استخوان آهیانه

مفاصل موجود بین استخوان‌های سر ثابت است و به درز (سوچور) موسوم است. درز بین استخوان پیشانی و دو استخوان آهیانه را درز تاجی گویند. درز موجود بین دو استخوان آهیانه را که درز پیشین-پسین (قدامی-خلفی) است، درز سهمی گویند. درزی که بین دو استخوان آهیانه و استخوان پس‌سری موجود است به درز لامی موسوم است. بین هریک از استخوان‌های آهیانه و گیجگاهی در طرفین سر نیز درزی به نام درز آهیانه‌ای‌گیجگاهی وجود دارد.[1]

محل تقاطع درزها با یکدیگر مَلاج (فونتانل) نام دارد.

به محل برخورد درز سَهمی (ساجیتال) با درز تاجی (کرونال) ملاج قدامی و به محل برخورد درز سهمی با درز لامی (لامبدوئیدال) ملاج خلفی می‌گوییم. در نمای خارجی هم محل تقاطع درزها وجود دارند اما در کالبدشناسی، ملاج قدامی و خلفی از همه مهم‌ترند. اهمیت خاص استخوان آهیانه در ساخت ملاج‌های قدامی و خلفی ماست.

نمای خارجی استخوان آهیانه دارای ویژگی‌های زیر است:

۱. خط فوقانی و تحتانی گیجگاهی. خط فوقانی پیوندگاه نیام (فاسیای) ماهیچه گیجگاهی و خط تحتانی حد فوقانی ماهیچه گیجگاهی است.

برآمدگی آهیانه‌ای: یک برآمدگی روی استخوان آهیانه که نزدیک به مرکز است اما چون در حالت کلی جمجمه به طرف بیرون تحدب دارد علی‌رغم وجود این برجستگی در اکثریت افراد چندان واضح نیست و پس از لمس سطح استخوان حس می‌شود.

۳. سوراخ آهیانه‌ای: بیشتر نزدیک به کناره فوقانی است و از نمای فوقانی بهتر دیده می‌شود این سوراخ تقریباً رو به عقب قرار داشته و وضعیت ثابتی ندارد و همچنین محل عبور برخی از شاخه‌های سیاهرگی مربوط به سینوس مغزی سهمی (ساجیتال) فوقانی است.

نمای داخلی استخوان آهیانه دارای ویژگی‌های زیر است.

1. در این سطح آثاری از عبورعروق و چین و شکنج‌های مغزی وجود دارد.
2. در این سمت ناودان کم‌عمقی به نام شیار مربوط به عبور سینوس سهمی فوقانی وجود دارد.
3. گرانول‌های عنکبوتی که در تخلیهٔ مادهٔ CSF نقش دارند نیز در این سطح دیده می‌شوند.

1. پهلوی قدامی: که با استخوان فرونتال مفصل می‌شود و به عبارتی نیمی از درز تاجی را می‌سازد.
2. پهلوی فوقانی: بااستخوان آهیانه طرف مقابل مفصل می‌شود و درز سهمی را با هم می‌سازند.
3. پهلوی خلفی: با استخوان پس‌سری مفصل شده ونیمی از درز لامی را می‌سازد.
4. پهلوی تحتانی: با استخوان گیجگاهی مفصل می‌شود. بی‌نظم‌ترین و پردندانه‌ترین پهلو (ضلع)، پهلوی تحتانی است که حالت مقعر دارد و از جلو به عقب در تماس با بال بزرگ پروانه‌ای و صدف گیجگاهی و پستانکی (ماستوئید) می‌باشد.

برای تعیین موقعیت استخوان‌های آهیانه باید توجه داشت که پهلوی تحتانی پردندانه‌ترین پهلو است.

1. زاویهٔ قدامی– فوقانی یا پیشانی: که در تماس با استخوان پیشانی است و محل برخورد درزهای سهمی و تاجی می‌باشد.
2. زاویه خلفی–فوقانی یا پس‌سری: محل برخورد درز لامی و سهمی است.
3. زاویه قدامی– تحتانی یا پروانه‌ای: که در تماس با بال استخوان پروانه‌ای است.
4. زاویهٔ خلفی–تحتانی یا پستانکی.

• 
  Parietal bone
• 
  Cranial bones
• 
  Side view of the skull.
• 
  Base of the skull. Upper surface.
• 
  Sagittal section of skull.
• 
  Temporal fossa and parietal bone
• 
  Parietal bone