کنکور
کنکور (به فرانسوی: Concours)، که در ایران با نام آزمون سراسری هم گفته می‌شود، نام آزمونی است که برای سنجش دانسته‌های علمی داوطلبان ورود به دانشگاه‌ها، در برخی کشورها مانند ایران، چین و کره جنوبی برگزار می‌شود. در صورتی که این نوع آزمون‌ها در اکثر کشورهای اروپایی و ایالات متحده آمریکا برگزار نمی‌شود.
کنکور سراسری
برگزار کننده
در ایران، سازمان سنجش آموزش کشور که سازمانی تحت نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است، متولّی اصلی برگزاری کنکور برای ورود به دانشگاه‌های دولتی است.
زمان برگزاری
این آزمون هر سال یک بار در ماه تیر برگزار می‌شود و گاهی هم به دلیل تداخل با ماه رمضان یا شرایط خاصی مانند شیوع کرونا در مرداد ماه برگزار شده‌است.
تاریخچه برگزاری
اوّلین کنکور ایران در سال ۱۳۴۸ برگزار شد و ۴۷٫۷۰۳ نفر داوطلب در آن شرکت کردند. سؤالات اوّلین دورهٔ کنکور، به صورت سؤالات جواب کوتاه طرّاحی شده‌بود. نفر اول در این کنکور مهدی حضرتی بود. آخرین دوره برگزار شده، آزمون سال ۱۳۹۹، پنجاه و دومین آزمون کنکور ایران بود.[1]
از سال ۱۳۷۷ به صورت یک مرحله‌ای و برای پنج گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی، علوم تجربی، علوم انسانی، زبانهای خارجی و هنر به‌طور جداگانه برگزار می‌شود.
رقابت در کنکور
در سالهای اخیر، توجه داوطلبان کنکور به رشتهٔ تجربی بیش از پیش شده‌است. به طوری‌که تعداد شرکت‌کنندگان داوطلبان در کنکور تجربی در سال ۱۳۹۵ به ۵۱۹٫۴۸۸ نفر رسید. این در حالی است که در همین سال تعداد شرکت‌کنندگان کنکور ریاضی فیزیک به ۱۶۲٫۸۷۹ نفر و تعداد شرکت‌کنندگان کنکور علوم انسانی به ۱۶۱٫۵۰۰ نفر و تعداد شرکت‌کنندگان کنکور هنر ۵۴٫۶۹۷ نفر و در کنکور منحصراً زبان به ۱۱۵٫۷۱۰ نفر بود.
طبق این آمار، تعداد شرکت‌کنندگان کنکور تجربی در سال ۹۵ بیش از ۳ برابر داوطلبان کنکور علوم ریاضی‌فیزیک و علوم انسانی می‌باشد. علّت این امر بازار کار رشته‌های تحصیلی تجربی است. اما متأسّفانه با توّجه به آمار، تعداد پزشک‌ها بیشتر از بیماران خواهد شد و همچنین با توجه به افزایش بهداشت جهانی، اشباع‌شدن بازار کار این رشته‌های محبوب، دور از ذهن نیست.
از نکات جالب کنکور، احتمال قبولی متقاضیان با توجه به تعداد داوطلبان و ظرفیت دانشگاه‌ها است که به شرح ذیل است:
تجربی ۲۴٪
ریاضی ۱۱۸٪
انسانی ۹۰٪
هنر ۴۱٪
زبان ۲۷٪
سوالات عمومی و اختصاصی در کنکور
داوطلبان کنکور در ۵ گروه آزمایشی با یکدیگر رقابت می‌کنند. هر کدام از این ۵ گروه آزمایشی به تعداد مشخصی سؤال پاسخ می‌دهند. این سوالات در قالب دو دفترجه سؤال تنظیم شده و در اختیار آنها قرار می‌گیرد:
دفترچه اول که شامل سوالات دروس عمومی و مشترک بین همه رشته هاست و دفترچه سوالات اختصاصی که با توجه به دروس محتلف هر رشته، شامل دروس تخصصی هر رشته می‌باشد.
سوالات دروس عمومی
۴ درس زبان و ادبیات فارسی، دین و زندگی، زبان خارجی و زبان عربی در تمام آزمون‌ها به‌عنوان دروس عمومی مورد سؤال واقع می‌شوند.[2] البته در منابع کنکور دروس عمومی نظام جدید آموزشی رشته انسانی تفاوت‌هایی در دو درس زبان عربی و دین و زندگی وجود دارد.
دروس اختصاصی
دروس اختصاصی گروه‌های آزمایشی مختلف عبارت‌اند از:
- علوم ریاضی و فنی:
ریاضیات (شامل: ریاضی ۱، حسابان ۱، حسابان ۲، هندسه (۱، ۲، ۳)، آمار و احتمال و ریاضیات گسسته، فیزیک (۱، ۲، ۳)، شیمی (۱، ۲، ۳) و دروس عمومی
- علوم تجربی:
زیست‌شناسی، زمین‌شناسی، ریاضیات عمومی، فیزیک و شیمی و دروس عمومی
- علوم انسانی:
زبان و ادبیّات فارسی (شامل تمام مباحث کتاب‌های علوم و فنون ادبی پایه دهم، یازدهم و دوازدهم)، زبان عربی، اقتصاد، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی، فلسفه و منطق، تاریخ، جغرافیا، ریاضی و آمار و دروس عمومی
- زبانهای خارجی:
زبان خارجی تخصّصی (انگلیسی، فرانسه یا آلمانی با توجه به رشته انتخابی)
- هنر:
درک عمومی هنر، درک عمومی ریاضی-فیزیک، ترسیم فنی، خلاقیت تصویری و تجسمی، خلاقیت نمایشی، خلاقیت موسیقی، خواص مواد
در این گروه آزمایشی درس ریاضی برای بسیاری از داوطلبان دشوار است و از دروس مورد بحث است.
تعداد شرکت کنندگان
در آمار نهایی ثبت‌نام‌کنندگان داوطلبان کنکور سراسری ۹۶ مشخص شد که تعداد ۹۲۹/۷۹۱ نفر در مجموع ثبت‌نام کرده‌اند که پیشتازی داوطلبان کنکور تجربی نیز همچون سالهای گذشته ادامه‌داشت که طبق آن ۵۸۰/۳۰۱ داوطلب در گروه آزمایشی علوم تجربی، ۱۴۸/۴۲۹ نفر در گروه آزمایشی علوم ریاضی، ۱۸۴/۱۲۲ نفر در گروه آزمایشی علوم انسانی، ۱۰/۴۸۵ نفر در گروه آزمایشی هنر و ۶/۴۵۴ داوطلب نیز در گروه آزمایشی زبانهای خارجی ثبت‌نام کرده‌اند.
قبولی در دانشگاه‌های دولتی دشوار است و بسیاری از داوطلبان به علت استرس‌های مربوط به قبولی در کنکور آسیب‌های روحی و جسمی می‌بینند.[3]
طبق گزارش رسمی سازمان سنجش در کنکور سال ۱۳۹۷، تعداد یک میلیون و ۱۱ هزار و ۳۶۰ نفر داوطلب شرکت کرده‌اند.[4]
از سال ۱۳۹۲ سنجش و پذیرش دانشجو علاوه بر شیوهٔ فراگیر در دانشگاه پیام نور قبولی در دانشگاه در بیشتر رشته‌های تحصیلی در هر پنج گروه آزمایشی علوم تجربی، ریاضی و فیزیک، علوم انسانی، هنر و زبان خارجه از طریق قبولی به شیوهٔ سوابق تحصیلی «معدل کتبی سوم دبیرستان» در بیشتر دانشگاه پیام نور و دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه غیرانتفاعی انجام گرفت و در دانشگاه جامع علمی کاربردی به صورت کامل از طریق پذیرش با سوابق تحصیلی انجام گرفت و در سال ۱۳۹۴ بیشتر از ۲۰٪ رشته محل‌های دانشگاه‌های سراسری و بیش از ۷۰٪ دانشگاه‌های دیگر کشور منحصراً پذیرش از طریق سوابق تحصیلی صورت گرفت.
به علت استرس‌های کنکور و همچنین سوءاستفاده موسسات کشور که به مافیای کنکور مشهور است، حذف کنکور مورد بررسی است اما علتی که بسیاری از افراد را دلواپس کرده نبود جایگزینی مناسب برای سنجش افراد است.
بومی گزینی
سیاست‌های بومی گزینی که عمدتاً با هدف:
- کاهش مشکلات اقامتی و معیشتی دانشجویان و دانشگاه (نظیر مشکل کمبود خوابگاه، افت تحصیلی ناشی از دوری خانواده و مشکلات اقتصادی).
- کاهش مهاجرت‌های درون کشوری اتخاذ خواهد شد.
چند نوع پذیرش برای رشته‌ها به وجود آورد، از جمله: کشوری، قطبی، استانی و… که براساس محل دریافت مدرک است.[5]
و رشته‌ها با توجه به نوع گزینش و موقعیت فرد توزیع می‌شود.
کنکور در افغانستان
در افغانستان سالانه امتحان کنکور فقط از کسانی که از صنف (پایه) دوازدهم فارغ شده‌اند اخذ می‌شود. بنابر پذیرش اندک دانشگاه‌های دولتی میزان این امتحان دشوارترین امتحان به‌شمار می‌رود. این امتحان همه ساله از دلو آغاز و در تمام ولایات برگزار شده تا به جوزا ادامه دارد.
۱۶۰ سؤال شامل این امتحان است که ۳۶۰ نمره دارد. منبع سوالات بیشتر به کتاب‌های سه صنف آخر یعنی دهم، یازدهم و دوازدهم می‌رسد و موضوعات سؤال‌ها به دو بخش عمده سیاسی و اجتماعی تقسیم شده‌است.
کنکور دانشگاه فنی و حرفه‌ای
شامل کلیه رشته‌های فنی و حرفه‌ای و کار و دانش می‌شود که شامل دروس عمومی مانند ادبیات ۱و۲ , دینی و زندگی ۱و۲و۳ و دروس پایه مانند ریاضی ۱و۲ در بعضی از رشته‌ها مانند کامپیوتر (مهندسی کامپیوتر) و الکتروتکنیک (مهندسی برق) ریاضی ۳، فیزیک ۱ و دروس‌های تخصصی در هر رشته می‌شوند؛ البته در سال ۹۵ تصمیم بر آن شد که برای ورود به ۳۱ رشته فنّی و حرفه‌ای و کار و دانش نیازی به کنکور نیست.[6]
البته هنر آموزان کار و دانش برای ورود به دانشگاه‌های فنّی و حرفه‌ای باید بعضی از دروس کنکوری رشته خود را خود بخوانند زیرا آن دروس به‌طور عادی در هنرستان‌های کار و دانش تدریس نمی‌شوند.
کنکور دانشگاه آزاد اسلامی
مرکز آزمون دانشگاه آزاد اسلامی نیز آزمون‌های تقریباً مشابهی را برای پذیرش دانشجو برگزار می‌کرد. دانشگاه آزاد اسلامی، آزمون گروه پزشکی را جداگانه از آزمون علوم تجربی برگزار می‌کرد. از کنکور سراسری ۱۳۹۲ این آزمون با آزمون سراسری تلفیق شده‌است و داوطلبان فقط در آزمون سراسری شرکت می‌کنند.
تأثیر معدل در کنکور
در سال ۹۵ برای کنکور ۹۶ تأثیر معدل مثبت درنظر گرفته شد و برای سالهای بعد باید بررسی شود. چرا که طبق قوانین، تأثیر قطعی معدل درکنکور باید در صورتی اعمال شود که امتحانات سه سال آخر دبیرستان به صورت نهایی برگزار شود.
با اعتراض به این مسئله که چرا نمرات یک سال امتحان نهایی (سال سوم) باید در کنکور تأثیر قطعی داشته باشد این موضوع بررسی شده و تأثیر معدل در کنکور ۹۶ تأثیر مثبت شد.
تأثیر معدل در کنکور سراسری سال ۹۸ بعد از کش و قوس‌های فراوان به صورت حداکثر ۳۰ درصد و برای متقاضیان نظام قدیم ۲۵ درصد تأثیر مثبت اعلام شد و عملاً تأثیری در قبولی رشته‌های پر متقاضی نخواهد داشت. در رابطه با کنکور سال ۹۸ به بعد نیز هنوز تصمیم قطعی گرفته نشده‌است.
نظرسنجی رسمی که توسط سازمان سنجش دربارهٔ میزان تأثیر سوابق تحصیلی لحاظ شده نشان می‌دهد که نزدیک به ۸۵ درصد داوطلبان خواهان تأثیر مثبت هستند.
براساس مصوبه جلسه مورخ ۱۳۹۸/۰۸/۰۱ شورای سنجش و پذیرش، در آزمون سراسری سال ۱۳۹۹، میزان تأثیر سوابق تحصیلی، حداکثر ۳۰ درصد و با تأثیر مثبت اعمال می شود.
همچنین مطابق مصوبات بیست و چهارمین جلسه شورای سنجش و پذیرش دانشجو مورخ ۹۹/۰۷/۲۲ در کنکور سال ۱۴۰۰ نیز تأثیر معدل به صورت حداکثر ۳۰٪ و مثبت خواهد بود.1&id =۶۸۲۲
تعداد داوطلبان کنکور بین سالهای ۹۴ تا ۹۸ به تفکیک جنسیت
| سال | تعداد کل شرکت کنندگان | شرکت‌کننده خانم | شرکت‌کننده آقا |
|---|---|---|---|
| ۹۴ | ۸۸۰۷۵۶ | ۵۱۸۱۵۷ | ۳۶۲۵۹۹ |
| ۹۵ | ۸۶۰۱۰۹ | ۵۰۹۰۱۹ | ۳۵۱۰۹۰ |
| ۹۶ | ۹۲۹۷۹۱ | ۵۴۸۲۲۰ | ۳۸۱۵۷۱ |
| ۹۷ | ۱۰۱۱۳۶۰ | ۵۹۹۱۲۱ | ۴۱۲۲۶۳ |
| ۹۸ | ۱۱۱۸۷۹۳ | ۶۴۸۷۵۴ | ۴۷۰۰۳۹ |
در آزمون سراسری سال ۹۴, ۸۸۰ هزار و ۷۵۶ نفر شرکت نمودند، که از این تعداد ۵۱۸ هزار و ۱۵۷ نفر زن و ۳۶۲ هزار و ۵۹۹ نفر مرد بودند یا به عبارت دیگر ۵۸٫۸۳ درصد از داوطلبان زن و ۴۱٫۱۷ درصد از داوطلبان مرد بودند. در آزمون سراسری سال ۹۵ تعداد ۸۶۰ هزار و ۱۰۹ نفر داوطلب ثبت نام کردند، که از این تعداد ۵۰۹ هزار و ۱۹ نفر زن و ۳۵۱ هزار و ۹۰ نفر مرد بودند یا به عبارت دیگر ۵۹٫۱۸ درصد از داوطلبان زن و ۴۰٫۸۲ درصد از داوطلبان مرد بودند. در آزمون سراسری ۹۶ جمعاً تعداد ۹۲۹هزار و ۷۹۱ داوطلب ثبت‌نام نمودند، که از این تعداد ۵۴۸ هزار و ۲۲۰ نفر زن و ۳۸۱ هزار و ۵۷۱ نفر داوطلبان مرد شرکت کرده بودند.
در آزمون سراسری ۹۸ تعداد داوطلبان کنکور ۹۸ یک میلیون و ۱۱۸ هزار و ۷۹۳ نفر می‌باشد.
حذف کنکور
در حال حاضر با توجه به افزایش ظرفیت پذیرش دانشگاه‌ها در ایران، بحث‌هایی بر سر حذف کنکور در ایران وجود دارد و برخی نمایندگان مجلس خواهان حذف آن می‌باشند، اما برخی دیگر معتقدند که هنوز زیرساخت‌های لازم برای حذف کنکور وجود ندارد و به همین علت این بحث بلاتکلیف مانده‌است.[7][8]
عبدالرسول عمادی درمورد توییت وزیر آموزش و پرورش مبنی بر «خداحافظی با کنکور» و مصوبه شورای سنجش و پذیرش دانشجو مبنی بر «ورود بدون کنکور به ۸۵ درصد ظرفیت دانشگاه‌ها» اظهار داشت: پنج سال از اجرای قانون سنجش و پذیرش دانشجو می‌گذرد و در این قانون تأکید شده بود که از سال ۹۷ باید ۸۵ درصد ظرفیت دانشگاه‌ها بدون کنکور تکمیل شود.
عبدالرسول عمادی افزود: امسال اولین سالی است که قبل از ثبت نام کنکور سراسری، ظرفیت این ۸۵ درصد رشته‌های آزاد از کنکور اطلاع‌رسانی می‌شود و بدون آن که داوطلبان نیاز به شرکت در کنکور داشته باشند مستقیم به دانشگاه‌های محل اجرای رشته‌های مورد نظر مراجعه می‌کنند و در وب سایت دانشگاه ثبت نام اولیه خود را انجام می‌دهند.
جستارهای وابسته
- اضطراب آزمون
- سازمان سنجش آموزش کشور
- گروه آزمایشی علوم انسانی
- گروه آزمایشی علوم تجربی
- گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی
- گروه آزمایشی زبانهای خارجی
پیوند به بیرون
پانویس
- «خبرآنلاین - آقای کنکور از ۴۰ سال کار در سازمان سنجش می‌گوید». وبگاه خبری خبرآنلاین. وبگاه خبری خبرآنلاین khabaronline.ir. ۱۶ خرداد ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ آوریل ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۷ آوریل ۲۰۱۲.
-
- دفترچه‌های راهنمای آزمون ورودی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی
- «گزارشهای محرمانه از خودکشی داوطلبان کنکور به دلیل شکست در کنکور طی سالهای گذشته». ایسنا.
- «تعداد داوطلبان کنکور ۹۷ از مرز یک میلیون نفر گذشت». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۸-۰۳-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۶-۰۲.
- «اعلام نحوه بومی پذیری در کنکور 93». مشرق نیوز. ۲۰۱۴-۰۷-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۱۵.
- «نسخه آرشیو شده». www.iribnews.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ آوریل ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۱۵.
- «حذف کنکور از ۸۵ درصد رشته‌های دانشگاهی، راه حل عبور از کنکور نیست». ایسنا. ۲۰۱۹-۰۲-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۱۵.
- «جزئیات طرح حذف کنکور و چگونگی ورود به دانشگاه». همشهری آنلاین. ۲۰۱۹-۰۱-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۱۵.