صحاح‌الفرس

کتاب صحاح الفرس یا فرهنگ محمد بن هندوشاه کهن‌ترین لغت‌نامهٔ موجود فارسی به فارسی پس از لغت فرس اسدی است. مؤلف فرهنگ جهانگیری ضمن بیان منابع فرهنگ خود از آن با نام فرهنگ محمد بن هندوشاه یاد کرده‌است.

مصنف آن شمس الدین محمد بن فخرالدین هندوشاه نخجوانی مشهور به شمس منشی از نویسندگان نامی قرن هشتم هجری است.

وی این کتاب را در سال ۷۲۸ هجری قمری در شهر تبریز در تصحیح لغات طوایف فرس و تنظیم و تکمیل کتاب لغت فرس اسدی، به وضوح صحاح الغه جوعری تصنیف کرده‌است.

مشخصات

این کتاب در ۲۵ باب دارای چهارصد و سی فصل و دو هزار و سیصد لغت (اغلب لغات بسیط نه مشتقات و ترکیبات و کنایات) با شواهد متعدد برای هر لغت و یک دیباچهٔ نسبتاً مفصل توسط دکتر عبدالعلی طاعتی تصحیح انتقادی شده و به وسیلهٔ بنگاه ترجمه و نشر کتاب بطبع رسیده است.

دربارهٔ مؤلف

شمس منشی در فاصلهٔ سال‌های (۶۸۴–۷۷۶ هجری قمری) و کتاب دیگری هم در فن کتابت و نویسندگی به نام دستورالکتاب فی تعیین المراتب از او یادگار مانده‌است.

جستارهای وابسته

لغت فرس

منابع

پیشگفتارهای فرهنگ عمید (فرهنگ عمید، حسن عمید، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ هشتم ۱۳۷۱).

فهرست فرهنگ‌های لغت فارسی
قبل از سال ۱۰۰۰ قمری	رسالهٔ ابوحَفْص سُغْدی (۴۶۵ قمری) تفاسیر فی لغةالفرس (۴۶۵ قمری) تاج‌المصادر (دههٔ ۴۷۰ قمری) لغت فرس (نخستین لغت‌نامهٔ فارسی به فارسی) فرهنگ قَوّاس (۷۱۶ قمری) صِحاح‌الفُرْس (۷۲۸ قمری) بحرالفضایل فی منافع‌الافاضل (اواخر قرن ۸ قمری) شرف‌نامه (اوایل قرن ۹ قمری) اداةالفضلا (۸۲۲ قمری) مفتاح‌الفضلا (۸۷۳ قمری) کشف‌اللغات (اوایل قرن ۱۰ قمری) تحفةالسعاده (۹۱۶ قمری) فرهنگ وفائی (۹۳۳ قمری) فرهنگ تحفةالاحباب (۹۳۶ قمری) فرهنگ شیرخانی (فوایدالصنائع) (اواسط قرن ۱۰ قمری) زبدةالفواید (خلاصهٔ فرهنگ شیرخانی ۹۵۵ قمری) فرهنگ میرزا ابراهیم (۹۸۶ قمری) فتح‌الکتاب (۹۹۱ قمری) مجمع‌اللغات (۹۹۴ قمری) فرهنگ فارسی مدرسه سپهسالار (بین قرن هشتم و قرن دهم)
۱۰۰۱ تا ۱۲۰۰ قمری	مؤیِّدالفضلا (ابتدای قرن ۱۰ قمری) مدارالافاضل (۱۰۰۱ قمری) فرهنگ سُروری (۱۰۰۸ قمری) مجمع‌الفرس (۱۰۰۸ قمری) فرهنگ جهانگیری (۱۰۰۵–۱۰۱۷ قمری) چهار عنصر دانش (۱۰۱۴–۱۰۳۷ قمری) جمع‌الجوامع (۱۰۳۹ قمری) فرهنگ جعفری (۱۰۴۰ قمری) لطایف‌اللغات (۱۰۴۸ قمری) برهان قاطع (۱۰۶۲ قمری) فرهنگ رشیدی (۱۰۶۴ قمری) محموداللغات (۱۱۵۰ قمری) بهار عجم (۱۱۵۲ قمری) فرهنگ شعوری (۱۱۵۵ قمری) سراج‌اللغات (قرن ۱۲ قمری) قِسطاس‌اللغه (قرن ۱۳ قمری)
۱۲۰۰ قمری به‌بعد	شمس‌اللغات (۱۲۲۰ قمری) فرهنگ عباسی (۱۲۲۵ قمری) هفت‌قُلزُم (۱۲۲۹ قمری) غیاث‌اللغات (۱۲۴۲ قمری) برهان جامع (۱۲۵۰ قمری) تسهیل‌اللغات (۱۲۵۹ قمری) بحر عجم (۱۲۶۸ قمری) فرهنگ انجمن‌آرای ناصری (۱۲۱۸–۱۲۸۸ قمری) ارمغان آصفی (۱۲۹۰ قمری) فرهنگ ناظم‌الاطبا (ابتدای قرن ۱۴ قمری) فرهنگ معیار جمالی (۱۳۰۳ قمری) فرهنگ آنندراج (۱۳۰۶ قمری) نقش بدیع (۱۳۴۲ قمری) آصف‌اللغات (۱۳۴۳ قمری) فرهنگ نظام (۱۳۴۶–۱۳۵۸ قمری)
معاصر	فرهنگ نوبهار (۱۳۰۸ خورشیدی) فرهنگ حییم (۱۳۰۸ خورشیدی) لغت‌نامهٔ دهخدا (۱۳۱۹–۱۳۵۸ خورشیدی) فرهنگ فارسی عَمید (۱۳۴۲) فرهنگ فارسی معین (۱۳۵۰) فرهنگ آریانپور (۱۳۵۳) کتاب کوچه (–۱۳۵۷) لغت‌نامهٔ فارسی (۱۳۵۸-) فرهنگ فارسی عامیانه (۱۳۷۸) فرهنگ معاصر هزاره (۱۳۸۰) فرهنگ سخن (۱۳۸۱) فرهنگ معاصر فارسی (۱۳۶۹) ویرایش مجدد: (۱۳۸۱) فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی (جلد اول تا چهاردهم: ۱۳۸۳–۱۳۹۶) واژه‌های پرکاربرد فارسی امروز (۱۳۸۴) فرهنگ زبان‌آموز فارسی (۱۳۸۸) هزارواژه‌های فرهنگستان زبان و ادب فارسی (۱۳۹۰–۱۳۹۶) فرهنگ جامع زبان فارسی (جلد اول و دوم: ۱۳۹۲، ۱۳۹۶) فرهنگ ریشه‌شناسی فارسی (۱۳۹۳) فرهنگ ریشه‌شناختی زبان فارسی (پنج‌جلدی) (۱۳۹۴) فرهنگ فارسی گفتاری (۱۳۹۵) فرهنگ موضوعی فارسی (۱۳۹۶) فرهنگ بسامدی فارسی (۲۰۱۸ میلادی) فرهنگ واژه‌های فارسی سره
سایر	اصطلاحات شعرا

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.