محصلان (دانشجویان) آن که زمانی از (۵۰۰) نفر تجاوز نمیکرد تا سالهای ۱۳۸۰ به (۶۰۰۰) تن رسید و تا سه دهه قبل برجستهترین متخصصین را دارا بود که از جمله (۳۰) تن آن پروفسور در سطح جهان بود.
دانشکده حقوق و علوم سیاسی به خاطر تربیه کادرهای علمی در ۱۱ میزان ۱۳۱۷ ایجاد گردید و سومین مرکز تحصیلی در سنبله ۱۳۲۱ه-ش به نام دانشکده ساینس نیز ایجاد شد. چهارمین نهاد تحصیلی در سال ۱۳۲۳ه-ش به نام دانشکده ادبیات و علوم بشری بود. دانشکدههای فوق تا سال ۱۳۲۵ه-ش از طرف وزارت معارف رهبری میشد و در همان سال دولت وقت را بران داشت تا مطابق ایجابات عصر و زمان دانشگاه کابل (دانشگاه کابل) را ایجاد کند، این مؤسسه که بعداً رسماً در کتاب سبز یونسکو ثبت گردید. به عنوان یگانه دانشگاه افغانستان در سال ۱۳۲۵ تأسیس شد و دانشکدههای شبانه برای آن عده از جوانان که بر اثر نامساعد بودن شرایط نتوانسته بودند تحصیلات دوره لیسانس را تکمیل کند تأسیس شد.
به تعقیب دانشگاه کابل دومین مؤسسه تحصیلات عالی در ولایت ننکرهار در سال ۱۳۴۳ تأسیس گردید و دانشگاه پولیتخنیک کابل که تهداب آن در سال ۱۳۴۲ گذاشته شده بود در سال ۱۳۴۸ رسماً افتتاح گردید.
در طی سالهای گذشته تغییرات قابل ملاحظه در ساختار تمام نهادهای تشکیلاتی رونما شد. سال ۱۳۷۳ به اساس هدایت حکومت افغانستان، تعلیمات تخنیکی مسلکی و حرفوی از وزارت تحصیلات عالی و مسلکی به موجب پروتکل رسمی با وزارت معارف به آن وزارت واگذار گردید که در نتیجه این ادغام، (۴۲) مؤسسه تخنیکی مسلکی و حرفوی با تمام تشکیلات و دارائی منقول و غیر منقول از وزارت تحصیلات عالی به چوکات تشکیل وزارت معارف در آمد. و همچنان ادغام تمام پیداگوژیهای افغانستان که دارای نظام درسی لیسانس بودند با تمام تشکیلات و پرسنل و دارائی منقول غیر منقول از وزارت معارف به چوکات وزارت تحصیلات عالی درآمد و بعداً دانشگاههای دیگر نیز در مرکز و ولایات ظهور نمود.
انستیتوت طب کابل که در تشکیل دانشگاه کابل (دانشگاه کابل) بود در سال ۱۳۶۳ به نام انستیتوت دولتی و در سال ۱۳۸۳ به نام دانشگاه طبی کابل مسمی گردید. برای بلند بردن نیازمندیهای معارف افغانستان انستیتوت پیداگوژی کابل در سال ۱۳۸۲ به نام دانشگاه تعلیم و تربیه کابل ارتقا نمود و بدنبال آن پولی تخنیک کابل نیز در سال ۱۳۸۳ به دانشگاه پولی تخنیک ارتقا کرد.
لیست وزیران تحصیلات عالی
- غلام صدیق محبی
- محمد انور شمس
- سید عمر منیب
- شریف فایض
- اميرشاه حسنيار
- محمد اعظم دادفر
- عبیدالله عبید
- محمد هاشم عصمت اللهی
- سرور دانش
- محمد عثمان بابری
- فریده مومند
- عبدالطیف روشان
- نجیبالله خواجه عمری
- عبدالتواب بارکزی
- عباس بصیر