محمد بن عبدالله نفس زکیه
محمد بن عبد الله بن الحسن بن الحسن بن علی الملقَّب النفس الزکیة (۱۰۰-۱۴۵ هـ. ق) ملقب به نفس زکیه (روح خالص). از امامان شیعه محمدیه که مهدی موعود پنداشته می‌شود و پس از مرگش بسیاری از پیروانش چنین می‌پنداشتند که او به غیبت رفته است و زمانی مجدد بازمی گردد. پیروان این فرقه شیعه را محمدیه می‌نامند.
| محمد بن عبدالله | |
|---|---|
 | |
| نقش | نتیجۀ حسن مجتبی |
| نام | محمد بن عبدالله |
| کنیه | اباعبدالله |
| لقب(ها) | نفس‌زکیه، ابالقاسم |
| زادروز | ۱۰۰ هجری قمری |
| زادگاه | مدینه، عربستان سعودی |
| درگذشت | ۱۴۵ هجری قمری |
| مدفن | بقیع |
| پدر | عبدالله بن حسن مثنی |
| مادر | هند بنت ابی‌عبیده |
| همسر(ان) | سلمه بنت محمد |
| فرزند(ان) |
|
| طول عمر | ۴۵ سال |
محمد به کثرت زهد و عبادت و فقه و دانایی معروف بود. او نامزد جمعی از بنی‌هاشم برای خلافت پس از امویان بود ولی با پیشی‌گرفتن بنی‌عباس به چنین مقامی نرسید. اما با آغاز حکومت عباسیان، حمایت عمومی در میان مردم و حتی دانشمندان و اهل حدیث برای او به وجود آمد.[1] محمد در سال ۱۴۵ هـ. ق خروج کرد و با دویست و پنجاه نفر وارد مدینه شد و مردم به فتوای مالک بن انس با وی بیعت کردند. منصور او را ابتدا دعوت به صلح کرد، اما محمد نپذیرفت و با عده‌ای کمی از یارانش که هنوز بر بیعت خود پایدار بودند به نبرد سپاه خلیفه رفت و شکست خورد و مقتول شد. مدفن او در بقیع است. فرزندانش شش تن پسر و پنج تن دختر بودند: عبدالله اشتر علوی ، علی، طاهر، ابراهیم، حسن، یحیی، فاطمه، زینب، ام کلثوم، ام سلمه، ام سلمه (دیگر). طاهر و حسین و یحیی بلاعقب از دنیا رفتند.
جعفر صادق به دو دلیل با او مخالفت کرد: (۱) اصولاً او طرفدار اقدام نظامی نبود و (۲) پدر نفس زکیه فرزندش را مهدی اهل بیت می‌خواند.[2]
دسته‌ای از شیعیان او که کشته شدن او را قبول داشتند. محمد بن قاسم از نوادگاه حسین بن علی امام سوم شیعه را به امامت برگزیدند. محمد بن قاسم در طالقان سکنی داشت و سرانجام دستگیر شد و در زندان معتصم عباسی درگذشت. هرچند عده‌ای از پیروان او در دیلمان ظهور مجدد او را نیز پس از مرگش انتظار می‌کشیدند.
جستارهای وابسته
منابع
- جعفریان، رسول (۱۳۸۷). تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا قرن دهم هجری (تهران). ۱. علم. ص. ۷۰.
- جعفریان، رسول (۱۳۸۷). تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا قرن دهم هجری (تهران). ۱. علم. ص. ۹۳.
- Momen, Moojan, An Introduction to Shi'i Islam, Yale University Press, 1985