دیوارنگاری

دیوارنگاری یا گرافیتی به تصویر کردن نقش‌ها، اشکال، حرف‌ها، نشانه‌ها، نمادها، الگوها و کلمه‌ها بر روی دیوارها یا هر مکان عمومی که بتوان از آن به عنوان مکانی برای نوشتن، نقاشی، کنده‌کاری و خط‌کشی کردن استفاده کرد، گفته می‌شود. دیوار نگاشته‌ها، هرگونه علامت‌گذاری‌ای به حساب می‌آیند که می‌توانند در شکل‌های نوشتن ساده حرف‌ها تا نقاشی‌های استادانه ظاهر شوند. دیوار نوشته‌ها از دوران باستان به عنوان مثال یونان باستان، امپراتوری‌های روم، چین و ایران وجود داشته‌اند.[1] دیوارنگاری را می‌توان در طبقه‌بندی مدرن، به مثابهٔ هنرعمومی تعبیر کرد.

گرافیتی ها در استانبول پایتخت ترکیه

با فرسکو اشتباه نشود.
یک دیوارنگاری در شهر لون، بلژیک.

در دوران مدرن نگارگری به ویژه نگارگری با افشانه یا رنگ پاش و قلم‌موها بیشترین کاربرد را در ترسیم دیوار نگاشته‌ها دارند. در بیشتر کشورها نقاشی کردن یا کشیدن هر علامت و تصویری بر روی دیوارها یا املاک متعلق به افراد بدون جلب رضایت آنان کاری غیرمجاز و جرمی دارای پیگرد قانونی به‌شمار می‌آید.[2] برخی از اوقات، این کار دربردارنده پیام‌های سیاسی و اجتماعی و حتی فرهنگی و ژانری کامل از بیان هنری مبتنی بر سبک نقاشی روی دیوار با رنگ پاش است. برای برخی از افراد شاید کار هنری فقط هنگامی از ارزش برخوردار است که در یک نگارخانه یا نمایشگاه هنری در معرض دید همگان قرار گیرد و برای کسانی دیگر شاید دیوار نگاشته‌ها گونه‌ای از ابراز احساسات قانون گریزانه به‌شمار آید که عامل و اقدام‌کننده به آن، حالتی اعتراض آمیز به خود گرفته‌است. دیوارنگاری در سال‌های اخیر در قلمرو فرهنگ عامیانه تحول یافته و در شکل‌های موسیقی زیرزمینی هیپ هاپ و B-boying یاbreakdancing (رقص سرعتی و پرسر و صدا) و سبک زندگی که از دید همگانی پنهان است، پدیدار شده.[1]

یک دیوار نگاری در شهر قم

دیوارنگاری‌ها می‌توانند به عنوان علامتی از کارهای تبهکاران به‌شمار آیند که محدوده‌های نفوذ آن‌ها را از یکدیگر جدا می‌کند. همچنین باید گفته شود که اختلاف نظر و مشاجره پیرامون دیوارنگاری میان مقامات حقوقی و قانونگذار و نیز مسئولان شهری از یک سو با کسانی که دیوارنگاری را شاید گونه‌ای از ابراز احساسات شهروندان تلقی می‌کنند، ادامه دارد. با این وجود گونه‌ها و سبک‌های متفاوتی از دیوارنگاری‌ها با سرعت زیاد در حال تبدیل شدن به شکلی ویژه از هنر هستند درحالی که بحث و گفتگو دربارهٔ ارزش آن‌ها میان هواداران و مخالفانشان ادامه دارد.[1]

مجموعه گرافیتی در شهر تفلیس پایتخت گرجستان

دیوارنگاری بخشی از هنرهای خیابانی ونیز از عناصر اصلی فرهنگ هیپ هاپ به‌شمار می‌آید. از جمله خطوط نوشتاری برای شعار و تصویرسازی برای زیباسازی شهری یا تبلیغات فرهنگی و به‌طور کلی رسم هر گونه اثر هنری شامل بر متن، تصویر و برجسته نگاری که توسط طراح صورت پذیرفته باشد. منظور از هنر خیابانی آن بخش از گرافیک است که در کوچه و خیابان و سطح شهر با آن برخورد می‌کنیم. این هنر تاریخچه‌ای بسیار کهن دارد و ریشه در سنگ‌نبشته‌های تاریخی غارها و کتیبه‌های باستانی نقاشی‌های دیواری در ابعاد گوناگون دیده‌اید که از همین دسته‌اند. در سده بیستم و کمابیش هم‌زمان با جنگ جهانی دوم، مشاهده درج نام و نشان گروه‌ها بر روی دیوارها تبدیل به امری عادی شد. در برخی مواقع این دیوارنگاری‌ها بسیار با دقت و هنرمندانه اجرا می‌شوند و سبک‌های متعددی به خود می‌گیرند. برخی از این آثار بار معنایی بیش‌تری را به دوش می‌کشند که ممکن است حاوی یک پیام اجتماعی یا سیاسی باشد که حتی با استفاده از افشانه‌های رنگی بر روی دیوارها، ساختمان‌ها و قطارها رسم می‌شوند. شاید شما هم تصاویری از دیوار برلین را دیده باشید که لبریز از این آثار بود یا نگاره‌های دیگر اینترنتی را که دست به دست یا بهتر بگویم ایمیل به ایمیل می‌چرخند که حاوی تصاویر نقاشی‌شده سه بعدی بر کف خیابان‌ها هستند. این‌ها تماماً هنرهای خیابانی هستند.

ریشه‌شناسی عبارت گرافیتی

واژه گرافیتی (دیوارنگاری) از واژه گرافیتو (به ایتالیایی) مشتق شده‌است که به معنی اثرگذاری سریع یا خط‌خطی است و ممکن است اصل این واژه به «گرافیر» (نوشتن [با قلم فلزی]) در لاتین عامیانه بازگردد. [گرافیون: نوشتن (۱) بر اساس ریشه‌شناسی لغوی این واژه از مدت‌ها پیش به معنی نوشتن یا حک خطوط روی سطوح مورد استفاده بوده‌است.] - از لغت‌نامه امریکن هریتیج

گرافیتی‌های مدرن مانند مورد زیر در کشور دانمارک، در مضمون خود از هش‌تگ‌ها استفاده می‌کنند.

دیوارنگاری در منطقه‌ای با تراکم بالا از گرافیتی در منطقه‌ای به نام آرهوس در نزدیکی پایتتخت دانمارک

دیوارنگاری معاصر

اختراع اسپری رنگ

رشد خرده‌فرهنگ هیپ‌هاپ

ظهور گرافیتی با استنسیل

گرافیتی به مثابهٔ یادگاری

تجاری‌شدن و ورود به فرهنگ عامه‌پسند جریان‌بدنه

فرهنگ‌بازی

طرفداران

گسترش بین‌المللی گرافیتی

Persian artist's personal style - mr.man

دیوارنگاری در ایران
نوشتار اصلی: دیوارنگاری در ایران

همچنین رجوع شود به: هنرعمومی

یک گرافیتی در حاشیه دسترسی شمال‌غرب شهرک اکباتان، بزرگراه تهران-کرج، فاز ۳.
گرافیتی مربوط به متالیکا در خیابانی در تهران

دیوارنگاری در ایران مانند بسیار از کشورهای دنیا شامل سبک‌ها و شیوه‌های مختلفی است. برخی از آن‌ها شعارها یا نگاره‌هایی است که توسط سازمان‌های دولتی کشیده شده‌است و شرایطی مانند وقوع جنگ عموماً شامل مسائل ملی، پیام‌های اعتقادی یا سیاسی و نظامی می‌باشند و به مثابه هنر در عرصه عمومی یا فعالیت هنری مستقل، در مقولهٔ دیوارنویسی یا نقاشی‌دیواری دسته‌بندی نمی‌شوند.[3] در صورتی که برداشت‌های جامعه‌شناسان و مستندسازانی که به این مقولهٔ اجتماعی می‌پردازند پهنهٔ گسترده‌تری در پژوهش پیرامون آن دارند.[3]

شهرداری تهران، از طریق سازمان وابستهٔ خود زیباسازی شهر تهران (که از نظر مالی و اداری مستقل می‌باشد) در زمینه بهسازی و حفظ هویت محیط شهری و رشد فرهنگ عموم مردم در جهت ارتقاء کیفیت زیست شهری شهروندان فعالیت تخصصی و نوآورانه می‌نماید. سازمان زیباسازی شهر تهران با تصویب اساسنامه‌ای که در تاریخ ۲۵/۱۲/۱۳۵۴ به تصویب شهر رسید، تشکیل و تحت نظر شهرداری تهران و به صورت یکی از موسسات وابسته به آن فعالیت خود را آغاز نمود. در تاریخ ۵/۴/۱۳۶۴ طی اساسنامه‌ای جدید نام اداره کل ایمنی و آموزش ترافیک به سازمان زیباسازی تغییر نام داد. متعاقباً به منظور استقلال هر چه بیشتر سازمان و سرعت بخشیدن به امور طرح‌های مرتبط با زیباسازی شهر تهران (به استناد ماده ۸۴ قانون شهرداری) اساسنامه جدید در تاریخ ۲۶/۰۲/۱۳۷۰ به تصویب مقام محترم وزارت کشور رسید.[4] تعدادی از طرح‌های موجود روی دیوارهای شهر، در مورد جمهوری اسلامی، شعارهای انقلاب اسلامی و سیاست‌های دولت می‌باشد. درحالی که در برخی نقاط تهران، مطابق با فراخوان‌های آزاد از سود ادارهٔ زیباسازی شهرداری چندین دیوارنگاری که توسط جوانان تهرانی انجام شده‌است. در خلال اتفاقات مربوط به اعتراضات به نتایج انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ ایران، مردم گاهی شعارهای خود را بر دیوارهای تهران می‌نگاشتند.[5] این بین هنرمندان گرافیتی به صورت مداوم در حال تولید هنر مادی‌زدائیشده و بدون تاریخ انقضائی هستند که حتی در حالت بدیع خود خود توسط سیاست، قدرت و تبلیغات دستخوش تغییر نمی‌شود.[6]

مانند بسیاری از کشورهای دیگر، در ایران دیوارنگاری به دو دسته بخش می‌گردد: دیوارنگاری مردمی و دیوارنگاری دولتی. دیوار نویسی‌های مردمی به دو دسته تقسیم می‌شود. تبلیغاتی[7] ویا پیاده‌سازی طرح‌ها و اشکالی درخور و جذاب. دسته نخست بیشتر گویای مسائل سیاسی روز، مخالفت با سامانه حاکم، یا تبلیغات مشاغل و آگهی‌هاست.[7] دسته دوم در خدمت تبلیغات عقیدتی یا شرعی و برای نمایان ساختن رهیافت‌های ایدئولوژیک و تقویت همدلی بین مردم توسط دولت‌ها می‌باشد. در این مدل، گرافیتی در دستهٔ دوم از دیوارنویسی مردمی جای می‌گیرد. اما آنچه به عنوان هنر شهری و خیابانی مطرح است از دهٔ هشتاد خورشیدی در ایران رنگ و بوی جدیدی به خود گرفت که نه تبلیغاتی بود و نه سیاسی و دقیقاً همان هنر شهری و خیابانی بود، که بعد از به وجود آمدن موسیقی رپ فارسی در ایران به وجود آمد و از همان ابتدا با رپ فارس ایران پیوند خورد اما این عنصر هیپ هاپ از تمام عنصرهای دیگرش چون بریک دنس و رپ خوانی دیر تر در ایران به وجود آمد اما پیشرفت خوبی داشت. هیچ‌کس دقیقاً نمی‌داند اولین نقاشی گرافیتی در ایران کی و چگونه به وجود آمد اما به اعتقاد برخی هنرمندی با اسم مستعار تنها / a1one اولین کسی بوده‌است که این نقاشی را با همان سبک واقعی گرافیتی در سال ۲۰۰۴ در تهران کشیده‌است. بعد از مدتی این نقاشی در شهرهای دیگر ایران چون مشهد توسط افرادی چونEdrak / ادراک، در شیراز توسط MAN / من در تبریز توسط SOT / سوت و ICY / آیسی و FRZ در کاشان توسط R!oter / رضا ریوتر، همچنین در برخی شهرهای دیر شکل گرفت که شاید همهٔ آن‌ها در حدود سال ۲۰۰۵ یا ۲۰۰۶ دیوار نگاری را شروع کردند. البته در ایران هنرمندان دیوار نگر بنام دیگری نیز وجود دارند همچون: هداک، نفیر، عمق، خاموش، Black Hand, Mad, Ck1، PST, DAN، تجسم و … بیشتر نقاشی هایگرافیتی در تهران در منطقهٔ شهرک اکباتان وجود دارد که همواره بین هنرمندان خیابانی تهران و شهرداری این منطقه مشکلاتی وجود داشته‌است و شهر داری هر از چند گاهی به پاک کردن نقاشی‌ها اقدام می‌کند اما اطلاعی از نحوهٔ فعالیت گرافیتی در دیگر شهرهای ایران در دست نیست.[8][9] .[10]

خصیصه‌های یک دیوارنگاری متداول امروزی

شیوه‌ها و تولید

تجربه‌اندوزی مدرن

تگ‌مارک

موارد استفاده

ابراز عقیده شخصی

بیان سیاسی یا رادیکال

گرافیتی به مثابه تبلیغ

گرافیتی‌های توهین‌آمیز

هنر بدیع و تزئین‌کننده

تأثیرات محیطی

بازخورد دولت‌ها

فیلم‌های مستند دربارهٔ گرافیتی

فیلم‌های داستانی شامل گرافیتی

بازنمائی گرافیتی قالب ادبی رمان

منابع
  1. http://en.wikipedia.org/wiki/Graffiti#Modern_graffiti
  2. شبکه العالم (15 آبان 1396 - 09:33). «گرافیتی». fa.alalam.ir (به فا). دریافت‌شده در 2018-01-31. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  3. «بررسی هویت شهر تهران در سینمای مستند معاصر (3)». www.anthropologyandculture.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ فوریه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۳۱.
  4. «پورتال اطلاع‌رسانی و خبری | سازمان زیباسازی شهر تهران». zibasazi.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ ژانویه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۳۱.
  5. Tehran’s graffiti war بایگانی‌شده در ۲۱ مارس ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine. France24, 02/03/2010
  6. جهان|TABNAK، سایت خبری تحلیلی تابناک|اخبار ایران و. «گرافیتی را در ایران بیش از این سیاسی نکنید». سایت خبری تحلیلی تابناک|اخبار ایران و جهان|TABNAK. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۳۱.
  7. ایران آنلاین (۱۳۹۵). «تبلیغات گرافیتی جذاب‌ترین روش برای تبلیغ فیلم». www.ion.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۲۷.
  8. بایگانی‌شده در ۲۸ مارس ۲۰۱۸ توسط Wayback Machine،
  9. ،
  10. ,.

جستارهای وابسته

پیوند به بیرون
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به دیوارنگاری در ویکی‌گفتاورد موجود است.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ دیوارنگاری موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.