محمدرضا حافظنیا
محمدرضا حافظنیا (زاده ۱۳۳۴ در بیرجند)، تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در ایران و تحصیلات عالی را در دانشسرای عالی (۱۳۵۶–۱۳۵۲) و دانشگاه تربیت مدرس (۱۳۶۹–۱۳۶۴) در رشته جغرافیای سیاسی (ژئوپلیتیک) به انجام رسانیده و به عنوان اولین فارغ‌التحصیل دکتری رشته جغرافیای سیاسی در ایران، از رساله خود تحت عنوان خلیج فارس و نقش استراتژیک تنگه هرمز دفاع کرد.
محمدرضا حافظنیا | |
|---|---|
| استاندار ایلام سرپرست | |
| مشغول به کار تیر ۱۳۶۳ – اسفند ۱۳۶۳ | |
| رئیس‌جمهور | سید علی خامنه‌ای |
| نخست‌وزیر | میرحسین موسوی |
| پس از | عبدالرضا هاشم‌زائی |
| پیش از | زین‌العابدین میریوسفی عطائی |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | ۱۱ شهریور ۱۳۳۴ (۶۵ سال)[1] خراشاد، بیرجند، ایران |
| ملیت | ایرانی |
| پیشه | سیاستمدار، هیئت علمی |
| پس‌زمینه‌های علمی | |
| تحصیلات | جغرافیای طبیعی جغرافیای انسانی |
| دانشگاه | دانشسرای عالی دانشگاه تربیت مدرس |
| عنوان پایان‌نامه | نقش استراتژیک تنگه هرمز (۱۳۶۹) |
| استاد راهنما | عزت‌الله عزتی |
| کار علمی | |
| رشتهٔ تحصیلی | جغرافیا |
| زیرشاخهٔ | جغرافیای سیاسی |
| نهاد | دانشگاه تربیت مدرس |
| دانشجویان دکترا | محمدباقر قالیباف[2] محمدحسین افشردی[3] غلامعلی رشید[1] غلامرضا جلالی[1] محمد پاکپور[4] |
| آثار برجسته | جغرافیای سیاسی ایران (۱۳۸۲) |
وی اولین دانش‌آموخته دانشگاه تربیت مدرس،[5] بنیانگدار مرکز آموزش عالی فرهنگیان (وزارت آموزش و پرورش)؛ فصلنامه ایرانشناسی (به سه زبان فارسی، انگلیسی، اردو)؛ مرکز مطالعات آفریقا؛ انجمن ژئوپلیتیک ایران؛ فصلنامه علمی-پژوهشی و بین‌المللی ژئوپلیتیک می‌باشد. وی علاوه بر عضویت در انجمن‌های جغرافیایی انگلستان، ایران و هند، در سال ۸۵ به عنوان استاد نمونه کشوری انتخاب و کتب وی در سالهای ۸۲ و ۸۳ به عنوان کتاب سال برگزیده شده‌اند.[6]
حافظ نیا به همراه دره میرحیدر و عزت‌الله عزتی ویدالله کریمی پور با درجه استادی از پیشکسوتان رشته جغرافیای سیاسی (ژئوپلیتیک) در ایران محسوب می‌شوند. وی در حال حاضر در دانشگاه تربیت مدرس تدریس می‌کند.
زندگی‌نامه
محمدرضا حافظنیا در سال ۱۳۳۴ در روستای خراشاد بیرجند و در خانواده‌ای کشاورز متولد شد. وی فرزند بزرگ خانواده بود و در شش سالگی پدر خود را از دست داد و تحت سرپرستی مادر و به همراه دو برادر کوچکترش به زندگی ادامه داد. حافظنیا تحصیلات ابتدائی خود را در دبستان دقیقی روستای خراشاد و تحصیلات متوسطه خود را در دبیرستان‌های خزیمه علم و شوکتی بیرجند به اتمام رساند و در سال ۱۳۵۲ در رشته طبیعی دیپلم گرفت. همان سال در کنکور سراسری شرکت کرد و در رشته جغرافیای طبیعی دانشسرای عالی (که دو سال بعد به دانشگاه تربیت معلم و در حال حاضر دانشگاه خوارزمی تغییر نام یافته) پذیرفته شد.
او دوره کارشناسی را در رشتهٔ جغرافیای طبیعی با معدل ۳٫۸۱ (از ۴) به پایان رساند و در جریان انقلاب به زندان افتاد. با پیروزی انقلاب از زندان آزاد شد و به مدت ۴ سال مسئولیت‌های سیاسی به عهده داشت. سپس در سال ۱۳۶۳ از سیاست کناره گرفت و به فعالیتهای آموزشی و علمی رو آورد.[6]
حافظنیا در سال ۱۳۶۴ در کنکور کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس پذیرفته شد و تحصیلات خود را در رشته جغرافیای انسانی ادامه داد و در سال ۱۳۶۶ از این مقطع فارغ‌التحصیل شد و بلافاصله در اولین کنکور دکتری جغرافیای انسانی (گرایش سیاسی) همین دانشگاه شرکت کرد و به عنوان اولین دانشجوی دکتری پذیرفته شد. سپس تحصیلات خود را ادامه داد و آن را در بهمن ماه ۱۳۶۹ با درجه ممتاز به پایان رساند. او پس از سال‌ها تدریس و تحقیق در ۱۳۹۱ به عنوان استاد تمام پایه ۳۱ در دانشگاه تربیت مدرس رسید و همچنان مشغول به تدریس است.[7]او در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۶ نامزد شد اما صلاحیت او به تأیید شورای نگهبان نرسید.
خانواده
پدر او رجب حافظ نیا، متولد سال ۱۳۰۴ ه. ش در روستای خراشاد می‌باشد. او در شهریور ماه ۱۳۴۰ ه. ش در اثر بیماری یرقان و در سن ۳۶ سالگی مرد. شغل اصلی او کشاورزی بود. مادر او خدیجه خراشادی زاده، متولد سال ۱۳۰۷ ه. ش در روستای خراشاد می‌باشد.
فعالیتهای ضمن تحصیل
در کنار تحصیل، برای کمک به خانواده کار کشاورزی و نساجی و خوابار فروشی را در دوران تحصیلات ابتدایی و متوسطه داشت و در دوره لیسانس در رستوران و سپس کار دانشجویی در سلف سرویس و تکثیر دانشگاه در تهران از جمله فعالیتهای وی می‌باشد.[6]
فعالیتهای آموزشی
وی در سال ۱۳۵۸ به عنوان دبیر دبیرستان در شهرستان تربت حیدریه به استخدام آموزش و پرورش درآمد. سپس در ۱۳۵۹ برای مدت ۴ سال به عنوان فرماندار شهرستان‌های بجنورد و تربت حیدریه و نیز معاون سیاسی استانداری ایلام به وزارت کشور مأمور شد و در سال ۱۳۶۳ به وزارت آموزش و پرورش برگشت و در کنار مسئولیت‌های اجرائی به تدریس در دبیرستان و مراکز تربیت معلم مشغول گردید.
وی پس از اخذ درجه کارشناسی ارشد، در سال ۱۳۶۷ به دانشگاه تربیت مدرس منتقل و به عنوان مربی مشغول به کار شد و در سال ۱۳۷۰ به رتبه استادیاری ارتقاء یافت.
او در سال ۱۳۷۸ به درجه دانشیاری و در سال ۱۳۸۲ به درجه استادی ارتقاء پیدا کرد و هم‌اکنون در دانشگاه تربیت مدرس مشغول انجام خدمت است. دکتر حافظنیا در دانشگاه تربیت مدرس در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری تدریس می‌نماید.[8]
تاریخچه انتخاباتی
| سال | انتخابات | رأی | ٪ | رتبه | نتیجه | منبع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱۳۹۶ | ریاست‌جمهوری | ن/م | ردصلاحیت | [9] | ||
سایر فعالیت‌ها
- عضو و رئیس کمیسیون علوم انسانی هیئت ممیزه به مدت ۸ سال
- مأموریت به وزارت کشور (فرماندار شهرستان‌های بجنورد - تربت حیدریه و معاون سیاسی استانداری ایلام) از سال ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۳
- مدیر کل آموزش ضمن خدمت و مشاور وزیر در وزارت آموزش و پرورش از سال ۱۳۶۴ تا ۱۳۶۷
- عضو هیئت ممیزه دانشگاه تربیت مدرس
- عضو شورای دانشگاه تربیت مدرس در سالهای ۷۱–۷۰ و ۸۳–۱۳۸۰
- عضو شورای تحصیلات تکمیلی در دانشکده علوم انسانی
- عضو و نایب رئیس انجمن ژئوپلیتیک ایران[10]
- عضو انجمن جغرافیایی ایران
- عضو انجمن جغرافیدانان انگلستان (RGS & IBG)
- عضو انجمن جغرافیایی هندوستان (GSI)
- عضو انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی ادیان ISSR
- عضو کمیته علمی سمپوزیوم بین‌المللی «آینده حیات و تمدن بشری» دانشگاه فرانکفورت آلمان سال ۱۳۸۴/ ۲۰۰۵م[11]
- عضو هیئت تحریریه فصلنامه‌های علمی- پژوهشی: تحقیقات جغرافیایی، پژوهش‌های جغرافیایی، Journal of Applied Sciences، مدرس علوم انسانی،Research Journal of Environmental Sciences، مطالعات جغرافیایی، Trends in Applied Sciences Research، پژوهش علوم انسانی،Research Journal of Social Sciences[12]
- عضو کمیته برنامه‌ریزی جغرافیا در وزارت علوم (۷۲–۱۳۷۰)
- عضو و رئیس کمیته پژوهشی جغرافیا در وزارت علوم (۷۲–۱۳۶۷)
- عضو کمیته تدوین کتب دانشگاهی رشته جغرافیا در سمت (۷۲–۱۳۶۸)
- مدیر گروه جغرافیای دانشگاه تربیت مدرس در سالهای ۷۷–۱۳۷۵
- دبیر ۱۰ مورد از همایش‌های داخلی و بین‌المللی
- سردبیر مجلات علمی-پژوهشی: فصلنامه بین‌المللی ژئوپلیتیک و فصلنامه برنامه‌ریزی و آمایش فضا[13]
- رئیس کمیته علوم انسانی جشنواره جوان خوارزمی]] (سالهای۸۱ و ۱۳۸۲)
- داور طرح‌های پژوهشی جشنواره خوارزمی (سالهای ۷۱، ۸۲ و ۱۳۸۳)
- بنیان‌گذار و سردبیر فصلنامه ایرانشناسی به زبان‌های انگلیسی و اردو در پاکستان در سال ۱۳۷۳
- ارائه طرح‌های: «تأسیس دانشگاه تربیت مدیر برای کشور» و «رشد پلکانی مدیران در سازمان‌های حکومتی ایران» در سال ۱۳۶۳ به ریاست جمهوری با هدف تخصصی کردن و بهینه‌سازی اداره امور کشور و انتصاب مدیران سطوح مختلف سازمان‌های اجتماعی و حکومتی
- ارائه طرح‌های: «مؤسسه جغرافیایی جمهوری اسلامی ایران» در سال ۱۳۷۰ه. ش و نیز «اتحادیه آسیایی» در سال ۱۳۷۲ به ریاست ایران
- پیشنهاد تأسیس دانشگاه فراگیر آموزش از راه دور برای معلمان و فرهنگیان کشور در سال ۱۳۶۶
- سرپرست کمیته برنامه‌ریزی علوم جغرافیایی در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از سال ۱۳۸۶
- رئیس انجمن ژئوپلیتیک ایران از سال ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۱
- مدیر قطب علمی جغرافیای سیاسی در دانشگاه تربیت مدرس از سال ۱۳۹۱
جوائز و نشانها
- دریافت لوح به مناسبت انتخاب شدن به عنوان «استاد نمونه» در ایران در سال ۱۳۸۵
- دریافت لوح به مناسبت کسب رتبه اول پژوهشگر برتر ایران در حوزه علوم انسانی و اجتماعی
- دریافت لوح به مناسبت انتخاب جغرافیای سیاسی ایران به عنوان کتاب سال دانشگاهی ایران در سال ۱۳۸۲
- دریافت لوح به مناسبت انتخاب جغرافیای سیاسی ایران به عنوان کتاب قابل تقدیر در مراسم کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۸۳[14]
- چهره شاخص ملی مسئولیت پذیر اجتماعی در سال ۱۳۹۵ به انتخاب دانشگاه تهران
- جزو چهره‌های سرآمدان آموزش عالی کشور در سال ۱۳۹۷
استادان و مربیان
در دوره ابتدائی، آقایان: رضوانی، شوکت‌آبادی، غنی و نیکخواه - در دوره متوسطه، آقایان: وریدی، صباغ، آرین، حسن پور، حنفی‌ها، احمدی و جاجوئی - در دوره لیسانس، آقایان: دکتر امین سبحانی، دکتر جعفرپور، دکتر کلاهی، دکتر دیانت نژاد و خانمها: دکتر یحیوی و دکتر فشارکی - در دوره فوق لیسانس و دکتری، آقایان: دکتر حسین شکوئی، دکتر عزت‌الله عزتی، دکتر سعید سمنانیان، دکتر احمد احمدی، دکتر محمدحسین پاپلی یزدی، دکتر مسعود مهدوی، دکتر مهدی طالب، دکتر بهلول علیجانی، دکتر مصطفی مؤمنی، دکتر شاپور گودرزی نژاد و دکتر سید غلامرضا شیرازیان و نیز خانمها: دکتر دره میرحیدر و دکتر فاطمه بهفروز. در بین این بزرگان، نقش دکتر حسین شکوئی، دکتر عزت‌الله عزتی و دکتر دره میرحیدر بارزتر بوده‌است.دکتر دردوره دکتری با دکتریدالله کریمی پور هم دوره بود
آثار
دکتر حافظ نیا ضمن تألیف آثار متعدد، با نشریات مختلف نیز همکاری داشته‌است:
- تدوین و انتشار ۲۰ جلد کتاب (دو مورد به زبان انگلیسی)
- اجرای ۹ طرح تحقیقاتی و پژوهشی
- چاپ و نشر ۱۱۰ مقاله علمی-پژوهشی در مجلات علمی معتبر داخل و خارج از کشور
- ارائه ۵۱ مقاله علمی در همایش‌ها و کنفرانس‌های علمی داخلی و بین‌المللی
- چاپ و نشر حدود ۱۳۰ مقاله متنوع در فصلنامه‌ها، ماهنامه‌ها و نشریات مختلف
کتاب‌ها
- اوضاع کلی[جهان اسلام – دفتر آموزش ضمن خدمت – وزارت آموزش و پرورش – تهران – ۱۳۶۵
- خلیج فارس و نقش استراتژیک تنگه هرمز ـ سازمان مطالعه و تدوین، سمت ـ تهران ۱۳۷۱
- An Introduction to the Research Methodology in Humanities, Gora Publisher Lahore, ۱۹۹۶
- The Theory of Asian unity, Gora Publisher, Lahore ۱۹۹۶
- مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی ـ سازمان مطالعه و تدوین «سمت»، تهران، ۱۳۷۷ (چاپ نوزدهم در سال ۱۳۹۲ با تیراژ ۲۰۰۰۰ نسخه)
- مبانی مطالعات سیاسی و اجتماعی (در دوجلد ۱ و ۲)، سازمان مدارس خارج از کشور، قم، ۱۳۷۹
- وضعیت ژئوپلیتیک پنجاب، انتشارات بین‌المللی الهدی، تهران، ۱۳۷۹
- اندیشه‌های ژئوپلیتیک در قرن بیستم، (ترجمه از انگلیسی به فارسی با همکاری هاشم نصیری)، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، تهران، ۱۳۷۹
- جغرافیای سیاسی ایران، سازمان مطالعه و تدوین «سمت»، تهران، ۱۳۸۱(کتاب سال دانشگاهی)
- افق‌های جدید در جغرافیای سیاسی ـ (با همکاری دکتر مراد کاویانی راد) ـ سمت، تهران ۱۳۸۳
- اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، پژوهشکده امیرکبیر (انتشارات پاپلی)، مشهد، ۱۳۸۵
- قدرت و منافع ملی، انتشارات انتخاب، پاییز ۱۳۸۶
- جغرافیای سیاسی فضای مجازی، انتشارات سمت، ۱۳۹۱
منابع
- «رزومه (فارسی)» (PDF). وبگاه رسمی محمدرضا حافظنیا. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۷ نوامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱ مهر ۱۳۹۹.
- قالیباف, محمدباقر (1380). بررسی تحلیلی سیر تکوین نهادهای محلی ایران در دوران معاصر و ارایه الگوی مناسب (PhD). تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
- افشردی, محمدحسین (1380). تحلیل ژئوپلیتیکی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در منطقه قفقاز و ارائه الگوی مناسب (PhD). تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
- پاکپور, محمد (1395). الگوی مناسب برای ایجاد امنیت پایدار در مناطق قومی ایران (مورد مطالعه استان سیستان و بلوچستان) (PhD). تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
- «پایگاه اطلاع‌رسانی دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ آوریل ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۳ مه ۲۰۰۸.
- مشاهیر رشته جغرافیا، بنیاد ایرانشناسی
- پایگاه اطلاع‌رسانی دانشگاه تربیت مدرس
- مجله گستره، گفتگو با دکتر محمدرضا حافظ نیا
- «نام‌نویسی حافظنیا برای انتخابات ریاست‌جمهوری». خبرگزاری پانا. ۲۳ فروردین ۱۳۹۶.
- انجمن ژئوپلیتیک ایران
- Scientific Organization Committee of Symposium the Future of our Civilization
- RJSS Editorial Board
- مؤسسه مطالعات ملی
- جشنواره پژوهش و فناوری کشور
پیوند به بیرون
| سِمَت‌های علمی | ||
|---|---|---|
| پیشین: عزت‌الله عزتی |
رئیس انجمن ژئوپلیتیک ایران ۱۳۸۹ – ۱۳۹۱ |
پسین: سید یحیی صفوی |