مرداد

مرداد یا اَمُرداد (در فارسی افغانستان: اَسَد) پنجمین ماه سال خورشیدی و ۳۱ روزه است. در این تقویم مرداد از روز ۱۲۵ اُم سال آغاز شده و تا روز ۱۵۵ اُم سال را شامل می‌شود و دومین ماه تابستان و ماه میانهٔ این فصل است. برج فلکی مردادماه برج اسد (شیر) است.

<<  مرداد  >>
ش ی د س چ پ ج
۳۰ ۳۱ ۱
۲ ۳ ۴ ۵ ۶ ۷ ۸
۹ ۱۰ ۱۱ ۱۲ ۱۳ ۱۴ ۱۵
۱۶ ۱۷ ۱۸ ۱۹ ۲۰ ۲۱ ۲۲
۲۳ ۲۴ ۲۵ ۲۶ ۲۷ ۲۸ ۲۹
۱۴۰۰ خورشیدی

در گاه‌شماری رسمی ایران نام این ماه از نام ماه پنجم گاه‌شماری اوستایی نو برگرفته شده‌است. در گاه‌شماری زرتشتی هفتمین روز هر برج نیز مردادروز نام دارد و در مردادروز از مردادماه، جشن اَمُردادگان (مردادگان) برگزار می‌شود. ایزد این ماه امشاسپندبانواَمِرتات است.

امرتات، در اسطوره‌های ایرانی و زرتشتی، ششمین امشاسپند و نگهبان گیاهان و رستنی‌هاست و نماد پایندگی و بی‌مرگی است.

واژه یابی

مرداد در اوستا به صورت Amərətāt به معنی «زندگی جاودان، بی مرگی» آمده‌است و ترکیبی است از a منفی ساز و ریشه «mŗta» به معنی مردن؛ در فارسی میانه به صورت amaurtat/amaurdad به کار رفته‌است. این واژه سه بخش دارد:

  1. پیشوند اَ (a) که در پهلوی سرواژه، برای نفی معنی می‌آید.
  2. ریشهٔ اوستایی مَر (mar) به معنی مرگ و مردن
  3. پسوند تات (tat).
  4. مرداد به معنی مرگ اما امرداد به معنی بی مرگی و جاودانگی است.

تیمه[1] صورت ودایی amŗta را به معنی «زندگی، نیروی زندگی» می‌داند و البته نشان می‌دهد که در ودا amŗta به معنی «بی مرگی» هم است، خود واژهٔ mŗtá «مرگ» در ودا تنها یکبار به کار رفته و صورت amŗta نیز بعد از مدتی کاربرد خود را از دست داده‌است.

صورت فارسی باستان این ماه در گاهشماری هخامنشی به کار نرفته و تنها نوشتهٔ ایلامی آن در دست است. نگارش ایلامی آن به‌طور معمول tur-na-ba-zí-iš یا tur-na-ba-iz-zí-iš است. اما یکبار به صورت du-ur-na-ba-zí-iš به کار رفته‌است و هینتس[2] صورت فارسی باستان آن را به صورت *drnabājiš بازسازی می‌کند و آن را برگرفته از *drna- قس. اوستایی dǝrǝnā- «دریدن، شکافتن، از هم جدا کردن» که در واژهٔ فارسی «درو» نیز باقی‌مانده‌است و bāji- «باژ، باج» می‌داند و در کل معنی «[ماه] باجگیری درو» از آن استنباط می‌کند. با رشد کشاورزی و تأثیراتی که این شیوهٔ معاش در زندگی این مردم گذارد، تصور ماهی که در گاهشماری فارسی باستان با این امر مربوط بوده باشد و در ماه پنجم به برآورد محصول درو نشده بپردازند و بر آن مالیات ببندند، تصوری دور از ذهن نیست و پیر بریان حتی لزوم آن را در تقویم کشاورزی ناگزیر می‌داند. از همین رو تصور اینکه نام ماه پنجم در واقع نامی ساختگی در ارتباط با امور اداری و اقتصادی هخامنشیان، احتمالاً بر اساس الگویی بابلی باشد، بسیار محتمل است.[3]

در بعضی از نقاط ایران به مرداد،"ما گرمه"(ماه گرمه) گفته می شود.

مرداد در زبان و گاه‌شماری دیگر

در گاه‌شماری میلادی این ماه با شروع ماه ژوئیه آغاز می‌شود و در تقویم خورشیدی افغانستان اسد نامیده می‌شود.

رویدادها

  • ۱۲۸۵ - پیروزی انقلاب مشروطه ایران
  • ۱۳۳۲ - کودتای ۲۸ مرداد و سقوط دولت دکتر مصدق
  • ۱۳۵۸ - اعلان آزادی ولایت پنجشیر

مناسبت‌ها

  1. جشن مردادگان
  2. جشن چله تابستان

زادروزها

درگذشت‌ها

جستارهای وابسته

منابع

  1. (Thieme, 1925:17-33)
  2. (Hinz, 1973:66)
  3. بهار مختاریان (۳۱ تیر ۱۳۹۱). «ماه مرداد، ماه باج». انسان‌شناسی و فرهنگ. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ اوت ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۹ مرداد ۱۳۹۲.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.