کتف

استخوان کِتف یا اسکاپولا (به انگلیسی: Scapula) در بدن انسان، نام استخوانی پهن، سه‌گوش و صاف در اندام فوقانی است. استخوان کتف به ترقوه و استخوان بازو، مفصل می‌شود.

کتف
شناسه‌ها
MeSHD012540
TA98A02.4.01.001
TA21143
FMA13394

استخوان کتف در دیواره خلفی (پشتی) قفسه سینه در محدوده دنده دوم تا دنده هفتم قرار گرفته‌است.

زاویه تحتانی کتف به راحتی در زیر پوست قابل لمس بوده و از روی آن می‌توان دنده هفتم و زائده خاری مهره هفتم سینه‌ای را پیدا نمود.

کالبدشناسی

این استخوان دارای سه کناره، سه زاویه، سه زائده و دو سطح است. سطح خلفی (سطح پشتی) آن کاملاً محدب است و در حد فاصل بین یک‌چهارم فوقانی و سه‌چهارم تحتانی آن تیغهٔ استخوانی که عمود بر آن است به‌نام خار کتف وجود دارد.

خار کتف بر روی استخوان کتف دو قسمت ایجاد کرده است به نام‌های حفره بالاخاری (سوپرااسپینوس) و زیرخاری (اینفرااسپینوس) که به اولی خاستگاه ماهیچه بالاخاری و دومی خاستگاه ماهیچه زیرخاری است.

خار کتف بر روی پهنای استخوان از کناره داخلی شروع می‌شود و با افزایش پهنا به کناره خارجی استخوان کتف نزدیک می‌شود. خار کتف در سمت کناره خارجی کتف به زائدهٔ سرشانه‌ای (زائده اَخرمی، آکرومیون) منتهی می‌شود. زائده سرشانه‌ای مانند سقفی از روی مفصل شانه عبور کرده و در رأس شانه با انتهای خارجی استخوان ترقوه، مفصل می‌شود.

برخلاف سطح خلفی (پشتی)، سطح قدامی (جلویی، دنده‌ای) ویژگی خاصی ندارد. این سطح یک حفرهٔ زیرکتفی (ساب‌اسکاپولار) مقعر و کم‌عمق است که چند برجستگی خط‌مانند مایل موازی هم بر روی آن وجود دارد. این سطح، گود و دارای خطوط برجسته مایلی است که از کناره داخلی به زاویهٔ خارجی روی آورده‌اند. بر روی این سطح ماهیچه زیرکتفی (ساب‌اسکاپولاریس) می‌چسبد و خطوط یادشده چسبندگی عضله به استخوان را تقویت می‌کنند.

در کناره داخلی ناحیه قدامی استخوان کتف دو سطح سه‌گوش یکی در بالا و دیگری در پایین دیده می‌شود که رشته‌های ماهیچه لوزی‌شکل بزرگ روی آنها می‌چسبد. اما کناره داخلی که کناره خاری (شوکی) نیز نامیده می‌شود سه‌چهارم آن مستقیم و یک‌چهارم بالایی آن به‌طرف خارج خم می‌شود ولی کناره فوقانی، نازک و تیز است و در انتهای خارجی آن یک بریدگی هلالی است بنام زائده غُرابی (کوراکوئید). به این زائده رباط غرابی‌سرشانه‌ای (کوراکوآکرومیال) و سر کوتاه زردپی دوسر بازویی متصل می‌شود.

غراب گونه‌ای کلاغ بزرگ است و شکل این زائده که به منقار غراب می‌ماند دلیل این نام‌گذاری است.

در قسمت خارجی استخوان کتف یک حفره استخوانی کوچک کم‌عمق گلابی‌شکل وجود دارد که به آن گودی کاسه‌ای (حفره گلنوئید) می‌گویند. گودی کاسه‌ای جایی است که با سر استخوان بازو مفصل شده و مفصل شانه را می‌سازد و سطح درونی آن پوشیده از غضروف است.

همچنین تکمه‌های زیرکاسه‌ای (اینفراگلنوئید)، بالاکاسه‌ای (سوپراگلنوئید) و بریدگی بالاکتفی (سوپرااسکاپولار) و خاری‌کاسه‌ای (اسپینوگلنوئید) بر روی این استخوان قرار دارند.

نگارخانه

تصویر شماره یک: استخوان کتف چپ، سطح دنده‌ای
  1. کتف
  2. گودی کاسه‌ای
  3. زائده غرابی
  4. زائده سرشانه‌ای
  5. سطح بالایی
  6. شکاف بالای‌کتفی
  7. زاویه بالایی
  8. سطح داخلی
  9. زاویه پایینی
  10. سطح خارجی
  11. تکمه زیرکاسه‌ای
تصویر شماره دو: استخوان کتف چپ، سطح پشتی.
  1. حفره بالاخاری
  2. خار کتف
  3. حفره زیرخاری
  4. کناره بالایی
  5. زاویه بالایی
  6. کناره داخلی
  7. زاویه پایینی
  8. کناره خارجی
  9. زاویه خارجی
  10. زائده سرشانه‌ای
  11. زائده غرابی
  12. خاستگاه ماهیچه گرد بزرگ
  13. خاستگاه ماهیچه گرد کوچک
تصویر شماره سه: استخوان کتف چپ، سطح خارجی.
  1. زائده غرابی
  2. گودی کاسه‌ای
  3. حفره بالاخاری
  4. زائده سرشانه‌ای
  5. حفره زیرخاری
  6. زاویه پایینی
  7. کناره بیرونی

منابع

    • ریچارد درک، وین وگل، آدام میچل (۱۳۸۸آناتومی گری ۲۰۱۰ برای دانشجویان (جلد دوم)، ترجمهٔ دکتر محمد بربرستانی، دکتر محمد اکبری، انتشارات خسروی
    • رادیوآناتومی. درسنامه دستگاه اسکلتی - عضلانی
    • استخوان کتف. فصل اول.
    • این مقاله در بردارندهٔ بخش‌هایی از صفحه page 202   چاپ ۲۰ام آناتومی گری (۱۹۱۸) است که در مالکیت عمومی قرار دارد.
    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.