محاصره عکا (۱۲۹۱)

اشرف خلیل ارتشی متشکل از نیروهای مصری و سوری در اختیار داشت که شامل داوطلبان نیز می‌شد.[8]ارتش او مجهز به منجنیق‌های بزرگی بود. چهار لشکر متحد او از شهرهای دمشق، حمات، طرابلس و کرک به سوی عکا حرکت کردند تا در آنجا به لشکر اشرف خلیل بپیوندند.[9][10]

فرمانروی عکا از جدیت اوضاع آگاه بود او از اروپا تقاضای کمک کرد ولی در این کار چندان موفق نبود. ادوارد یکم گروه کوچکی از شوالیه‌ها را به کمک آن‌ها فرستاد. فرمانده ارشد شوالیه‌های تتونیک استعفا داد و مخفیانه به اروپا گریخت. تنها کمک چشم‌گیری که به صلیبی‌ها شد از جانب هنری دوم اورشلیم بود که گروهی را برای تقویت قلعه و لشکری به فرماندهی برادرش را به عکا فرستاد.

نقشهٔ عکا در ۱۲۹۱

دژ عکا شامل دو لایه دیوار ضخیم[11] و دوازده برج بود[12] که توسط پادشاهان اروپایی[13] و زوار ساخته شده بود.[14]

در ۵ آوریل ۱۲۹۱ به پشت دروازه‌های عکا رسیدند.[15] ارتش حمات در مقابل برج شوالیه‌های معبد موضع گرفتند و لشکریان مسلمان کل دیوار شهر را محاصره کردند. خیمهٔ سلطان را بر روی تپه‌ای کنار ساحل که مشرف به برج نمایندهٔ پاپ بود برپا کردند. هر دو طرف به مدت هشت روز به صورت تن به تن به یکدیگر جنگیدند. بعد از روز هشتم مسلمانان در حالی که دیوار را هدف کشکنجیر قرار دادند، اقدام به پیشروی به سوی شهر کردند تا این که به لبهٔ دیوار رسیدند. با و جود پشتیبانی‌های مستمری که از جانب قبرس به عکا می‌رسید صلیبی‌ها در مقابل ارتش اشرف خلیل حرفی برای گفتن نداشتند. در شبانگاه ۱۵ام آوریل شوالیه‌های معبد به‌طور ناگهانی به اردوگاه لشکر حماتی یورش بردند اما با گیر کردن پای اسب‌هایشان بین طناب‌های چادرها بسیاری از آن‌ها گیر افتاده و کشته شدند. چند شب بعد شوالیه‌های هوسپیتالر نیز به‌طور شبانه حمله کردند که آن هم سرانجام خوبی برای صلیبی‌ها نداشت. در ۵ام می با رسیدن لشکر هنری دوم همراه به ۴۰ کشتی امیدها در میان صلیبیان زنده شد؛ ولی این کار هم تفاوتی در اوضاع آن‌ها به وجود نیاورد.

مسیحی‌ها پیکی نزد اشرف خلیل فرستادند. اشرف خلیل از آن‌ها کلید شهر را درخواست کرد ولی آن‌ها گفتند که برای تسلیم شدن نیامده اند و حاضر نیستند شهر را به آسانی تسلیم کنند و از او می‌خواهند به مردمان ساکن شهر رحم کند همچنین حاضرند در قبال خسارت‌هایی که مسیحیان به مسلمانان وارد کرده‌اند به آن‌ها قرامت بدهند. الخلیل در پاسخ آن‌ها گفت تنها در صورتی که شهر را به صورت مسالمت‌آمیز تسلیم او کنند حاضر است به همهٔ ساکنان آن رحم کند ولی مذاکره کنندگان این درخواست را رد کردند.[16] هم‌زمان که آن‌ها در حال مذاکره بودند سنگ بزرگی که از منجنیقی در داخل شهر پرتاب شده بود کنار خیمهٔ اشرف خلیل فرود آمد. مذاکره کنندگان خلیل را متقاعد کردند که مسیحیان تندروی حاضر در شهر با مذاکره مخالفند و این سنگ را آن‌ها پرتاب کرده‌اند و او نیز به آن‌ها اجازه داد تا به شهر برگردند.

از هشتم می برج‌های عکا یکی پس از دیگری شروع به فروریختن کردند. در سحرگاه ۱۸ می اشرف خلیل با نواختن شیپور جنگ و طبل به نیروهای خود فرمان داد که با تمام قوا حمله کنند.[17][18] شب قبل از آن روز مسیحیان از حمله آگاه شده بودند و در تاریکی شد ۳۰۰۰ شوالیه فرار کرده خود به قبرس گریخت.

با طلوع آفتاب در روز بعد حمله از سرگرفته شد و مسلمانان متوجه کم شدن تعداد جنگجویان قبرسی شدند. الخلیل به سربازان خود دستور داد خندق را پر کنند به سواره نظام بتواند از آن عبور کند. سرانجام مسلمانان از دیوارها گذشتند. هنری دوم و فرمانده شوالیه‌های هوسپیتالر با دیدن وخامت اوضاع سوار بر اسب‌های خود از شهر فرار کردند[19] و در حین این درگیری‌ها ویلیام بوئرو فرمانده شوالیه‌های معبد نیز کشته شده بود. با این اوضاع مسلمانان اکنون بر داخل خیابان‌ها و کوچه‌های شهر با سربازان بازمانده و فرمانروای شهر می‌جنگیدند که باعث به وجود آمدن اوضاع بسیار وحشتناکی شده بود و مردم غیرنظامی از ترس جان خود به داخل دریا می‌پریدند.[20][21][22]

قبل از فرارسیدن شب 18 می[23] بعد از این که صد سال تحت سلطهٔ صلیبی‌ها بود[24] بعد از ۴۳ روز محاصره به تصرف ممالیک درآمد. تنها بخشی از شهر که در دست مسیحیان باقی ماند مقر فرماندهی شوالیه‌های معبد در ساحل غربی شهر بود. پس از یک هفته فرمانده شوالیه‌های معبد با الخلیل به توافق رسیدند که همهٔ شوالیه‌های معبد و افرادی که در مقر فرماندهی آن‌ها پنهان شده‌اند به قبرس منتقل شوند ولی افراد الخلیل که برای نظارت بر انتقال مسیحیان به قبرس به مقر شوالیه‌های معبد رفته بودند اقدام به جمع‌آوری زنان و کودکان فروش آن‌ها در بازار برده‌ها کردند و با مخالفت شوالیه‌ها رو به رو شدند که موجب برهم خوردن روند انتقال شد. شباهنگام تیبود گودین فرمانده جدید شوالیه‌های معبد به همراه تعدادی از یاران خود به صیدا رفت گریخت. صبح روز بعد نمایندگانی از افراد بازمانده نزد سلطان رفتند تا مجدداً با او مذاکره کنند ولی مسیر دستگیرشده و توسط افراد سلطان اعدام شدند. زمانی که شوالیه‌های باقی‌مانده از سرنوشت نمایندهٔ خود آگاه شدند اقدام به مبارزه با مسلمانان کردند. روز ۲۸ می زمانی که مسلمانان دیوار مقر فرماندهی شوالیه‌ها را فرو ریختند سلطان به ۲۰۰ تن از افرادش دستور داد تا به داخل آن یورش ببرند. همهٔ صلیبی‌های حاضر در مقر و نیمی از افراد سلطان در این درگیدی کشته شدند.[25]

خبر پیروزی اشرف خلیل به دمشق و قاهره رسید؛ و اشرف خلیل دستور داد تا در دمشق جشتی به پا کنند و فرماندهان و شوالیه‌های دستگیرشده در عکا را به مردم شهر نشان دهند. بعد از جشن در دمشق الخلیل به قاهره رفت و در آنجا نیز جشنی به پا کردند.[26]