محمدرضا زائری

وی در آذرماه ۱۳۹۴ گفت که در کلاس‌های درس سینمای بهرام بیضایی در باغ فردوس حاضر می‌شده و با بسیاری از هنرپیشه‌های نامی و عوامل سینما همدرس بوده‌است. او همچنین افزود: «هم‌اکنون خیلی از نمایشنامه‌های بهرام بیضایی یا داستان‌های هوشنگ گلشیری و همچنین خیلی از کتاب‌هایی را که در پیش از انقلاب چاپ شده بودند، در کتابخانه‌ام دارم.»[10] زائری خاطره‌ای از خرید کتاب بیضایی نقل کرد:[11]

در دوران آغاز طلبگی یک روز به کتاب‌فروشی در خیابان انقلاب رفتم که صاحب آن مرد سالخورده‌ای به نام آقای حیدریان بود. آن روز من از او یکی از فیلمنامه‌های بهرام بیضایی با عنوان یزگرد سوم را مطالبه کردم. در این اثنا یک دختربچه بانمکی وارد فروشگاه شد و کتاب شرح سیوطی را جویا شد. کتابفروش سالخورده با تعجب پرسید مطمئن هستید که اشتباه نمی‌کنید و برعکس نمی‌گویید! بعد از این جریان ما با هم دوست شدیم و او هنوز هم در ذهنم مانده‌است و من هر وقت یاد او می‌افتم فاتحه‌ای برایش می‌خوانم.

زائری با تأسیس خانه روزنامه‌نگاران جوان که ارگانی نیمه دولتی بود، به انتشار هفته‌نامه خانه پرداخت. این نشریه به خاطر انتشارات سوالات دختری دربارهٔ روح‌الله خمینی و روحانیت تعطیل شد. زائری در این باره می‌گوید:

«در آن نامه طرف سؤال کرده بود که این امام‌خمینی که شما می‌گویید، فلان ایرادها را من راجع بهش دارم. یکی این‌که آن حکم راجع به سلمان رشدی باعث شده ملت ما و کشور ما به عنوان تروریسم در دنیا معرفی شود. دوم این‌که من تنها چیزی که از امام‌خمینی می‌شناسم یک رسالهٔ توضیح المسائل است که آن هم وقتی ورقش می‌زنم و نگاهش می‌کنم یک‌سری احکام و مطالبی درش است که خجالت‌آورند! دیگر آن‌که ایشان جوان‌های ما را با جنگ در معرض کشتن قرار داده و…. البته جواب این شبهات و سؤال‌ها قرار بود در شمارهٔ بعد چاپ شود.»[13][11]

زائری در سال ۱۳۸۰ انتشارات خیمه را راه اندازی کرد. این مؤسسه هم‌اکنون ماهنامه خیمه را منتشر می‌کند.[17]

محمدرضا زائری در سال ۱۳۸۸ با سید حسن نصرالله به صورت حضوری مصاحبه کرد. این مصاحبه همراه با یادداشت‌هایی در کتاب نصرالله به چاپ رسیده‌است.

در سال ۱۳۹۱ با افتتاح مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی (سرچشمه) در محل حزب جمهوری اسلامی زائری به مدیریت این مجموعه منصوب شد و تا سال ۱۳۹۶ مدیریت آن را بر عهده داشت.

در سال ۱۳۹۳ نمایندگانی از کشورهای ایران، انگلیس، کانادا، آلمان، لبنان، استرالیا، پاکستان و هندوستان کاروان صلح سوریه را با هدف انتقال کمک‌ها انسانی به سوریه و تلاش برای تحقق هر چه سریع‌تر صلح و آرامش در این کشور تشکیل دادند. زائری در این کاروان به همراه رضا امیرخانی و محمدحسین جعفریان به عنوان یکی از نمایندگان ایران حضور داشت:

به نظرم ورود به فضای بین‌الملل خیلی با تاخیر اتفاق می‌افتد هرچندما از آغاز انقلاب و حتی قبل از انقلاب تجربه‌های پراکنده‌ای داریم که گاهی شخصی و گاهی در حد مجموعه‌های شبه شخصی اتفاق افتاده اما کار منسجمی که در واقع دولتی نباشد و غیردولتی و منسجم در حوزه بین‌الملل فعالیت کند، نداشتیم و این امر به نظرم به صورت جدی مورد نیاز است.

این نویسنده در سال ۱۳۹۳ در جمع داوران دوره هفتم جایزه ادبی جلال آل‌احمد قرار گرفت. زائری در دوره هشتم نیز به عنوان عضو هیئت داوران این جشنواره فعالیت کرد. او اعتقاد دارد این جایزه باید مقبول جریانات مختلف فرهنگی باشد:

جایزه جلال باید مشروعیت بالایی داشته باشد تا بتواند اثرگذار باشد و این مشروعیت زمانی محقق می‌شود که مقبول، معتبر و مورد اعتنای جریانات فرهنگی باشد.[18]

زائری در نوروز ۱۳۹۷ نخستین مسابقه تلویزیونی مشترک بین ایران و لبنان را با همکاری سعید ابوطالب به روی آنتن برد. در این مسابقه بازیگرانی همچون لادن مستوفی، الناز حبیبی و امیرحسین رستمی حضور داشتند.[19]

این پژوهشگر دینی از مشوقان و مشاوران کمال تبریزی برای ساخت مارمولک بوده و همچنان از این فیلم دفاع می‌کند. [20][21][22]

من هنوز هم علیرغم برخی انتقادات - که حتى روی متن فیلمنامه نهایی ذکر کرده بودم و به جای خود باقی است - از فیلم مارمولک دفاع می‌کنم و معتقدم اگر نام فیلم و آتش افروزی برخی فتنه‌گران سوء تفاهم ایجاد نمی‌کرد همه می‌توانستند پیام درخشان فیلم را به وضوح ببینند.

محمدرضا زائری در دو کتاب خود با نام‌های حجاب با حجاب و حجاب بی‌حجاب نظرات خود پیرامون حجاب را منتشر کرده‌است. او حجاب را یک واجب شرعی می‌داند و عدم رعایت آن توسط بخشی از مردم را ناشی از عوامل متعدد اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ارزیابی می‌کند. او به همین دلیل با گشت ارشاد و برخوردهای اجباری با بی‌حجابی مخالف است و آنها را روش‌هایی ناکارآمد می‌داند. زائری کتاب دیگری نیز با نام مرد بدحساب ، زن بدحجاب تألیف کرده که انتشارش را به خاطر اطلاع از نظر نامساعد آیت الله خامنه ای متوقف کرده‌است.[23]

او می‌گوید:

قانون زمانی رَوایی و مقبولیت دارد که اولاً ناظر به واقعیت بیرونی باشد و بشود اجرا کرد، ثانیاً پیش‌فرض آن قانون مسبوق باشد و این باشد که در حوزه‌های رسانه‌ای، تبلیغاتی، فرهنگی کاری برایش صورت گرفته باشد.

زائری در جریان دادگاه متهمان حادثه بازداشتگاه کهریزک علیه سعید مرتضوی مصاحبه کرد و فرجام این دادگاه را ناخوشایند پیش‌بینی کرد. او که پیش از این در جریان تعطیلی نشریه خانه روزنامه نگاران جوان به عنوان متهم توسط سعید مرتضوی مورد بازجویی قرار گرفته بود گفت:

ایشان در دادگاه به من می‌گفت یک کاغذ بنویس «من را گول‌زدند» تا مشکل پرونده‌ات را حل کنم! این عین عبارت ایشان بود. این مدل پرونده‌سازی خودش خیانت است به جمهوری اسلامی که شما اسرائیل، آمریکا و استکبار جهانی را تا این حد تنزل بدهید که من به دروغ بنویسم عوامل ایشان با من مرتبط بوده‌اند و فریبم داده‌اند و …. البته مثل روز برایم روشن بود که اگر به ذلت این دروغ گفتن هم بیفتم، او به عهد خود هرگز وفا نخواهد کرد.[17]

زائری در برنامه تلویزیونی شبکه یک به انتقاد از حمایت نمایندگان مجلس از نماینده سراوان پرداخت و آن را با عبارت «شرم بر این مجلس» توصیف کرد. این موضوع باعث اعتراض مسعود پزشکیان نایب رئیس مجلس به صدا و سیما شد.[24]

محمدرضا زائری در زمینه روابط اسلام و مسیحیت پژوهش‌هایی انجام داده‌است. او در دو اثر خود با عنوان کتاب مقدس و پدر، پسر، روح القدس به دلبستگی نویسندگان مسیحی به قرآن و همچنین تجلی شور حسینی در آثار آنان می‌پردازد. زائری همچنین جهت معرفی آثار مسیحیان به جامعه ایران تلاش زیادی کرده‌است:

آثار کشف نشده بسیاری درباره امام علی (ع) وجود دارد که مؤلفان غیرمسلمان و غیر شیعه دارد. بنده هنوز هم هر بار به کشور لبنان سفر می‌کنم، با آثار تازه‌ای دربارهٔ شخصیت آن حضرت از نویسندگان و شاعران غیر مسلمان لبنانی مواجه می‌شوم… جبران خلیل جبران در آمریکا تمثالی از حضرت رسول (ص) و امام علی (ع) را نقاشی کرده‌است که حتی در موزه‌ها هم یافت نمی‌شود، بنده میکرو فیلم این اثر را در دانشگاه آمریکایی پیدا کردم. همچنین جبران خلیل جبران آثاری دربارهٔ پیامبر اسلام (ص) و حضرت امیرالمؤمنین (ع) را پیدا و ترجمه کرده‌است همچنان که افراد بسیاری از غیرمسلمانان کارهای برجسته در این زمینه دارند.

او همچنین مصاحبه مفصلی با جرج سمعان جرداق نویسنده مسیحی پیرامون امام علی انجام داده‌است.[25]

• آمریکا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند، چون همه غلط‌ها را خودمان می‌کنیم. (در اعتراض به حذف سپنتا نیکنام از شورای شهر یزد).[30]

• ما تصویر روشنی از روابط اجتماعی و سبک زندگی آدم‌ها در تهران پنجاه یا صد سال دیگر نداریم، ولی من فکر می‌کنم به‌طور طبیعی همه آدم‌ها نسبت به گذشته این حس نوستالژیک را دارند. همیشه تحولات اجتماعی برای چیزهایی که از دست می‌رود دلتنگی ایجاد می‌کند، حتی اگر آن چیزها با تلخی‌ها و سختی‌هایی همراه بوده باشند.[31]

• مسئله حجاب مسئله کاملاً پیچیده‌ای است و یکی از دلایلی که ما نتوانستیم معضل حجاب را در کشور خوب درک کنیم، بفهمیم و حل کنیم این است که متأسفانه در این سال‌ها در بسیاری از موارد با موضوع حجاب به عنوان یک مسئله بسیط برخورد شده‌است. یک مسئله یک خطی ساده با یک فرمول ساده که طبیعتاً همین باعث شده که درست فهم نشود.[6]