سیتوکینز

سیتوکینز (به انگلیسی: Cytokinesis)، بخشی از فرآیند تقسیم سلولی است که طی آن سیتوپلاسم یک سلول به دو سلول دختر تقسیم می شود. تقسیم سیتوپلاسمی طی مراحل تقسیم هسته‌ای در میتوز و میوز یا پس از آن آغاز می گردد. طی سیتوکینز، دوک تقسیم کروماتیدهای مضاعف را به سیتوپلاسم سلول‌ های دختر در حال جدا شدن منتقل می کند. سپس از حفظ شدن عدد کروموزومی و ضمائمش بین نسل‌ها اطمینان پیدا می کند. سپس سلول‌های دختری، جز در مواردی خاص، کپی‌های کارامدی از سلول والدینشان خواهند شد. بعد از تکمیل تلوفاز و سیتوکینز، هر سلول دختری وارد اینترفاز چرخه سلولی می گردد.

تصویر سیتوکینز

یک مژک‌دار که متحمل سیتوکینز شده، در تصویر شیار تسهیم به وضوح مشخص است.

عملکردهای خاص، نیازمند انحراف از سیتوکینز متقارن اند؛ به عنوان مثال، اووم در اووژنز جانوران تقریباً تمام سیتوپلاسم و اندامک‌ها را می گیرد. این باعث می شود که چیز زیادی برای گویچه‌های قطبی باقی نماند، و بهمین دلیل در بسیاری از گونه ها گویچه‌های قطبی بدون عملکرد خاصی می میرند، گرچه که آن‌ها عملکردهای به‌خصوص متنوعی را در دیگر گونه ها برعهده دارند.[1] یکی دیگر از اشکال میتوز در بافت‌هایی چون کبد و ماهیچه اسکلتی رخ می دهد؛ در این نوع میتوز، سیتوکینز حذف شده و به جایش سلول‌های چندهسته‌ای شکل می گیرند.

سیتوکینز گیاهی از سیتوکینز جانوری متفاوت است، بخشی از علت آن به دلیل صلب و انعطاف ناپذیر بودن دیواره سلول‌های گیاهی است. در سلول‌های گیاهی به جای این که همچون سلول‌های جانوری شیار تسهیم تشکیل گردد، ساختاری به نام صفحه سلولی در سیتوپلاسم تشکیل شده و تا ایجاد دیواره سلولی جدیدی بین سلول‌های دختری، رشدش ادامه پیدا می کند.

سیتوکینز شباهت زیادی با فرآیند شکافت دوتایی در پروکاریوت‌ها داشته، اما به دلیل تفاوت‌ ساختارها و عملکردهای سلولی در پروکاریوت‌ها و یوکاریوت‌ها، سازوکارهای سیتوکینز و شکافت در این دو دسته جاندار با هم متفاوت اند. به عنوان مثال، یک سلول باکتریایی تنها یک کروموزوم به شکل حلقه بسته دارد، در مقایسه، یوکاریوت‌ها اغلب دارای چندین کروموزوم خطی اند. برهمین اساس، باکتری‌ها در تقسیم سلولی دوک میتوزی تشکیل نمی دهند. همچنین مضاعف شدن DNA پروکاریوتی طی جداسازی کروموزوم‌ها صورت می گیرد؛ در میتوز، مضاعف شدن طی اینترفاز، قبل از شرع میتوز انجام می شود، گرچه که کروماتیدهای دختری تا پیش از آنافاز به طور کامل جدا نمی گرند.

منابع

Schmerler Samuel, Wessel Gary (January 2011). "Polar Bodies - more a lack of understanding than a lack of respect". Mol Reprod Dev. 78 (1): 3–8. doi:10.1002/mrd.21266. PMC 3164815. PMID 21268179.

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Cytokinesis». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی.

مطالعه بیشتر

The Molecular Requirements for Cytokinesis by M. Glotzer (2005), Science 307, 1735
"Animal Cytokinesis: from parts list to mechanism" by Eggert, U.S., Mitchison, T.J., Field, C.M. (2006), Annual Review of Cell Biology 75, 543-66
Campbell Biology (2010), 580-582
More description and nice images of cell division in plants, with a focus on fluorescence microscopy
Nanninga N (June 2001). "Cytokinesis in Prokaryotes and Eukaryotes: Common Principles and Different Solutions". Microbiol. Mol. Biol. Rev. 65 (2): 319–33. doi:10.1128/MMBR.65.2.319-333.2001. PMC 99029. PMID 11381104.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] Schmerler Samuel, Wessel Gary (January 2011). "Polar Bodies - more a lack of understanding than a lack of respect". Mol Reprod Dev. 78 (1): 3–8. doi:10.1002/mrd.21266. PMC 3164815. PMID 21268179.