نشانهگذاری
نشانهگذاری (به انگلیسی: Punctuation) به معنای استفاده از نشانهها یا علامتهایی است که برای روشن کردن معنی و مشخص کردن آغاز و انجام عبارتها و جملهها و بندها در نگارش بهکار میروند.
این نشانهها، که نشانههای نوشتاری یا نشانههای نگارشی هم نامیده میشوند، برای آسانتر و دقیقتر خواندن یک نوشته، بیان یک احساس، فرمولنویسی در ریاضیات و غیره یا ایجاد دگرگونی در تلفظ واژهها بهکار میروند.
تاریخچه
در قدیمیترین متنهایی که در دست است، اثری از نشانههای سَجاوندی دیده نمیشود. در متنهای باستانیِ زبان یونانی و رومی، برخی نمونههای نشانهگذاری، مانند «دو نقطه روی هم»، دیده میشود. قرآنهای نخستین بدون نشانهٔ سَجاوندی نوشته میشد.
محمدبن ابییزید طیفور ملقب به شمسالدین و مکنی به ابوالفضل السَجاوندی القاری[1] در قرن ششم ه. ق، برای راهنمایی قاریان، نخستین نشانهها را در نگارش قرآن بهکار برد.[2][3] واژهٔ سجاوَندی از نام ابوالفضل سجاوندی (نخستین کسی که نشانههای وقف را برای راهنمایی درست خواندن قرآن بهکار برد)[4] گرفته شدهاست. (لغتنامهٔ دهخدا: سَگاوند شهری است در دامنهٔ کوهی به همین نام نزدیکِ سیستان که عربها آن را سَجاوند گویند).
با اختراع چاپ، گرایش به استاندارد کردن نشانهگذاری متنها بیشتر شد. آلدوس مانوتیوس و نوهاش نخستین کوششها را در استاندارد کردن نشانهگذاری متنها انجام دادند.
کاربرد علامت سؤال «؟» و کاما «،» و بسیاری از علائم دیگر در رسمالخط فارسی و عربی و اردو امری جدید است و سابقه تاریخی زیادی ندارد.
نشانهگذاری به شکل امروزی آن، در زبان فارسی، سابقه چندانی ندارد و در یکی دو قرن اخیر، به پیروی از نوشتههای غربیان در زبان فارسی نیز رایج شده است. اصول نشانهگذاری در زبان فارسی، برگرفته از زبانهای اروپایی، به خصوص فرانسوی و انگلیسی است. هیچ نوع نشانهگذاری شاخصی در کتابت زبان فارسی تا پیش از آشنایی ایرانیان با زبان و خط ملتهای غربی وجود نداشته است.[5]
فهرست نشانهها
- نقطه.
- خط تیره یا خط فاصله -
- خط پیوند ‐
- علامت گفتاورد یا علامت نقل قول یا ایضاً " "
- علامت سؤال؟
- علامت تعجب!
- سه نقطه ...
- پرانتز() و کمانکها {{}}، [[]]، <>
- ویرگول،
- نقطه ویرگول؛
- گیومه یا علامت نقل قول «»
- دونقطه:
- ستاره *
- خط مورب یا کجخط یا اِسلَش یا ممیّز یا خط مایل /
- خط اریب وارو یا واکجخط یا بَکاِسلَش \
- آپاستروف ’ یا '
- @ (به انگلیسی اَت ساین)
- نماد درصد %
- پریم ′
- مَدّک یا پیچ ~
- خط عمودی |(به انگلیسی پایپ-ساین)
- درجه °
- خط ممتد یا خط کشیده _____
- نکته: پیش از نشانههای سجاوندی، از قبیل: نقطه، خط تیر، علامت سوال، علامت تعجب، ویرگول، نطقهویرگول و مانند اینها نباید فاصله گذاشته شود.
منابع
- «بررسی امپراطوری غور و تمدن اسلامی در این دوره». دریافتشده در ۲۰۱۷-۰۲-۲۱.
- "معنی سجاوندی | لغتنامه دهخدا". Retrieved 2017-02-09.
- افشاری، رحمان. ویرگول گذاری و مبانی نظری آن. Ketab.com. شابک ۹۷۸۶۰۰۶۳۹۵۱۳۵.
- http://www.ensani.ir/storage/Files/20101201175324-258.pdf
- «نشانهگذاری و کاربرد نشانه نقطه در نوشتار – پانویس». دریافتشده در ۲۹ دسامبر ۲۰۱۹.
- همایونفرد، مهسا، نشانهگذاری و اهمیت آن در نگارش، بازدید: نوامبر ۲۰۰۸
- فاریابی، پویا، روش املای زبان دری، پذیرفتهٔ اتحادیهٔ نویسندگان ج.د.ا. (جمهوری دموکراتیک افغانستان)، کابل: ۱۳۶۳
- محمدنصیر توکلی، معاون انجمن ادبی و نویسندهگان فیروزکوه غور، جلسات نقد ادبی انجمن.
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ نشانهگذاری موجود است. |