دهدشت
دهدشت شهری در غرب استان کهگیلویه و بویراحمد و مرکز شهرستان کهگیلویه است با ماهیت اقلیمی و جغرافیایی خاص که اب و هوایی معتدل در چهار فصل سال دارد این شهر سومین شهر پر جمعیت استان کهگیلویه و بویراحمد است.
دهدشت دِهْیَشت، دِیَشت | |
---|---|
کشور | ایران |
استان | کهگیلویه و بویراحمد |
شهرستان | کهگیلویه |
بخش | مرکزی |
نام(های) پیشین | بلاد شاپور |
مردم | |
جمعیت | ۵۷٬۰۳۶ نفر (۱۳۹۵)[1] |
رشد جمعیت | ۱٪+ (سال ۱۳۹۰تا ۱۳۹۵) |
جغرافیای طبیعی | |
ارتفاع | ۹۹۰ متر |
آبوهوا | |
میانگین دمای سالانه | ۲۳ درجه سانتیگراد |
اطلاعات شهری | |
شهردار | احسان تابش نژاد |
پیششمارهٔ تلفن | ۰۷۴ |
شناسهٔ ملی خودرو | ایران ۴۹ ط |
کد آماری | ۱۵۱۴ |
دهدشت |
پیشینه
این شهر در دوره ساسانیان توسط پسر اردشیر اول ساخته شده و در آن دوران به نام بلاد شاپور شهرت داشت؛ در دورههای پسین نیز رونق داشت اما شروع پی ریزی شهر کنونی دهدشت را پس از دوره مغولان و به عبارتی از اواخر تیموریان و پس از آن جستجو میکنند، ولی بافت قدیم دهدشت را که بخشهایی از آن بر جای ماندهاست، منسوب به دوره صفوی میدانند. بافت قدیم دهدشت که ۳۵هکتار وسعت دارد در سال ۱۳۶۴در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیدهاست.[2]
هویت مکانی تاریخی دهدشت
شهر دهدشت هویت و خاطره تاریخی خود را از مجموعه بلادشاپور (بافت قدیم شهر) می گیرد این مجموعه که در گذشته مطمئن ترین و نزدیک ترین مرکز ارتباط تجاری بین اصفهان(مرکز ایران) و بنادر جنوبی کشور بوده است در همسو نگری و همگرایی اقوام و شهروندان شهر دهدشت نقش بسزایی داشته و دارد
اما متاسفانه علارغم ثبت ملی شدن در سال ۶۴ ، پس از دوره صفویه هیچ گاه مورد توجه و اقدام جدی جهت بازسازی ، مرمت یا حتی نگهداری قرار نگرفت و همواره مورد بی مهری واقع شد که بخش عمده ای از این بی مهری و کم لطفی از عدم آگاهی دوگانه مردم مسئولان از پتانسیل های اجتماعی فرهنگی این مجموعه ناشی می شود بلادشاپور که باور برخی پیشینه ی آن به دوره ی ساسانیان هم می رسد یک هویت تاریخی زنده اما غیر پویا است که می توان با توجه نقش هویت ساز آن چه به لحاظ اقتصادی و چه به لحاظ فرهنگی اجتماعی آورده ها و منافع زیادی را نصیب شهروندان کرد[3]
مردمشناسی
جمعیت
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۵۷٬۰۳۶ نفر (۱۴٬۰۰۹ خانوار) بودهاست.[5]
جمعیت تاریخی | ||
---|---|---|
سال | جمعیت | ±% |
۱۳۵۵ | ۲٬۹۰۲ | — |
۱۳۶۵ | ۱۹٬۵۹۶ | +۵۷۵٫۳٪ |
۱۳۷۰ | ۲۶٬۷۲۲ | +۳۶٫۴٪ |
۱۳۷۵ | ۳۷٬۳۰۱ | +۳۹٫۶٪ |
۱۳۸۵ | ۴۹٬۹۹۵ | +۳۴٪ |
۱۳۹۰ | ۵۶٬۲۷۹ | +۱۲٫۶٪ |
۱۳۹۵ | ۵۷٬۰۳۶ | +۱٫۳٪ |
گردشگری
غار نزل
غار نزل در شهرستان چرام واقع در استان کهگیلویه وبویراحمد که در ۴۵ کیلومتری جاده دهدشت یاسوج در پشت کوه نور در منطقه سردسیری جوی خانه که محل ییلاق عشایر ایل نوئی از ایلات بزرگ و تاریخی استان کهگیلویه است واقع شدهاست.[6] در سالهای گذشته تعدادی از غارنوردان ادعا داشتهاند که توانستهاند به قسمتهایی از این غار ناشناخته ورود کنند و پس از ۱۶ ساعت تلاش در نهایت تا عمق حدود ۲۱۰ متری پیشروی داشتند.
غار نزل شامل دو حلقه چاه طبیعی است که محل جمع شدن سیلابهای عظیم زمستانی و آب ناشی از ذوب برفهای این منطقه است. چاه شمالی نزل دارای دهنهای به قطر ۵ متر و عمق بیش از ۶۰ متر است که توسط آب راههای کوچکی به چاه جنوبی که در فاصلهای حدود ۳۰متری آن قرار دارد متصل میشود. چاه جنوبی که دارای چند دهنه به قطرهای ۱۰٬۱۵و۵ متر است که عمیقترین طول آن حدود ۷۰متر میشود. کهگیلویه و بویراحمد به لحاظ قرار گرفتن در زاگرس مرکزی و دارا بودن کوهستانهای مرتفع و بهم پیوسته دارای شگفتیهای طبیعی و زمینشناختی متنوعی است. کوههای مرتفعی مانند دنا، نرماب، نیر، ساورز، خامی، سفید و سیاه هر یک در بخشی از استان کهگیلویه و بویراحمد و به موازات هم علاوه بر دارا بودن پوششهای گیاهی متنوع در دل خود شگفتیهای زمینشناسی منحصر بفردی نیز دارند که هر از گاهی بخشی از آنها کشف میشود. با کاوشهای زمینشناسی توسط زمینشناسان و غارنوردان غارهای عظیم و زیبایی در کهگیلویه و بویراحمد کشف و شناسایی شدهاست.
کاروانسرای بافت تاریخی دهدشت
کاروانسرای بافت تاریخی دهدشت در ضلع غربی بافت تاریخی دهدشت و در کنار مجموعه حمام کاروانسرا، امامزاده ابراهیم و امامزاده جابر واقع شدهاست. بنای فوق از جمله آثار شهر دوره اسلامی صفوی است که با دو ورودی در شمال و جنوب ساخته شدهاست. بنا شامل حیاط و حجرههای چهار طرف آن است. تعداد این حجرهها ۳۸ عدد و بعضی از آنها به همدیگر راه دارند. بنا با سنگ و گچ که از معادن اطراف شهر تأمین میشده، ساخته شدهاست. کف حیاط با سنگهای لاشهای بزرگ سنگفرش شده و سطح حیاط اندکی پایینتر از کف حجرات است. در حیاط چاه آبی برای تأمین آب موردنیاز کاروانیان به چشم میخورد. حجرهها با طاقهای جناغی پوشش داده شده و همگی یک ایوان کوچک در جلوی خود دارند. در داخل ایوانها طاقچههایی برای گذاشتن اشیا و نیز دودکش تعبیه شدهاست. یک راهپله مارپیچ در ضلع شمالی ارتباط حیاط با پشتبام را تسهیل میکردهاست. این کاروانسرا که بهطور کامل تخریب شده بود که در سال ۱۳۶۹ با آزادسازی منطقه دهدشت، در قسمت پی بنا در عمق دو متری مورد شناسایی قرار گرفت و عملیات خاکبرداری و آوار برداری از آن آغاز شد. در عملیات خاکبرداری تمام قسمتهای بنا مشخص شد. بعد در سالهای ۷۹ و ۷۸ اقدامات مرمتی شامل سنگفرش حیاط، آجرکاری پوشش بام، تعمیر حجرات جلوی کاروانسرا انجام شدهاست. البته هماکنون نیز این بنای تاریخی در حال مرمت است. این کاروانسرا ۱۶۰۰ متر مربع مساحت دارد. کاروانسرای بافت تاریخی دهدشت که در مالکیت سازمان میراث فرهنگی است، در سال ۱۳۷۹ با شماره ۳۵۵۱ در فهرست آثار تاریخی به ثبت ملی رسیدهاست.
تنگ پیرزال
تنگ پیرزال در حدود 24 کیلومتری شمال شهر دهدشت در مسیر جاده دهدشت به سرفاریاب قرار دارد. این تنگه باریک یکی از مناظر طبیعی کمنظیر در جنوب و حتی کل ایران است[7]
چشمه کورسا
چشمه ای در حدود ۱۴ کیلومتری شرق دهدشت که از دل کوه نیر (نور) میجوشد.[8]
دشت مازه
پارک جنگلی بزرگ دشت مازه در ۳ کیلومتری شمال دهدشت که دارای درختهای گرمسیری و در هر فصل میزبان گردشگران است.[9]
لگین راک
منطقه گردشگری لگین راک در حدود ۱۸ کیلومتری شهر دهدشت واقع شدهاست.[10]
ورزش
احمد مهرابی زاده از قهرمانان ملی در رشته پاورلیفتینگ می باشد.
منابع
- «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵» (اکسل). درگاه ملی آمار.
- «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایرانشهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.
- «بلادشاپور؛ هویت مکانی تاریخی دهدشت | عصر زاگرس». asrzagros.ir. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۴-۰۵.
- https://www.visitiran.ir/fa/province/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D9%87%DA%AF%DB%8C%D9%84%D9%88%DB%8C%D9%87-%D9%88-%D8%A8%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF
- «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵» (اکسل). درگاه ملی آمار.
- «کشف رازهای سربهمهر «غار نِزِل» سرفاریاب / زوایای پنهان غار شگفتانگیز نزل». خبرگزاری فارس. ۲۰۱۵-۰۵-۳۱. دریافتشده در ۲۰۱۸-۰۶-۲۰.
- «تنگ پیرزال - نمایش محتوای تولیدات ویژه - صدا و سیمای کهگیلویه و بویر احمد». yasouj.irib.ir. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۴-۰۵.
- https://www.tasnimnews.com/fa/news/1395/01/05/1033302/کورسا-آبشاری-دیدنی-در-دل-جاذبه-های-گردشگری-کهگیلویه-تصاویر
- https://www.farsnews.ir/news/13970107000094/آرامش-روحنواز-پارک-جنگی-دشت-مازه-در-دهدشت-زیباترین-محفل-مسافران
- https://www.tasnimnews.com/fa/news/1397/01/12/1690963/یاسوج-طبیعت-دل-انگیز-و-بکر-لگین-راک-کهگیلویه-تصاویر