قاصدک (آلبوم)
قاصدک، نام آلبومی است با صدای محمدرضا شجریان و آهنگسازی و نوازندگی سنتور پرویز مشکاتیان، که در دستگاه راست پنجگاه و دستگاه ماهور اجرا شد.
| قاصدک | |
|---|---|
 جلد آلبوم قاصدک منتشر شده در خارج | |
| آلبوم بهترین‌ها از | |
| ژانر | سنتی |
| زبان | فارسی |
| از سلسله مقالات دربارهٔ محمدرضا شجریان |
 |
|---|
|
| فهرست‌های کارها |
|
| دیـگر |
 |
|
این آلبوم در سال ۱۳۹۴ به صورت رسمی و با کیفیت مناسب در خارج از ایران ارائه شد[1] که شامل دو اجرای پاریس و گوتنبرگ است. از اجرای گوتنبرگ نسخه‌ای تا پیش از این‌جایی موجود نبود. در این اثر که آخرین همکاری مشترک شجریان و مشکاتیان بود، همایون شجریان تمبک می‌زند.
تاریخچه
پس از انتشار آلبوم «بیداد» و واکنش‌ها به آن، هنگام انتشار آلبوم قاصدک در اوایل دهه هفتاد، بخش ممیزی ارشاد با دست گذاشتن روی بیتی از شعر سعدی به انتشار آلبوم مجوز نداد. آن بیت، این بود: «جماعتی که نظر را حرام میگویند/ نظر حرام بکردند و خون خلق حلال» این آلبوم البته به صورت زیرزمینی در سطحی وسیع توزیع شد.[2][3]
این آلبوم در سال ۱۳۷۴ توسط مشکاتیان به همراه شجریان و همایون شجریان در کنسرت‌هایی با عنوان قاصدک در نقاط مختلف دنیا اجرا شد، ولی هنوز در ایران منتشر نشده است. از سویی به طور غیررسمی گفته می‌شد سخت‌گیری‌های دولت وقت (هاشمی رفسنجانی) مانع انتشار آلبوم شده‌است[4] به رغم تلاش فراوان برای دریافت مجوز از ارشاد در دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی، امکان پخش رسمی آن باز هم فراهم نشد.[2] پس از این نیز، شجریان یکی از علت‌ها را تنش‌ها و اختلافاتش با مشکاتیان عنوان کرده بود[5]. چنانکه پس از این آلبوم دیگر همکاری مشترکی از این دو هنرمند دیده نشد. دو سال بعد، شجریان یکی از آوازهای را در کنسرتی در امارات در دستگاه سه‌گاه خواند و البته این بار در قالب آلبوم رسوای دل منتشر شد. این آلبوم نهایتا در سال ۹۴ در خارج از کشور منتشر شد.[2]
ترانه‌ها
جزای آنکه نگفتیم شکر روز وصال
آواز ماهور، شعر از سعدی.
(راست)
جزای آنکه نگفتیم؛ شکر روز وصال
- شب فراق نخفتیم لاجرم ز خیال
- شب فراق نخفتیم لاجرم ز خیال
(درآمد ماهور)
جزای آنکه نگفتیم شکر روز وصال
- شب فراق نخفتیم لاجرم ز خیال
- شب فراق نخفتیم لاجرم ز خیال
(گشایش)
دگر به گوش فراموش عهد سنگین دل
- پیام ما که رساند؛ مگر نسیم شمال
- پیام ما که رساند مگر نسیم شمال
(داد)
غزال اگ‍ر به کمند اوفتد عجب، نبود
غزال اگ‍ر به کمند اوفتد عجب نبود
- عجب فتادن مردست در کمند غزال
- عجب فتادن مردست، در کمند غزال
(خاوران)
جماعتی که نظر را حرام میگویند
- نظر حرام بکردند و؛ نظر حرام بکردند و خون خلق، حلال
- نظر حرام بکردند و خون خلق حلال
(دلکش)
تو بر کنار فراتی، ندانی، این معنی
تو بر، کنار فراتی، ندانی این معنی
- به راه بادیه دان‍ند؛ قدر آب زلال
- به راه بادیه دان‍ند؛ قدر آب زلال
(قرچه)
به خاک پای تو، دان‍م؛ که تا سرم ن‍رود
- ز سر، به در، ن‍رود؛ همچنان امید وصال
- ز سر، به در، ن‍رود؛ همچنان امید وصال
(داد فرود)
حدیث عشق چه حاجت، که بر زبان آری
- به آب دیده خونین نبشته، صورت حال
- به آب دیده خونین، نبشته، صورت حال
(فرود)
به ناله کار میسر نمی‌شود، سعدی
- ولیک، ناله بیچارگان خوش‍ست بنال
- ولیک، ناله بیچارگان خوش‍ست بنال
به ناله کار، میسر نمی‌شود، سعدی
- ولیک، نالهٔ بیچارگان؛ خوش‍ست، بنال
قاصدک
تصنیف ماهور و بیات ترک، شعر از مهدی اخوان ثالث.
قاصدک هان، چه خبر آوردی
قاصدک هان، چه خبر آوردی
از کجا وز که خبر آوردی؟
قاصدک هان، چه خبر آوردی
قاصدک هان، چه خبر آوردی
از کجا وز که خبر آوردی؟
خوش خبر باشی اما اما
خوش خبر باشی اما اما
گرد بام و در من بی‌ثمر می‌گردی
گرد بام و در من بی‌ثمر می‌گردی
انتظار خبری نیست مرا
انتظار خبری نیست مرا
نه ز یاری نه ز دیار و دیاری، باری
برو آنجا که بود چشمی و گوشی با کس
برو آنجا که بود چشمی و گوشی با کس
برو آنجا که تو را منتظرند
قاصدک در دل من همه کورند و کرند
قاصدک در دل من همه کورند و کرند
دست بردار از این در وطن خویش غریب
دست بردار از این در وطن خویش غریب
قاصد تجربه‌های همه تلخ با دلم می‌گوید
قاصد تجربه‌های همه تلخ با دلم می‌گوید
که دروغی تو دروغ
که فریبی تو فریب
قاصدک هان ولی
راستی آیا رفتی با باد
با توأم آی کجا رفتی آی
راستی آیا جایی خبری هست هنوز
راستی آیا جایی خبری هست هنوز
مانده خاکستر گرمی جایی؟
در اجاقی طمع شعله نمی‌بندم
اندک شرری هست هنوز؟
قاصدک، قاصدک، قاصدک
ابرهای همه عالم شب و روز
در دلم می‌گریند
پانویس
- خرید آثار شرکت دل‌آواز برای هم‌وطنان خارج از کشور بایگانی‌شده در ۲۵ آوریل ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine.
- «گزارش ۵۰ سال فعالیت شجریان اسطوره آواز ایران». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۰-۱۰-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۱.
- «آلبوم‌هایی از مشکاتیان که باید شنید». BBC News فارسی. ۲۰۱۴-۰۹-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۱.
- «چرا هدیه رفسنجانی به شجریان باورپذیر نیست؟». مشرق‌نیوز. ۲۸ آذر ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۲۴ مه ۲۰۱۹.
- سینا مشایخی (۱۵ اسفند ۱۳۹۸). «پایان خوب سال بد». دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۲۰.
منابع
پایگاه مجازی تخصصی لطیفهٔ نهانی، برگرفته از کتاب هزار گلخانه آواز، نوشتهٔ حمید جواهریان.