سید احمد خوانساری
سید احمد قدوسی موسوی خوانساری (زاده ۲ شهریور ۱۲۷۰ در خوانسار – درگذشته ۳۰ دی ۱۳۶۳ در تهران)[1][2] معروف به آیت‌الله خوانساری فقیه، اصولی، مجتهد،عارف و از مراجع تقلید شیعه بود. سید محمدتقی خوانساری، سید محمدتقی غضنفری، سید محمد مهدی کاظمینی خوانساری و سید محمدعلی روضاتی خوانساری (درگذشته ۱۴۳۳ ق) از عموزاده‌های مطرح وی بوده‌اند.[3]
 | |
| شناسنامه | |
|---|---|
| نام کامل | سید احمد موسوی خوانساری |
| لقب | آیت‌الله خوانساری |
| نسب | موسی کاظم |
| تاریخ تولد | ۲ شهریور ۱۲۷۰ خورشیدی |
| زادگاه | خوانسار ایران |
| محل تحصیل | خوانسار، اصفهان، نجف |
| تاریخ مرگ | ۳۰ دی ۱۳۶۳ خورشیدی |
| شهر مرگ | تهران، ایران |
| مدفن | قم، آستانه فاطمه معصومه |
| اطلاعات آموزشی | |
| شاگردان | سید محمدباقر سلطانی سید مصطفی صفایی خوانساری سید محمدمهدی غضنفری مرتضی حائری محمد تقی ستوده سید محمدباقر خوانساری سید جعفر خوانساری سیف اله جعفرزاده گیلانی... |
زندگی
سید احمد موسوی خوانساری فرزند علامه سید یوسف (درگذشته ۱۳۱۲ ق) فرزند علامه سید بابا (حسن) فرزند علامه سید محمد مهدی خوانساری (صاحب رساله ابو بصیر)، از علما و روحانیان صاحب نام خوانسار و از نوادگان سید ابوالقاسم خوانساری (میرکبیر)، از مراجع تقلید عصر خود بوده‌است.
شجره‌نامه
شجره سادات موسوی خوانسار مشترک است و به جناب حسن بن عبدالله العوکلانی بن موسی کاظم می‌رسد.این شجره با شجره آیات سید محمدتقی خوانساری و سید محمدتقی غضنفری خوانساری مشترک است. این شجره به صورت زیر آمده‌است:
«سید احمد موسوی خوانساری بن سید یوسف بن سید بابا (حسن) بن سید محمد مهدی بن سید حسن بن سید حسین بن سید ابوالقاسم جعفر (میرکبیر) بن سید حسین بن سید قاسم بن سید محبّ‌الله بن سید قاسم بن سید مهدی بن «سید زین‌العابدین سلطان بن سید ابراهیم» بن سید کریم الدین بن سید رکن الدین ملک بن سید زین‌الدین بن سید صالح قصیر دوم بن سید محمد بن سید محمود بن سید حسین بن سید حسن بن سید احمد بن سید صالح قصیر اول بن سید ابراهیم بن سیّد المجاهد عیسی بن سید حسن بن سید یحیی بن سید ابراهیم بن سیّد حسن بن سید عبدالله العوکلانی بن ابی الحسن موسی بن جعفر»
تحصیلات
سید احمد خوانساری ابتدا در حوزه علمیه خوانسار نزد سید علی اکبر سنگ شیری خوانساری (پدر سید فضل‌الله خوانساری) و سید محمدحسن خوانساری (برادر وی، درگذشته ۱۳۳۷ ق) سپس در حوزه علمیه اصفهان، نزد میر محمدصادق مدرس، محمدعلی تویسرکانی و عبدالکریم گزی، در حوزه با سابقه نجف همراه با، عمو زاده‌اش سید محمدتقی خوانساری، نزد استادانی چون آخوند خراسانی، سید محمدکاظم طباطبایی یزدی، محمدحسین نائینی، آقا ضیاءالدین عراقی، شیخ الشریعة اصفهانی و سید ابوتراب موسوی خوانساری تحصیل کرد. وی سپس به دزفول مراجعت نمود و چندی نیز در حوزه علمیه این شهر تلمذ نمود و پس از آن وارد شهر اراک و حوزه درس عبدالکریم حائری یزدی شد. همچنین در این دوران خود بعنوان مجتهد و مدرس سطوح عالی حوزه، مشغول تالیف و تدریس بود.[4]
حضور در قم
پس تاسیس حوزه علمیه قم توسط عبدالکریم حائری یزدی در سال ۱۳۴۰ قمری (سال ۱۳۰۰ شمسی) و مهاجرت موسس حوزه از اراک به قم، سید احمد خوانساری نیز در سال ۱۳۰۲ شمسی به شهر قم مشرف شد و تا سال ۱۳۲۹ شمسی در این شهر اقامت داشت. سید احمد خوانساری در مدت حضور خود در قم، از احترام و تجلیل خاص مدرسین و فضلا حوزه علمیه برخوردار بود و در درس خارج وی جمعی از بزرگان و معاریف حوزه شرکت می جستند. در کتاب سنگربانان اسلام به نقل از سید محمدمهدی غضنفری خوانساری (از شاگردان آیتن سید احمد و سید محمد تقی خوانساری) آمده است:
« در زمان حیات آیت الله موسس، آيت الله حاج سید احمد خوانساری در مدرسه فیضیه اقامه جماعت داشتند و آيت الله موسس در حرم مطهر حضرت معصومه نماز را اقامه می فرمودند، بعد از رحلت آیت اللّه موسس در سال ۱۳۱۵ شمسی ۱۳۵۵ (قمری)، حاج سید احمد خوانساری که ترک اقبال به دنیا را داشتند، دیگر در مدرسه فیضیه اقامه جماعت ننمودند، و نماز خود را به مسجد مسگر ها در بازار قم منتقل نمودند، علمای قم به ایشان عرض کردند حاج شیخ موسس که رحلت کردند و شما هم که تشریف نمی آورید، لذا دو نماز جماعت مهم در حرم مطهر و مدرسه فیضیه تعطیل شده است و از ایشان درخواست کردند که مجدد در مدرسه فیضیه اقامه جماعت داشته باشند و ایشان قبول نفرمودند تا عاقبت برخی از طلاب از جمله حقیر از آیت الله سید محمد تقی اسدی خوانساری تقاضا نمودیم و ایشان پذیرفتند و برای رفع شبهه از اذهان آیت الله حاج سید احمد یک نماز به عموزاده خود آقای حاج سید محمد تقی اقتدا نمودند » [5][6][7][8]
مرجعیت
سید احمد خوانساری بعد از فوت سید حسین بروجردی به همراه سید محمدرضا گلپایگانی، سید شهاب الدین مرعشی و سید محمدکاظم شریعتمداری جز مراجع تقلید مطرح شیعیان شمرده می‌شد.[4][9]
سید احمد خوانساری مدافع عدم حضور فعال روحانیان در قدرت سیاسی بود.[10]
سید احمد خوانساری از جمله شخصیت‌های بلندمرتبهٔ مذهبی سنتگرا، آرامش‌گرا و از نظر سیاسی محتاطی بود که با حکومت پهلوی رابطهٔ کاری داشت. او اغلب به نیابت از فعالان مذهبی دربند پادرمیانی می‌کرد. این قبیل روحانیون بی سر و صدا از حکومت و سیاست‌های آن ناراضی بودند ولی صریحاً با آن مخالفت نمی‌کردند.[11]
خاطرات
یکی از علما نقل می کرد:
«آيت‌الله سيد احمد خوانساري در مسجد پیش از اذان و اقامه عرضه می داشت : «السلام عليك يا ابا عبدالله» یکی از شاگردان ایشان می‌گوید: به ايشان عرض كردم که آیا سلام بر امام حسين علیه‌السلام در اينجا وارد شده است؟ ایشان فرمودند: خیر، عرض کردم: پس شما چرا این جمله را قبل از هر نماز می‌فرمایید؟ ايشان فرمود: برای اينكه اين محراب، این منبر، اين نماز و اين جمعيت، همگی براي امام حسين علیه‌السلام است. اگر او نبود، هيچ چيز نمي ماند» [12]
درگذشت
خوانساری در ۳۰ دی۱۳۶۳ (۱۴۰۵ ق) در تهران درگذشت به مناسبت وفات او امام خمینی پیام تسلیتی صادر کرد[13] و بازار تهران و حوزه‌های علمیه تعطیل و از سوی دولت یک هفته عزای عمومی اعلام شد. پیکر وی را پس از تشییع در تهران به قم منتقل و در مسجد بالاسر حرم حضرت معصومه به خاک سپردند.[14]
شاگردان
سید مصطفی صفایی خوانساری (فرزند سید احمد صفایی خوانساری) و سید محمدمهدی غضنفری (فرزند میرزا سید محمدتقی غضنفری) از شاگردان مطرح سید احمد خوانساری بوده‌اند.
نام برخی از شاگردان :
- سید محمدباقر سلطانی
- سید محمدمهدی غضنفری (مؤلف کتاب خودآموز لمعه و مکاسب)
- مرتضی حائری یزدی
- سید رضا صدر
- سید محمدباقر اسدی خوانساری
- محمدتقی ستوده
- سید حسین شمس خراسانی
- سید هادی غضنفری خوانساری (مولف کتاب مصادرالاجتهاد و مبانی الاستنباط عندالامامیه)
- سید محمدعلی موحد ابطحی
- سید محمدباقر موحد ابطحی[15]
- سید محمد جواد پیشوایی
- میرزا مسیح مسجد جامعی
- سیف الله جعفرزاده گیلانی
منابع
- «سید احمد خوانساری». ویکی شیعه. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۲.
- «آیت الله سید احمد خوانساری، تندیس پارسایی». hawzah.net. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۲.
- «اندیشه قم؛ تنها مرکز حوزوی پاسخگویی تخصصی به سؤالات و شبهات دینی». web.archive.org. ۲۰۱۶-۰۴-۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۲.
- «آیت الله سید احمد خوانساری، تندیس پارسایی». پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه نت. ۱۹۶۳-۰۱-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۳-۰۱.
- محمدباقر خوانساری، جلد ۲، صفحهٔ ۱۹۸
- مجمع الفوائد، صفحه ۱–۴۳
- آقا بزرگ طهرانی، الذریعة، جلد ۶
- ریحانة الادب، ج ۳، ص ۳۶۶؛ الکنی و الالقاب، ج ۲، ص ۱۹۸؛ طبقات اعلام الشیعة، ج ۱، ص ۲۱۱؛ فوائد الرضویه، ص ۴۰۳.
- مکارم الاثار، ج ۳، ص ۸۰۴–۸۰۶؛ ریحانة الادب، ج ۱، ص ۳۶۶؛ النهریة، ص ۴۴.
- «امام خمینی (س) - نامه به آقای سید احمد خوانساری (امضای اعلامیه علیه رژیم)». www.imam-khomeini.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۲.
- Azimi, F.; Azimi, F. (2009). QUEST FOR DEMOCRACY IN IRAN C: a century of struggle against authoritarian rule. Harvard University Press. p. 341. ISBN 978-0-674-02036-8. Retrieved 2017-04-09.
- محمدباقر خوانساری، جلد ۲، صفحهٔ ۱۹۸
- صحیفه امام، ج۱۹، ص ۱۲۸
- امام خمینی، همان‌جا، آیت الله سید احمد خوانساری، همان، مقدمه، ص۵۶، امینی، ج۲، ص۵۴۶؛ ابن الرضا، ج۱، ص۳۸۸.
- «خدمات دینی و اجتماعی». خبرگزاری ایرنا.
جستارهای وابسته
پانویس
- سنگربانان اسلام (جلد اول، ص) تألیف سید هادی غضنفری خوانساری
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Ahmad Khonsari». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱ مارس ۲۰۱۶.