بدبویی دهان

بوی دهان دلایل متفاوتی دارد و علاوه بر بیماری‌های لثه و دندان[8] دیابت و نارسایی کلیه و عوامل دیگری باشد. گاهی بوی دهان به علت یک موضوع پیش پا افتاده مانند عدم رعایت بهداشت دهان پس از صرف غذاست.

استفاده از نخ دندان، مسواک و دهانشویه پس از غذا به برطرف کردن بو بسیار کمک می‌کند. باقی‌مانده غذا بین دندان‌ها باعث رشد باکتری می‌شود و باکتری‌ها عامل بوی دهان هستند.[9]

علاوه بر غذا، ذرات توتون و تنباکو نیز باعث رشد باکتری و بوی دهان می‌شوند؛ بنابراین احتمال این معضل در افراد سیگاری به مراتب بیشتر است.

بزاق دهان کمک می‌کند که برخی از باکتری‌ها و ذرات غذا از لابلای دندان‌ها پاک شوند، ولی هنگام خواب، بزاق کمتری تولید می‌شود و دهان خشک است و همین موضوع باعث می‌شود که دهان هنگام برخاستن از خواب بدبو باشد.

در افراد مبتلا به دیابت حالتی به نام کتواسیدوز دیابتی وجود دارد که در آن بدن قادر به شکستن گلوکز و استفاده از آن به عنوان مهم‌ترین منبع انرژی نیست. در این حالت بدن شروع به شکستن چربی می‌کند و به دنبال آن در بدن یک ماده شیمیایی به نام کتون تولید می‌شود. سطح بالای این ماده بسیار سمی است و منجر به تولید نفس نامطبوع در بیماران دیابتی می‌شود.

نارسایی کبد یکی دیگر از دلایل بوی نامطبوع دهان است و گاهی این علامت در تشخیص زودهنگام بیماری‌های کبدی بسیار مؤثر است. نفس افراد مبتلا به نارسایی مزمن کلیه معمولاً بوی ماهی یا آمونیاک می‌دهد که دلیل آن نیز غلظت بالای اوره در بزاق است. سینوزیت (التهاب سینوس‌های اطراف بینی)، ذات الریه، برونشیت، ترشحات پشت بینی و ریفلاکس معده نیز جزء مهم‌ترین دلایل بوی دهان هستند.[10]

توتون، تنباکو، سیر، پیاز و برخی ازپنیرها باعث بدبویی دهان می‌شوند.[6]

علاوه بر عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، گاهی نفس بدبو ناشی از بیماری یکی از ارگان‌های بدن است که برای درمان باید به پزشک مراجعه شود. نوشیدن مقدار زیادی آب در روز، مکیدن آب نبات‌های بدون قند و جویدن آدامس بدون قند باعث تولید بزاق دهان و نفس مطبوع می‌شود. مسواک زدن زبان به‌طور روزانه موجب از بین رفتن باکتری‌های زبانی و از بین رفتن بوی دهان می‌شود.[10]

• قطره خوراکی پونه سنبله ای:

با توجه به اینکه یکی از علل بوی بد دهان تجمع باکتری‌ها و اضافه‌های مواد غذایی است، خاصیت ضدعفونی‌کنندگی و دارا بودن مواد معطر به ویژه کاروون موجود در پونه سنبله ای سبب خوشبو شدن دهان می‌شود.[11]

• آب:

خشکی دهان یک محیط مساعد برای رشد باکتری است؛ به همین منظور باید دائم آب بنوشید تا باکتری‌های دهان حداقل به‌طور موقت از دهان خارج شوند؛ خشکی دهان در اثر کمبود بزاق دهان است که ممکن است در اثر مصرف قرص‌های آنتی هیستامین، داروهای ضد افسردگی یا فشارخون بالا این خشکی به‌وجود بیاید.

• پروبیوتیک دهان

پروبیوتیک‌ها باکتری‌های زنده و مخمرهایی هستند که برای سلامتی، به ویژه دستگاه گوارش مفید هستند. لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتریوم، دو پروبیوتیک معمول هستند که اغلب در غذاهای تخمیری، مانند ماست و ترشی کلم یافت می‌شوند. دهان شما هم یک ناحیه دیگر است که با باکتری‌ها (هم خوب و هم بد) پر شده است؛ هرچند نوع این باکتری ها متفاوت از روده است. ایده کلی در مورد استفاده از پروبیوتیک ها برای درمان بوی بد دهان، افزایش تعداد باکتری های خوب و باقی ماندن فضای کمتر برای باکتری‌های بد است. پروبیوتیک ها میتوانند به از بین بردن باکتری های بد، کمک به کاهش التهاب لثه، حنجره و لوزه نیز کمک کنند.[12]

• جعفری:

جویدن جعفری برای رفع بدبویی دهان مفید است.

• پرتقال:

اسیدسیتریک پرتقال غدد بزاقی را تحریک و نفس را تازه می‌کند.

• میخک:

سرشار از اوژنول است که به عنوان یک ضدعفونی‌کننده و آرام‌کننده درد دندان استفاده می‌شود و دارای خواص ضد باکتری قوی است؛ این گیاه را کمی باید جوید و سپس آن را از دهان خارج کرد.

• رازیانه:

رازیانه، هل و شوید باکتری‌های روی زبان را کشته و بوی بد دهان را از بین می‌برند.

• چوب دارچین:

دارچین ضدعفونی‌کننده است.

• اقدامات پیشگیرانه:

مسواک کردن دندان‌ها قبل و بعد از خواب و پس از هر وعده غذایی، استفاده کردن نخ دندان و شستشوی دهان چند بار در روز بوی بد دهان را کاهش می‌دهد. مسواک کردن دندان‌ها به غیر از اینکه بوی بد دهان را از بین می‌برد برای لثه‌ها و دندان‌ها و سلامت بدن مفید است.

افرادی که دندان مصنوعی دارند بیشتر باید بهداشت دهان و دندان را رعایت کنند و بهتر است دندان‌ها را در یک محلول ضدعفونی‌کننده بشویند.

• خمیردندان:

خمیردندانی که حاوی اسانس درخت چای است ضدعفونی‌کننده‌ای طبیعی است.

• دهان شویه:

یکی از راه‌های رفع بوی بد دهان شستن دهان با دهان شویه است.

• پاک کردن زبان:

پس از اتمام غذا با قاشق فلزی یا پلاستیکی یا مسواک اطراف و روی زبان را از مواد غذایی پاک کنید (مسواک یا قاشق را با ملایمت از انتهای زبان به جلو بکشید) این کار را چندین بار تکرار کنید، سپس دهان را با آب بشوئید.

به‌طور کلی افراط در مصرف دخانیات، کهولت سن، یائسگی، بیماری‌های عمومی با تب بالا، اضطراب، کم‌آبی بدن، مصرف بیش از حد ادویه جات و غذاهای گوشتی زیاد، افراط در مصرف مواد چربی دار و عدم رعایت بهداشت دهان از علل ایجاد بوی بد دهان هستند.

چون اغلب بوهای بد دهان به علت عوامل موضعی است، بنابراین حذف این عوامل و اصلاح ناهنجاری‌های موجود در دهان اولین قدم درمان است. رعایت بهداشت دهان شامل مسواک زدن دندان‌ها، لثه، زبان و استفاده از نخ دندان در کاهش بوی بد دهان با منشأ دهانی بسیار مؤثر است. زبان یکی از جایگاه‌های اصلی میکروب‌ها در دهان است و باید به بهداشت زبان توجه کرد.

بیمارانی که به سبب خشکی دهان (به دنبال مصرف دارو یا بیماری) بوی بد دهان دارند، می‌توانند از آدامس‌های بدون شکر استفاده کنند.

بوی بد دهان ناشی از بیماری زمانی از بین می‌رود که بیماری درمان شود و بهداشت دهان رعایت شود. استفاده از دهان شویه‌ها علاوه بر موقت بودن اثر، ممکن است بیماری را نیز از دید پزشک مخفی دارد.

خوردن میوه‌های تازه و سبزیجات و رژیم غذایی غنی از فیبر بهتر است. همین‌طور نوشیدن آب زیاد در کاهش بوی بد دهان تأثیر بسزایی دارد. زمان وعده‌های غذایی خود را منظم کنید.[13]

• اطلاعات پایگاه دندان‌پزشکی ایرانیان
• بوی بد دهان و راهکارهای برطرف کردن آن، روزنامه اعتماد، دکتر یاشیل احدی مقدم
• بوی بد دهان