سرگذشت ندیمه

داستان در شهر کمبریج در ماساچوست ایالات متحدهٔ آمریکا رخ می‌دهد. پس از ترور رئیس‌جمهور آمریکا با گلوله و به رگبار بستن همهٔ اعضای کنگره ایالات متحده توسط مسیحیان بنیادگرا و اعلام وضعیت فوق‌العاده، انقلابی در کشور رخ می‌دهد، قانون اساسی لغو شده و حکومتی تمامیت‌خواه مسیحی به نام جمهوری گیلاد تشکیل می‌شود. در این حکومت جدید آزادی‌های فردی اکثر شهروندان پایمال می‌شود و همهٔ ادیان به جز دین رسمی کشور، ازدواج مجدد، طلاق، سقط جنین، هم‌جنس‌گرایی غیرقانونی اعلام می‌شود. متخلفان مذهبی و سیاسی اگر بخت یارشان باشد به مناطق سمی و خطرناک که کولونی نامیده می‌شوند فرستاده می‌شوند، وگرنه در بیشتر موارد با طناب دار اعدام شده و به «دیوار» (ظاهراً دیوار دانشگاه کمبریج) آویخته می‌شوند تا مایهٔ عبرت بقیه باشند.

در سرزمین گیلاد بیشتر مردم به دلایلی که در مؤخرهٔ داستان می‌آید عقیم هستند، این مسئله بابت فجایع زیست‌محیطی است که بعضی نواحی کشور را غیرقابل سکونت کرده و احتمالاً به حوادثی در نیروگاه‌های هسته‌ای و پایگاه‌های دفع مواد سمی مرتبط است. به همین خاطر زنان بارور که ازدواج نکرده‌اند یا ازدواجشان مورد قبول حکومت نیست، به عنوان «[ندیمه]» در اختیار خانواده‌های تراز اول قرار می‌گیرند تا شاید برای آن‌ها بچه‌ای بیاورند. زنان مجرد عقیم تبعید می‌شوند. طبق تعبیر حکومت، عقیم بودن مردان ممکن نیست و این مشکل تنها از جانب زنان ممکن است پیش بیاید.

فضای جمهوری گیلاد رعب‌آور و پرتنش است، از آنجا که همه از مأموران مخفی حکومت در هراسند. هر لحظه ممکن است کسی نشانه‌ای مبنی بر بی‌اعتقادی یکی از شهروندان به اصول و حقانیت حاکمیت گیلاد ببیند، و ـ از روی اعتقادات شخصی به این اصول یا در اکثر موارد برای خوش‌خدمتی و به دست آوردن امتیازی که شاید آیندهٔ سیاه او را به تعویق بیندازد ـ به سرویس امنیتی-جاسوسی حکومت که چشمان خدا (Eyes of God) نام دارد گزارش کند. این سرویس امنیتی که گسترشی از سازمان سیا است تقریباً اجازهٔ انجام هر کاری را دارد، با خودروهای سیاه‌رنگ با شیشه‌های دودی و چراغ گردان هر کسی را که بخواهد بازداشت می‌کند و مورد شکنجه قرار می‌دهد. اعضای بلندپایهٔ حکومت هم با این که معمولاً خود یکی از این چشمان خدا هستند، از آسیب آن‌ها مصون نیستند و نمی‌توانند اعمال آنان را زیر سؤال ببرند.

یکی از وجوه برجستهٔ حکومت جمهوری گیلاد، تبعیض جنسی شدید در مورد زنان است. حکومت گیلاد با تفسیر انجیل به نفع خود، نظامی تمامیت‌خواه ایجاد کرده که در آن زنان به این طبقات اجتماعی تقسیم می‌شوند:

• همسران (Wives): زنان فرمانده‌ها هستند که طبقهٔ حاکم جمهوری گیلاد را تشکیل می‌دهند. لباس همسران آبی است.
• دختران (Daughters): دختران طبیعی یا به فرزندی پذیرفته شدهٔ فرماندهان هستند. تا زمان ازدواج (که بسیار زود و حدود ۱۴ سالگی صورت می‌گیرد) لباس سفید می‌پوشند.
• عمه‌ها (Aunts): مسئول آموزش و نظارت بر کلفت‌ها هستند، و نسبت به بقیه زنان کمی اختیار عمل دارند. لباس آن‌ها قهوه‌ای است.
• ندیمه‌ها (Handmaids): زنان باروری هستند که وظیفه‌شان تولید بچه برای همسران است. نقش کلفت‌ها بر اساس داستان زنان یعقوب در سفر پیدایش است که چون خود نمی‌توانستند برای او فرزندی بیاورند، کلفت‌هایشان را وادار کردند با شوهرشان نزدیکی کند و از هنگام زایمان بچهٔ آن‌ها را تصاحب کرده و فرزند خود خواندند.[4] این زنان به هر فرمانده‌ای که تعلق می‌گیرند، نام ااو به آن‌ها تعلق می‌گیرد. مثلاً اگر نام فرمانده «وارِن» (Warren) باشد، نام کلفت او «اُفوارن» (Ofwarren) خواهد بود. رنگ لباس کلفت‌ها قرمز است.
• مارتاها (Marthas): زنان نابارور مسن‌تری هستند که انجام کارهای خانگی طبقهٔ حاکم را به عهده دارند لباس مارتاها سبز است.
• همسران ارزان (Econowives): زنانی هستند که با مردانی از طبقهٔ نازل‌تر ازدواج کرده‌اند و وظایف مختلف زنان یعنی همسری، انجام وظایف خانه‌داری و آوردن بچه را به عهده دارند. لباس آن‌ها هم راه‌راه آبی، قرمز و سبز است.

آفرد شخصیت اصلی و راوی داستان است که ماجراهای گیلاد را تعریف می‌کند. زمانی که گیلاد بنا شد به او لقب «زن عیاش» داده شد چون با مردی مطلقه ازدواج کرده بود. دولت جدید تمام طلاق‌ها را لغو کرد؛ بنابراین شوهرش باید پیش همسر اولش برمی‌گشت و آفرد به یک زناکار مبدل شد. حین فرار از گیلاد، او از دختر و همسرش جدا شد. آفرد جزء نخستین نسل از زنان گیلاد است که دوران پیشین را به یاد می‌آورند. بخاطر توانایی باروری، کالایی مهم به‌شمار می‌آید و بعنوان «ندیمه» به خانه «فرمانده» و همسرش سرینا جوی می‌رود تا برای آنان فرزندی بیاورد (تصور می‌شود سرینا جوی عقیم است).[5] به‌علاوه خواننده از طریق افکار آفرد متوجه مقاومت او در برابر جمهوری گیلاد می‌شود.

آفرد نامی است که وظیفه او را در بردگی مشخص می‌کند: او متعلق به "فرِد" است (گمان می‌شود نام فرمانده، فرِد باشد و آفرد هم بالین محسوب می‌شود). در رمان، آفرد می‌گوید هم بالین نیست بلکه یک ابزار است: "یک رحم دوپا". نام ندیمه‌ها چیزی دربارهٔ هویت واقعی آنان نشان نمی‌دهد؛ آنان صرفاً اموال فرمانده هستند. "آفرد" با کلمه "offered" نیز جناس دارد و در معنای "قربانی" می‌آید. از طرفی می‌توان آن را در جناس با "of red" نیز درنظر گرفت چون پیراهن قرمز در گیلاد ویژه ندیمه‌ها است.

در رمان اصلی آتوود، نام اصلی آفرد هرگز مشخص نمی‌شود. اما فولکر اشلوندورف در سال ۱۹۹۰ فیلمی بر اساس این داستان ساخت که در آن نام کیت را برای آفرد درنظر گرفت.[6] در حالی که مجموعه تلویزیونی الهام گرفته از این رمان، از نام جون استفاده کرده‌است.

زنانی که برای ندیمه شدن آموزش می‌بینند، شبانه و در زمان خواب نام خود را به یکدیگر می‌گویند. آن‌ها «آلما، جنین، دولورس، مویرا، جون» هستند که همگی به جز جون، بعدها کشته می‌شوند. به همین دلیل بعضی از مخاطبین استنباط کرده‌اند که نام اصلی او جون باشد.[7] ماینر می‌گوید «جون» یک نام مستعار است. همان‌طور که «می دی» نام مقاومت گیلاد است، جون نیز می‌تواند از ابتکارات راوی باشد. کنفرانس نوناووت در فصل آخر داستان در ماه جون (ژوئن) رخ می‌دهد.[8] زمانی که شبکه تلویزیونی هولو بی درنگ اعلام کرد که نام واقعی آفرد، جون است، آتوود گفت نیت اصلی او این نبوده اما «این نام مناسبی است پس اگر مخاطبین اینطور دوست دارند، می‌توانند از آن استفاده کنند».[9] افشای نام واقعی آفرد باعث می‌شود در حضور دیگر ندیمه‌ها، واقعی تر و انسانی تر دیده شود.

فرمانده می گیود پیش‌تر دانشمند بوده و پیش از پیدایش گیلاد درگیر چیزی شبیه مطالعات بازار بوده‌است. بعدها گمان می‌رود که شاید او یکی از معماران این جمهوری و قوانینش بوده باشد. احتمالاً نام او «فرد» است اگرچه این اسم نیز می‌تواند مستعار باشد. اگرچه تعاملات فکری با ندیمه‌ها ممنوع است اما او این کار را کرده و حتی با آفرد اسکربل بازی می‌کند و او را به یک کلاب مخفی معرفی می‌کند که درواقع فاحشه خانه ای برای افسران سطح بالاست. آفرد متوجه می‌شود که فرمانده چنین رابطه ای با ندیمه سابق خود نیز داشته و زمانی که همسر فرمانده متوجه شده، ندیمه خودش را کشته‌است.

در فصل پایانی، پروفسور پشوتو معتقد است که براساس نام «فرد»، فرمانده یکی از دو شخصیتی بوده‌است که گیلاد را تأسیس کرده‌است. او باور دارد که فرمانده فردریک آر. واترفورد نام داشته که کمی از رفتن آفرد، در یک عملیات پاکسازی به اتهام پناه دادن به مأمور دشمن، کشته می‌شود.

سرینا جوی پیش‌تر کشیش تلویزیونی بوده و همسر فرمانده است. دولت موجب شده قدرت و شهرت عمومی او ازبین برود. آفرد به یاد می‌رود که در کودکی صبح‌های یکشنبه او را در تلویزیون می‌دیده و او را می‌شناسد. گفته می‌شود سرینا جوی عقیم است (اگرچه ظاهراً فرمانده عقیم است ولی قوانین گیلاد این بحث را تنها مختص زنان می‌داند) و باید داشتن ندیمه را بپذیرد. او از بودن در مراسم (یک تشریفات باروری ماهانه) ناراحت است و از آفرد می‌خواهد برای باردار شدن با نیک رابطه داشته باشد. طبق گفته پروفسور پشوتو، سرینا جوی یا پم اسامی مستعار بوده و نام واقعی این شخصیت تلماست.

آفگلن یک ندیمه است که برای خریدهای روزانه باید با آفرد همراه شود. ندیمه‌ها هرگز تنها نیستند و باید بر رفتار یکدیگر نظارت داشته باشند. آفگلن عضو جنبش مقاومت می دی است. برخلاف آفرد، او پر دل و جرئت است. بعدها آفگلن ناپدید می‌شود و به آفرد اینطور گفته می‌شود که بخاطر عضویت او در جنبش مقاومت، دولت بدنبال دستگیری او بوده اما پیش از اینکه بتوانند او را گیر بیاورند، خودکشی می‌کند.

ندیمه ای جدید با همین نام جای او را می‌گیرد و شریک خرید آفرد می‌شود. او پروتکل را نقض کرده و ماجرای آفگلن پیشین را برای آفرد تعریف می‌کند.

نیک راننده فرمانده است که بالای گاراژ زندگی می‌کند. طبق دستور سرینا جوی، او و آفرد وارد رابطه جنسی می‌شوند تا شانس باردار شدن آفرد افزایش یابد. اگر آفرد نتواند برای فرمانده فرزندی بیاورد، عقیم اعلام شده و به بخش کلونی‌ها فرستاده می‌شود. این رابطه باعث می‌شود آفرد کم‌کم نسبت به نیک حسی پیدا کند. نیک شخصیتی مبهم دارد و آفرد نمی‌داند او طرفدار حکومت است یا مخالف آن. در فصل پایانی می‌خوانیم که او در اصل عضو جنبش مقاومت بوده و در فرار از خانه فرمانده به آفرد کمک کرده‌است.

مویرا از دوران دانشگاه، دوست صمیمی آفرد بوده‌است. در رمان، رابطه آن‌ها نماینده همان دوستی زنانه ای است که جمهوری گیلاد با آن مخالف است. او لزبین است و در مقابل همجنس‌گرا هراسی جامعه گیلاد مقاومت می‌کند. کمی بعد از بردن آفرد، مویرا نیز برای ندیمه شدن برده می‌شود. او کارت و لباس‌های یکی از عمه‌ها را می‌دزدد و فرار می‌کند اما آفرد بعدها او را در فاحشه خانه پیدا می‌کند. مشخص می‌شود دولت او را دستگیر کرده و مویرا به جای رفتن به کلونی، فاحشه خانه را انتخاب کرده‌است. مویرا با رد تمام ارزش‌های اجباری گیلاد برای شهروندان، اعتراض خود به دولت را نشان می‌دهد.

لوک پیش از تشکیل گیلاد همسر آفرد بوده که برای ازدواج با او از همسر سابقش جدا می‌شود. در حکومت گیلاد تمام طلاق‌ها لغو می‌شوند؛ در نتیجه آفرد زناکار و فرزندش حرام‌زاده محسوب می‌شود. آفرد باید ندیمه شود و دخترش به یک خانواده وفادار به دولت داده می‌شود. بعد از تلاش برای فرار به کانادا، آفرد هیچ خبری از شوهرش ندارد و معتقد است لوک یا مرده یا زندانی شده‌است.

پشوتو همراه با پروفسور ناتلی وید نوارهای آفرد را پیدا می‌کند. او در یک کنفرانس آکادمیک دربارهٔ «مسائل مربوط به سندیت در رابطه با سرگذشت ندیمه» صحبت می‌کند.[5] بنابراین پشوتو شخصی است که داستان آفرد را بازگو می‌کند و بدین شکل اعتبار ماجرا بیش از پیش کم می‌شود.