سازمان عقیدتی سیاسی ارتش جمهوری اسلامی ایران
سازمان عقیدتی سیاسی ارتش که در ۲۴ مهرماه ۱۳۵۸ تأسیس شد؛ سازمانی است مستقل و متمرکز در تابعیت فرماندهی کل قوا و از نظر انسانی و آماد و پشتیبانی تابع ستاد مشترک ارتش است؛ که «نظارت بر حفظ و اجرای موازین اسلامی، ارائه آموزش‌های عقیدتی و سیاسی، ارتقای بینش دینی و سیاسی کارکنان ارتش، انتشار نشریات، کتاب‌ها و دیگر محصولات فرهنگی و هنری و انجام کلیه وظایف روابط عمومی در ارتش» را بر عهده دارد.[1]
| ارتشجمهوری اسلامی ایران |
|---|
 |
| فرماندهی |
| فرمانده کلفهرست فرماندهان |
| نیروهای چهارگانه |
| نیروی زمینینیروی دریایینیروی هوایینیروی پدافند هوایی |
| نهادهای دیگر |
| هوانیروزهوادریاقرارگاه پدافند هواییدژبان کلحفاظت اطلاعاتعقیدتی سیاسی |
| نهادهای سابق |
| ستاد مشترک |
| دانشگاه‌ها |
| فرماندهی و ستادافسری امام علیعلوم و فنون دریاییعلوم و فنون هواییپدافند هواییعلوم پزشکی ارتشحفاظت اطلاعات فارابی |
| پرسنل |
| رسته‌های نظامیدرجههای نظامی |
 رده |
تاریخچه
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ و گروهی از نیروهای مذهبی و انقلابی به همراه عده‌ای از کارکنان ارتش در ستاد مشترک جمع شدند و در محل ساختمان مستشاران نظامی آمریکا (که تنها ساختمان خالی ستاد بود) کمیته نظامی امام خمینی را تشکیل دادند. سپس حجت‌الاسلام والمسلمین غلامرضا صفایی در ستاد مشترک ارتش استقرار یافت و سید علی خامنه‌ای نیز (که در آن زمان عضو شورای انقلاب بود) طی حکمی در تاریخ ۲۳ مهرماه ۱۳۵۸ دستور ادامه کار در زمینه طرح سیاسی ایدئولوژیک در ارتش و اقدام‌های لازم برای پیاده کردن آن را صادر کرد. فردای آن روز (۲۴ مهرماه ۱۳۵۸) این طرح در شورای انقلاب مطرح و به تصویب رسید و با این حرکت، نهاد عقیدتی سیاسی در ارتش، به صورت رسمی تشکیل شد.
در پی وقوع اختلافات بنی صدر با روح الله خمینی و طرفدارانش، خمینی با صدور حکمی، غلامرضا صفایی را به عنوان رئیس اداره سیاسی ایدئولوژیک ارتش منصوب کرد و حکمی نیز خطاب به رئیس ستاد مشترک ارتش صادر کرده و تصریح کرد که سازمان سیاسی ایدئولوژیک در انتخاب خط مشی خود صرفاً تابع ولایت فقیه است و فقط از نظر انسانی و آماد و پشتیبانی تابع ستاد مشترک ارتش است.
اولین جدول سازمان اداره سیاسی ایدئولوژیک ارتش در تاریخ ۲۵ خرداد ۱۳۶۰ تصویب شد. عقیدتی سیاسی به مرور و در مدت ۳ تا ۴ سال، جدول سازمانی تمام قسمت‌ها، از ادارات تا تیم‌ها را تنظیم و ابلاغ کرد و در تاریخ ۴ مرداد ۱۳۶۲، اداره سیاسی ایدئولوژیک، به اداره عقیدتی سیاسی تغییر نام داد.
تا قبل از تصویب قانون ارتش در سال ۱۳۶۶، علاوه بر ادارات نیروهای سه‌گانه ارتش و ستاد مشترک، عقیدتی سیاسی وزارت دفاع نیز در تابعیت سازمان عقیدتی سیاسی ارتش بود و سپس با ادغام وزارتخانه‌های دفاع و سپاه در یک وزارتخانه تحت عنوان وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، عقیدتی سیاسی این وزارتخانه مستقل شد.[2][3][4]
مأموریت و وظایف
بنابر ماده ۱۴ و ۱۵ قانون آجا، سازمان عقیدتی سیاسی، سازمانی است با سلسله مراتب مستقل و متمرکز که مسئولینش از روحانیونی که حداقل دوره سطح را به پایان رسانده و در هیچ‌یک از تشکل‌های سیاسی عضویت و فعالیت نداشته باشند، تعیین می‌گردند.
سازمان عقیدتی سیاسی ارتش مأموریت و وظایف زیر را بر عهده دارد:
- مأموریت: رشد و گسترش فرهنگ و ارزش‌های اسلامی در ارتش و وزارت دفاع و سازمان‌های وابسته به آنها بر اساس معیارها و ضوابط اسلامی و تدابیر ورهنمودها و دستورالعمل‌های مقام رهبری.
- وظایف:
- آموزش عقیدتی و سیاسی پرسنل جهت رشد مذهبی و سیاسی آنان.
- انجام فعالیت‌های تبلیغی برای پرسنل از قبیل انتشار جزوات و نشریات، تشکیل کتابخانه‌ها و نمایشگاه‌ها و تولید برنامه‌های رادیو تلویزیونی‌ارتش و اداره مساجد و سایر اماکن مذهبی مربوط.
- ارائه خط مشی‌های مکتبی به مبادی ذی‌ربط در جهت انطباق سازماندهی‌ها، مقررات، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها با ضوابط و معیارهای‌اسلامی.
- نظارت بر حفظ و عمل به موازین اسلامی در تمامی زمینه‌ها و اعلام موارد خلاف به مسئولین جهت رفع آنها و گزارش به فرماندهی کل درصورت لزوم.
- بررسی و ارزیابی پرسنل از لحاظ شایستگی مکتبی جهت انتصابات، ترفیعات و مأموریت‌های خارج از کشور.
- انجام کلیه وظایف روابط عمومی ارتش و وزارت دفاع و سازمان‌های وابسته به آنها.
تبصره - ارتش و وزارت دفاع و سازمان عقیدتی و سیاسی وابسته به آنها موظفند پشتیبانی‌های لجستیکی و پرسنلی مورد نیاز سازمان عقیدتی‌سیاسی را در چهارچوب جداول سازمان مربوط که به تصویب فرمانده کل می‌رسد، در اختیار قرار دهند.[1]
رئیس‌ها
تاکنون افراد زیر ریاست سازمان عقیدتی سیاسی ارتش را عهده‌دار بوده‌اند:[4]
- غلامرضا صفایی
- محمود قوچانی
- سید محمود علوی
- سید محمدعلی آل‌هاشم
- عباس محمدحسنی