عمرو لیث

یعقوب علاوه بر عمرو برادر دیگری به نام علی داشت، سپاه صفاری خواستار این بود که او جانشین یعقوب شود، اما عمرو لیث توانست با حیله‌گری و علی را کنار بزند و خود جانشین یعقوب شود، اما علی هرگز برکناری خودش را نپذیرفت، عمرو هم در مقابل علی را به زندان انداخت. او موفق شد از زندان فرار کند و به خجستانی و رافع بن هرثمه پیوست، این دو از دشمنان اصلی عمرو بودند که مشکلات زیادی را برای او ایجاد کردند[2]

از مهمترین مشکلات عمرو در ابتدا امر حکومت، نیشابور بود که شخصی به نام احمد خجستانی آنجا را به نام طاهریان اداره می‌کرد، تلاش‌های عمرو برای تصرف نیشابور به نتیجه نرسید، خجستانی تا سال ۲۶۷هجری در نیشابور خطبه به نام طاهریان می‌خواند، اما پس از آن اعلام استقلال کرد و تنها نام طاهریان را از خطبه انداخت و نام خود و خلیفه عباسی را یاد کرد، سرانجام در سال ۲۶۸ه.ق. خجستانی به دست یکی از غلامانش به قتل رسید[3] بین رافع و عمرو جنگ‌های بسیاری رخ داد و هر دو طرف شکست و پیروزی‌هایی کسب کردند، اما رافع در بیهق و طوس شکست خورد و سرانجام در خوارزم در سال ۲۸۳ه /۸۹۶ م درگذشت و بدین ترتیب مخالفان صفاریان در خراسان اقتدار عمرو را پذیرفتند. [4]

خود بزرگ بینی عمرو او را به دردسر انداخت، زیرا او همانند اسلاف طاهری خویش تصرف ماوراءالنهر و جیحون را در سر داشت، در نیشابور شخصی به نام عمرو خوارزمی نزد عمرو آمد و با او بیعت کرد، عمرو هم او را با سپاه صفاری یاری داد تا خوارزم را به نام صفاریان تصرف کند، این اقدام عمرو لیث باعث شد که خود را در مقابل سامانیان ببیند، سرانجام در جنوب جیحون جنگ سختی بین عمرو لیث و امیراسماعیل سامانی رخ داد، در ابتدا سردار عمرو درگذشت و سپس در ربیع الآخر سال ۲۸۷ ه‍.ق عمرو در نبرد بلخ شکست خورد و اسیر سپاه سامانی شد. پس از اسارت عمرو لیث او را به درخواست خلیفه معتضد به بغداد فرستادند و وی را در آنجا به زندان افکندند و دو سال بعد در زندان در سال ۲۸۹ ه‍.ق به قتل رساندند و خلیفه در عوض لوای حکومت ماوراءالنهر و خراسان را برای امیر اسماعیل سامانی فرستاد.[5][6][7][8]

• فرای، ریچارد. تاریخ ایران از اسلام تا سلاجقه. ترجمهٔ حسن انوشه. تهران: امیرکبیر.
• فرای، ریچارد. عصر زرین فرهنگ ایران. ترجمهٔ مسعود رجب نیا. تهران: سروش.