محاصره دمشق (۱۱۴۸)

خاور نزدیک در ۱۱۳۵

شورای عکا توسط دیوان عالی اورشلیم در روز ۲۴ ژوئن در شهر عکا برگزار گردید. . این جلسه دیدنی‌ترین گردهمایی این مجلس در طول موجودیتش بود.[6][7] کنراد، اُتو، هنری دوم، دوک اتریش، امپراتور آینده فردریش بارباروسا، و ویلیام پنجم، مونتفرارت؛ امپراتوری مقدس روم را نمایندگی می‌کردند. لوئی، ثری آلزاس، و اشخاص مذهبی و غیرمذهبی دیگری، فرانسه را نمایندگی می‌کردند. پادشاه بالدوین، ملکه ملیساند، پاتریرچ فالک، رابرت دی کراون (فرماندهٔ شوالیه‌های معبد)، ریموند دو پوی دی پروانس (فرماندهٔ شوالیه‌های هاسپیتالر)، ماناسز هیرجز (پاسبان اورشلیم)، هامفری دوم تورون، فیلیپ مالی، والتر اول جرنیر و باریسان ایبلین از میان حاضران اورشلیم را نمایندگی می‌کردند.[8] هیچ نماینده‌ای از انطاکیه، طرابلس یا کنت‌نشین سابق ادسا شرکت نداشتند. هردوی لوئی و کنراد متقاعد شدند که به دمشق حمله کنند.[9]

برخی از بارون‌های اورشلیم با یادآوری این نکته که بوریان در میان مسلمانان متحد آنان در مقابله با زنگیان محسوب می‌شدند، حمله به دمشق را غیرهوشمندانه دانستند. عمادالدین زنگی شهر را در ۱۱۴۰ محاصره کرده بود و معین‌الدین انور، که یک مملوک بود در نقش وزیر برای مجیرالدین ابق جوان خدمت کرد و اتحادی را با مذاکرهٔ اسامه بن منقذ با اورشلیم منعقد کرد. کنراد، لوئی، و بالدیون از آنجایی که دمشق شهری مقدس برای مسیحیت به‌شمار می‌رفت، بر آن پافشاری کردند. این شهر همانند انطاکیه و اورشلیم، غنیمتی درخور توجه در چشم مسیحیان اروپایی جلوه می‌کرد. در ماه ژوئیه ارتش‌های آن‌ها شامل ۵۰٬۰۰۰ جنگجو در طبریه گرد آمدند و از راه بانیاس در نزدیکی دریاچه طبریه به دمشق حمله کردند.[10]

دیدگاه عمومی امروزه بر این دلالت دارد که حمله به دمشق اجتناب ناپذیر بود. تاریخ‌نگارانی، همانند مارتین هوچ، با توجه به نتیجهٔ منطقی سیاست خارجی دمشق که به سمت همراهی زنگیان تغییر پیدا کرده بود و اینکه پادشاه بالدوین سوم سابقاً نبردی را با هدف تصرف شهر آغاز کرده بود کهبه روابط بوریان و پادشاهی اورشلیم آسیب زده بود به این دیدگاه اعتقاد دارند.[11]

محاصره دمشق، جنگ دوم صلیبی

پادشاه صلیبی، کنراد سوم در مینیاتوری از قرن ۱۳

سپاه متحد مسیحیان که بزرگترین سپاهی بود که از اروپا تا به آن روز به میدان آمده بود در ۲۳ ژوئیه، از راه غرب، جایی باغ‌های میوه آذوقه آن‌ها را تأمین می‌کرد، به به داریا رسیدند. سپاه اورشلیم در پیشاپیش سپاه و سپس لوئی و کنراد به دنبال آنان حرکت می‌کردند.[12][13][14] أنر که انتظار حمله سپاه صلیبیون به دمشق را بعد از تلفات سنگینشان در آناتولی نمی‌دید از امیران تحت‌امر خودش خواست تا به یاریش بشتابند و همچنین با ارسال پیکی به حلب، از نورالدین زنگی نیز درخواست کمک کرد. صلیبیان در باغات اطراف دمشق اردوگاهی را برپا کردند و تلاش دمشقیان برای بستن راه آن‌ها، نتیجه نداد و مجبور به عقب‌نشینی به داخل شهر شدند. صلیبیان که باغات اطراف دمشق را به تصرف خود درآورده بودند از چوب درختان برای ساخت حصاری در اطراف اردوگاهشان استفاده کردند. صلیبیون توانستند با جنگجویی و دلاوری کنراد راه عبوری را در زیر حصار شهر در کنار رود برادا بگشایند. دمشقی‌ها که خود را شکست خورده می‌دیدند برای آخرین مقاومت خود، دست به سنگربندی خیابان‌های شهر زدند ولی در روز بعد با ورود نیروهای کمکی که از دروازه‌های شمالی، و به درخواست أنر به دمشق آمده بودند، رویه جنگ تغییر کرد. أنر توانست صلیبیون را از کنار حصار شهر پس بزند و توانست در دو روز نبرد را به باغات میوه اطراف شهر ببرد که باعث سختی و مشکلات زیادی برای صلیبیون گردید[15]؛ در پی این اتفاق کنراد و لوئی تصمیم گرفتند به سمت شرق بروند تا موانع و سنگرهایی مانند درختان که مورد استفاده دمشقیان قرار می‌گرفت در آنجا وجود نداشته باشد. در ۲۷ ژوئیه همهٔ سپاه به قسمت شرقی جابه‌جا شدند که به علت نبود آب و استوارتر بودن باروی شهر در مقابل آن مکان، اشتباهی بزرگ به‌شمار رفت. اعتقاد بسیاری از سربازان بر این قرار داشت که مشاوران با دریافت رشوه از أنر باعث این تغییر مکان توسط پادشاه شدند. أنر که هر روز بر تعداد نیروهایش افزوده می‌شد و از نزدیک شدند نورالدین آگاه شده بود، یورش‌های خود به صلیبیون را شدت بخشید و صلیبیون را مجبور به اتخاذ موضع دفاعی نمود. اختلافاتی که بر سر آیندهٔ دمشق در میان صلیبیون روی داد باعث ایجاد دودستگی در میان آنان شد که به سستی آنان در امر محاصره انجامید. ماجرا از این قرار بود که نجیب‌زادگان اورشلیم انتظار داشتند که دمشق تحت فرمانروایی اورشلیم درآید و گی بریزبار، حاکم بیروت را با تأیید ملکه و فرمانده مناسس نامزد حاکمی دمشق کرده بودند ولی تیری، کنت فلاندرز نیز به این شهر چشم داشت و می‌خواست آن را مانند طرابلس به یک امیرنشین نیمه خودمختار بدل کند و موافقت کنراد و لوئی و بالدوین را بدست آورده بود؛ بزرگان اورشلیم که از این تصمیم پادشاه در حمایت از تیری خشمگین شدند و همراه با آن دسته که از ابتدا مخالف حمله به دمشق بودند به برقراری تماس‌هایی با أنر مبادرت ورزیدند.[16] گفته شده شاید أنر به ایشان قول داده که اگر آن‌ها جنگ را متوقف کنند، او پیمانش با نورالدین را خواهد شکست.[17] نورالدین که به حمص رسیده بود، مشغول انجام گفتگوهایی با أنر دربارهٔ شرایط یاری رساندنش به دمشقیان شده بود. این شرایط باعث شده بود صلیبیون امیدی به یاری نداشته باشند و نابودی خود را به دست نورالدین حتمی ببینند. دو پادشاه از دودلی و سستی و تصمیمات ناپایدار صلیبیون محلی، گله‌مند بودند و سرانجام فرمان عقب‌نشینی داده و در سحرگاه ۲۸ ژوئیه و پس پنج روز محاصره عقب‌نشینی صلیبیون آغاز شد.[18] أنر اجازه عقب‌نشینی آسوده را به صلیبیون نداد در چند روز پس از آن، چابک سواران ترکمن، سپاه در حال عقب‌نشینی صلیبیون را از دو سو تیرباران می‌کردند. این سپاه در نخستین روزهای ماه اوت به اورشلیم رسیدند. این لشکرکشی صدمات زیادی از جمله از دست دادن تعداد زیادی سرباز و تجهیزات و همچنین سرشکستگی بزرگی را به همراه آورد و به مسیحیان ضربتی مهلک وارد کرد و افسانهٔ شکست ناپذیری صلیبیون را یکسره به باد داد و موجب تقویت روحیهٔ مسلمانان گشت.[19]