فارفار

اين روستا از شمال به باروج و از جنوب به جاده بين المللي تبريز ـ بازرگان و از مشرق به اربطان، از مغرب به روستاي يالقوز آغاج و از شمال غربي به شهر يامچي محدود مي شود. ارتفاع اين روستا از سطح دريا 1200 متر مي باشد. طول دورة يخبندان 120 روز كه از اواخر آذرماه شروع و اواخر فروردين ماه پايان مي يابد. بارش سالانه حدود 300 ميليمتر باران و 2 متر برف است. اين روستا جلگه اي است. وسعت اراضي آبي آن 200 هكتار و مراتع طبيعي آن 10 هكتار است. جمعیت این روستا 723 نفر و تعداد خانوار آن 188 است.فاصله آن تا شهر یامچی حدود 5 کیلومتر است.

پس از نادرشاه افشار در مرند و بخش يامچي، طايفه يكانلو ساكن و صاحب كار شده اند. آنها در صحراي روستاي باروج و در نزديكي روستاي فارفار امروزي شهركي با كاروانسراها و مسجد و امكانات ديگر ساخته بودند. به نظر مي رسد كه سنگ بناي روستاي فارفار در اين دوره گذاشته شده باشد. (يعني در سالهاي 1210 الي 1217 هـ.ق) هر چند خاندان دنبلي، اين شهرك را ويران نمودند ولي تيره اي از طايفه يكانلو در آن ماندگار شده اند. اين تيره اسدلو نام دارد. طايفه ديگر فارفار به نام ححمو Hohmo از منطقه شبستر به اين روستا مهاجرت نموده اند. و با طايفه اسدلو روابط بسيار نزديكي دارند. ححمو در فارسي حكمي تلفظ مي شود. طوايف ديگر فارفار "شير محمدلو و ملاعلي لو مي باشند.

روستاي كنوني فارفار را بايد فارفار جديد ناميد چرا كه بناي قديمي فارفار در فاصله 2 كيلومتري روستاي امروزي در شرق آن قرار گرفته بود. آثاري از فارفار قديم شامل آجرهاي سفالي و ديوارهاي فرو ريخته ديده مي شود. سينه به سينه نقل شده است كه به دليل پيدايش عقرب سياه و مرگ چند نفر از روستائيان مجبور به ترك آن شده و روستاي فارفار جديد را در فاصله 2 كيلومتري غرب آن بنا نموده اند.

برخي از قنات ها و چشمه هاي قديمي فارفار عبارتند از : 1- رضا بيگ 2- حاجي سلطان 3- شانس آباد 4- صبر آباد 5- حاجي محمدعلي 6- كد .

در مورد وجه تسميه فارفار نظر قطعي نمي توان داد. به نظر مي رسد اين كلمه در زمان ثبت روستا از كلمة ديگري كه مشابه آن بوده اخذ شده باشد؛ چرا كه در گويش محلي به آن پَي پَي pay-pay گفته مي شود. تغيير حرف «پ» به «ف» در زبان فارسي رايج است. پارپار در زبان تركي به معناي بسيار براق و درخشان است. پاي ـ پاي نيز در زبان تركي به معناي قطعه قطعه و تقسيم شده مي باشد. پاي نيز به معناي سهم مي باشد. با توجه به تغيير كلمه «ر» به «ي» در زبان تركي چنانكه اين كلمه را يك كلمه فارسي فرض كنيم پرپر در لغت به صدا يا حالت پر زدن پرنده اطلاق مي شود.

كلمه پَر معناي ديگري نيز دارد و آن به كنار يا كنارة يك مكان گفته مي شود پار پار در فارسي به قطعه قطعه و به لباس پاره پاره و چرم دباغي شده نيز اطلاق مي شود.

در مورد وجه تسميه اين روستا افراد مسن روستا به دو موضوع اشاره نمودند.

الف) فارفار در لغت به موش صحرايي اشاره دارد؛ چون در مزارع اين روستا موش صحرايي بسيار زياد ديده مي شود.

ب) فارفار به فوران و جهش آب اشاره دارد. در اين روستا با اندكي حفاري زمين، مي توان به آب دست يافت.

فارفار داراي دو مسجد قديمي مي باشد كه بناي آنا به طايفه خانلار (يكانلو) نسبت مي دهند. فارفار زادگاه علماي زيادي است كه از آن جمله آخوند ملاعلي فارفاري و شيخ عبدالله منطقي فارفار که موسس مدرسه دینیه در سلماس است، می باشد . آخوند ملاعلي فارفاري در اواخر دوره قاجار مي زيست و صاحب باغي بزرگ بوده است كه بيشتر ميوه هاي آنرا به فقرا مي بخشيده است. در طی سال‌های اخیر شیخ علی منطقی فارفار فرزند حاج شیخ عبدالله منطقی فارفار خیر و روحانی بنام در این منطقه خدمات شایانی در راستای جاده سازی و گاز و‌آب و برق کشی روستاهای منطقه مرند و جلفا انجام داده است. فارفار زادگاه خانم رقیه منطقی فارفار فرزند حاج شیخ علی منطقی و نوه حاج شیخ عبدالله نیز می باشد که در دوره های اخیر از نامزدهای مطرح مجلس شورای اسلامی مرند و جلفا محسوب می شدند.

• پژوهشهاي ميداني و كتابخانه اي دكتر علي ميرزامحمدي-پژوهشگر و جامعه شناس

• «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ آبان ۱۳۹۲.