سوسن (سرده)
سوسن (نام علمی: Liliom) نام سرده‌ای از گیاهان زینتی، پایا(چندساله)، پیازدار و بومی نیم کره شمالی است. تاکنون در حدود ۱۰۰ گونه از این گیاه در جهان شناسایی و شمار زیادی گونه جدید تولید و پرورش داده شده است که به ۶۰ دسته تقسیم می‌شوند. سوسن از مشهورترین و رایج‌ترین گیاهان زینتی است که به‌سبب گل‌های زیبایش پرورش داده می‌شود. سوسن آزاد یا سوسن سفید از معروف‌ترین گونه‌های این گیاه است. نوعی از این گل به نام سوسن چلچراغ (نام علمی: Liliom ledebourii) تنها در استان‌های اردبیل و (روستای داماش بخش عمارلو) گیلان در ایران و منطقه لنکران جمهوری آذربایجان می‌روید. ___________________________________
| سوسن | |
|---|---|
| آرایه‌شناسی | |
| فرمانرو: | گیاهان |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | آوندداران |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | گیاهان گلدار |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | تک‌لپه‌ای‌ها |
| راسته: | سوسن‌سانان |
| تیره: | سوسنیان |
| زیرخانواده: | سوسن‌واران |
| سرده: | سوسن کارل لینه |
| نوع گونه | |
| سوسن سفید | |
| مترادف | |
| |
سوسن چلچراغ: همانگونه که گفته شد سوسن چلچراغ یکی از گونه های سوسن ها است . این گونه سوسن دارای ۴ تا ۱۰ گل است ولی گاهی تا ۱۵ گل هم آورده است. این گونه بیشتر در ماه خرداد گل می دهد و گل ها تا تیر ماه سالم می‌مانند. در پیش تر سوسن چلچراغ در روستای داماش و رستم آباد گیلان ، نور مازندران و یک مکان کوچک در اردبیل به چشم می‌خورد ولی هم اکنون تنها در روستای داماش گیلان و روستایی در کشور آذربایجان به چشم می‌خورد. نگرش محلی ها این است که سوسن های چلچراغ در شب از خودشان نور می دهند ولی هم اکنون ثابت شده است که این نور را مواد فلئورسانسی که روی پرچم آنها است آن نور را درست می کرده است .
ویژگی‌ها
مشخصات ظاهری
بلندی ساقه سوسن بسته به گونه، از ۳۰ سانتی‌متر تا ۳ متر است. پیاز این گیاه از برگ‌های فَلسی شکلِ نزدیک به رنگ زرد پوشیده شده است که اندوخته‌ی غذایی دارند. شکل برگ‌ها در گونه‌های متفاوت بیضی و نیزه‌ای و رنگشان سبز است. در بعضی از گونه‌ها، گل‌ها شیپوری، زنگوله‌ای، فنجانی یا قیف‌مانند هستند و پهنای آنها از ۲٫۵ تا ۲۵ سانتی‌متر است. رنگ گل‌ها نیز بسته به گونه گیاه متفاوت است. گل‌ها در تابستان شکوفا می‌شوند و بیشتر آنها معطر هستند.
زیستگاه
بیشتر گونه‌های سوسن بومی اقلیم معتدل نیم‌کره‌ی شمالی هستند؛ با این وجود برخی گونه‌ها در مناطق نیمه‌گرمسیری هم دیده می‌شوند.[1]
شرایط رشد
گیاه سوسن را با کاشت پیازهای کوچکی که از پیاز اصلی جوانه می‌زنند و یا با کاشت بذر تکثیر می‌کنند. این گیاه در خاک‌های عمیق و شنی با زهکش مناسب و دور از باد و آفتاب شدید به خوبی رشد می‌کند. گرده‌های گل سوسن در بعضی افراد حساسیت شدید ایجاد می‌کنند، به‌همین سبب برخی باغبان‌ها پس از باز شدن گل‌ها، پرچم‌های آنها را می چینند.
کاربرد‌ها
از روغن معطر برخی گونه‌های سوسن، مانند سوسن سفید در صنعت عطرسازی استفاده می‌شود. پرورش این‌گونه در جنوب فرانسه رایج است.
در برخی کشورهای شرق آسیا مانند ژاپن، تایوان و چین پیاز برخی گونه‌های سوسن مصرف خوراکی دارد.
گل سوسن، نمادی در مسیحیت
گل سوسن، نمادی در کلیساهای کاتولیک است. در یک تعبیر این گل، سمبلی از باکرگی بودن مریم مقدس، مادر عیسی، دارد. سفیدی و زیبایی این گل نشان از طهارت و پاکی مریم مقدس است.[2] گل سوسن همچنان نمادی از تثلیث است. تثلیث شامل سه وجود یعنی پدر، پسر و روح‌القدس است. گره‌ای که به دور گل سوسن است هم نمادی از مریم تعبیر می‌شود که این سه را به هم متصل کرده‌است و نشانه‌ای است که به دنیا آورنده پسر خدا (عیسی مسیح) است.[2]
گونه‌ها
| تصویر | نام فارسی | نام علمی | توضیحات |
|---|---|---|---|
 | Lilium akkusianum | ||
 | Lilium albanicum | ||
 | Lilium amabile | ||
| Lilium amoenum | |||
| Lilium anhuiense | |||
| Lilium arboricola | |||
| Lilium armenum | |||
| Lilium auratum | |||
| Lilium bakerianum | |||
| Lilium bolanderi | |||
| Lilium bosniacum | |||
| Lilium brevistylum | |||
 | Lilium brownii | ||
| Lilium bulbiferum | |||
 | Lilium callosum | ||
 | Lilium canadense | Canada Lily or Meadow Lily | |
 | سوسن سفید | Lilium candidum | Madonna lily |
 | Lilium carniolicum | ||
| Lilium catesbaei | |||
 | Lilium cernuum | ||
 | Lilium chalcedonicum | ||
.jpg.webp) | Lilium ciliatum | ||
 | Lilium columbianum | Columbia Lily or Tiger Lily | |
 | Lilium concolor | Morning Star Lily | |
 | Lilium davidii | ||
| Lilium debile | |||
 | Lilium distichum | ||
 | Lilium duchartrei |
 | Lilium hansonii | |
 | سوسن سرخ | Martagon or Turk's cap lily |
 | Lilium medeoloides | |
 | Lilium tsingtauense | |
.jpg.webp) | Lilium debile | var. of L. medeoloides |
 | سوسن بولاندر | Bolander's Lily |
 | Lilium humboldtii | Humboldt's lily |
 | Lilium kelloggii | |
 | Lilium rubescens | |
 | Lilium washingtonianum | Washington Lily, Shasta Lily, or Mt. Hood Lily |
 | Lilium kelleyanum | |
 | Lilium maritimum | |
 | Lilium occidentale | |
 | Lilium pardalinum | Panther or Leopard lily |
 | Lilium parryi | |
 | Lilium parvum | Sierra tiger lily or Alpine lily |
 | Lilium puberulum | |
 | Lilium grayi | |
 | Lilium iridollae | |
 | Lilium michiganense | Michigan Lily |
 | Lilium michauxii | Carolina Lily |
 | Lilium pyrophilum | Sandhills Lily[3] |
 | Lilium superbum | Swamp lily or American tiger lily |
 | Lilium catesbaei | |
 | Lilium philadelphicum | Wood lily, Philadelphia lily or prairie lily |
 | سوسن نارنجی | Orange Lily or Fire Lily |
 | Lilium kesselringianum | |
 | سوسن چلچراغ سوسن چلچراغ | |
.jpg.webp) | Lilium szovitsianum | |
 | Lilium monadelphum | |
 | Lilium pyrenaicum | |
 | Lilium rhodopeum | |
| سوسن بوسنیایی | ||
 | Lilium pomponium | Turban lily |
 | Lilium ponticum | |
 | Lilium jankae | |
 | Lilium polyphyllum |
 | سوسن کوهی | Golden rayed lily of Japan, or Goldband lily |
 | Lilium platyphyllum | |
 | Lilium japonicum | |
| Lilium nobilissimum | ||
 | Lilium rubellum | |
 | Lilium speciosum | Japanese lily |
 | Lilium henryi | Tiger Lily or Henry's lily |
 | لیلیوم لانکیفلیوم | Tiger Lily |
 | Lilium lankongense | |
 | Lilium leichtlinii | |
| Lilium papilliferum | ||
 | Lilium rosthornii | |
 | Lilium fargesii | |
_1.JPG.webp) | Lilium pumilum | Coral Lily, Low Lily, or Siberian Lily |
| Lilium xanthellum | ||
| Lilium henrici | ||
| Lilium lijiangense | ||
 | Lilium lophophorum | |
 | Lilium mackliniae | Siroi Lily |
 | Lilium nanum Photo by Karl Kristensen[4] | |
.jpg.webp) | Lilium nepalense | |
| Lilium oxypetalum | ||
| Lilium paradoxum | ||
| Lilium primulinum | ||
| Lilium sempervivoideum | ||
| Lilium sherriffiae | ||
| Lilium souliei | ||
| Lilium stewartianum | ||
| Lilium taliense | ||
 | Lilium wardii | |
| سوسن آربوریکولا | ||
 | Lilium habaense | |
| Lilium huidongense | ||
| Lilium jinfushanense | ||
| Lilium matangense | ||
| Lilium pinifolium | ||
| Lilium saccatum | ||
| Lilium tianschanicum | ||
 | Lilium poilanei | |
| Lilium floridum | ||
| Lilium medogense |
 | Lilium leucanthum | |
| Lilium puerense | ||
 | Lilium regale | |
 | Lilium sargentiae | |
 | Lilium sulphureum | |
 | Lilium formosanum | |
.JPG.webp) | لیلیوم لانگیفلوروم | Easter Lily |
 | Lilium philippinense | |
 | Lilium wallichianum | |
 | Lilium wenshanense |
 | Lilium pensylvanicum |
 | Lilium maculatum |
نگارخانه
منابع
- شورای کتاب کودک (۱۳۹۶). فرهنگ‌نامه‌ی کودکان و نوجوانان: جلد هفدهم (س-ش). شرکت تهیه و نشر فرهنگنامه ی کودکان و نوجوانان.
- ویکی‌پدیای انگلیسی
- دانشنامه رشد http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=تیره+زنبق&SSOReturnPage=Check&Rand=0
- Del Rosario (5 June 2018). "List of Catholic Symbols and Meanings" (به English).
- Normal 0 false false false EN-GB X-NONE X-NONE MicrosoftInternetExplorer4 http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=242101744
- "Velkommen til". Kalle-k.dk. Retrieved 2011-12-05.