بند (زبان‌شناسی)

بند،[1] فراکرد[2][3][4] (جمله‌واره و در متون قدیمی‌تر جمله ساده) عبارتی است شامل یک نهاد و یک گزاره.

بندها عنصر اصلی ساخت جمله‌ها هستند. یک جمله می‌تواند از یک یا چند بند ساخته شود.

بندها در زبان فارسی دارای سه نقش گوناگونند:

۱-بند وصفی که اسم را توصیف می‌کند.
۲-بند قیدی که، به عنوان قید جمله، کل جمله را توصیف می‌کند.
۳-بند متممی که یکی از وابسته‌های مستقیم یا متمم‌های فعل به‌شمار می‌آید.[5]

ساختار بندها

یک بند، بسته به نوع فعل خود می‌تواند ساختار و اجزای مختلفی داشته باشد. کوچکترین بند می‌تواند شامل یک فاعل به عنوان نهاد و یک فعل به عنوان گزاره باشد.

مهم‌ترین ساختارهای فراکرد به شرح زیر هستند:

همان‌طور که مشاهده می‌شود نوع فعل تأثیر مستقیمی بر اجزای فراکرد دارد.

در تمام ساختارهای بالا فاعل و مسندالیه در نقش نهاد هستند. به فراکردی دارای مسندالیه است بند اسنادی (در متون قدیمی جمله اسنادی) گفته می‌شود.

گونه‌های بند
  • بند پایه
  • بند پیرو

شبه‌بند
  • شبه‌بند: یا شبه جمله، عبارتی است که دارای اجزای نهاد و گزاره نیست اما پیامی را منتقل می‌کند.

نمونه: چه باغ باصفایی!

منابع
  1. «بند» [زبان‌شناسی] هم‌ارزِ «clause»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر پنجم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۷۵۳۱-۷۶-۴ (ذیل سرواژهٔ بند2)
  2. دستور زبان فارسی، دکتر پرویز خانلری
  3. جملات مرکب وابسته با فراکرد پیرو تعیینی در فارسی معاصر، احمد شفایی، مجله سخن، اسفند ۱۳۵۲، شماره ۲۶۵
  4. انواع جملات مرکب وابسته با فراکرد پیرو تعیینی در فارسی معاصر، احمد شفایی، مجله سخن، بهمن ۱۳۵۲ - شماره ۲۶۴
  5. طبیب‌زاده، امید: بررسی انواع بندهای متممی در زبان فارسی و شیوه نمایش آن‌ها در فرهنگ‌ها. در نشریه: فرهنگ‌نویسی. جلد اول. دی ۱۳۸۶.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.