دبی (کمیت)
آبدهی،[1] بِدِه یا دِبی (به فرانسوی: débit) در منابع آب به حجم آب جابجا شده از یک مقطع مشخص (رودخانه، کانال آب، دریچه سد، لوله یا هر سازه دیگر) در مدت زمان مشخص بده یا دبی یا میزان آبدهی گفته میشود. واحد دبی m3/s (متر مکعب بر ثانیه) میباشد؛ که معمولاً برای اندازهگیری جریان استفاده میشود. فرمول آن به صورت زیر میباشد:
Volume flow rate | |
---|---|
نمادهای رایج | Q, V̇ |
دستگاه بینالمللی یکاها | m3/s |
تحلیل ابعادی |
که
- دبی بر حسب واحد ([L۳T−۱]; m۳/s یا ft۳/s)
- مساحت سطح مقطع ([L۲]; m۲ or ft۲)
- سرعت د([LT−۱]; m/s or ft/s)
کاربرد لوله | سرعت جریان آب |
---|---|
شبکههای توزیع | ۳ متر بر ثانیه |
آبیاری تحت فشار | ۲ متر بر ثانیه |
انشعابات مسکونی | ۱ متر بر ثانیه |
برای درک بهتر از سرعت و دبی آب در لوله، مثال زیر میتواند راهنمای خوبی باشد.
اگر لوله آب را در ۳۳ سانتیمتری زمین به صورت افقی نگه داریم فاصله آخرین نقطه پاشش آب تا ابتدای لوله را «پرتاب افقی» یا «d» بنامیم، جدول زیر نسبت بین کمیتهای مختلف مرتبط با این مثال را در یک لوله یک اینچ نشان میدهد.
حال همین لوله را به صورت عمودی قرار میدهیم و فاصله نقطه اوج فواره یا بالاترین ارتفاع آب تا نوک لوله را پرتاب عمودی یا h مینامیم.[2]
قطر لوله
اینچ |
سطح مقطع
لوله cm2 |
پرتاب افقی
d |
پرتاب عمودی
h |
سرعت آب در لوله
متر بر ثانیه |
دبی آب
لیتر در ساعت |
---|---|---|---|---|---|
۱ | ۵ | 25cm | 6cm | 1m/s | ۱۸۰۰ |
۱ | ۵ | 10cm | 1cm | 0.4m/s | ۷۰۰ |
۱ | ۵ | 76cm | 50cm | 3m/s | ۵۴۰۰ |
۱ | ۵ | 3cm | 1mm | 0.125m/s | ۲۲۰ |
دبی آب در لوله با همان سرعتها و پاششهای جدول فوق، برای لوله ۲ اینچ چهار برابر و برای لوله ۴ اینچ ۱۶ برابر مقادیر جدول فوق خواهد بود.
جستارهای وابسته
منابع
- «آبدهی» [زمینشناسی] همارزِ «discharge»؛ منبع: گروه واژهگزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر سوم. فرهنگ واژههای مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۶۴-۷۵۳۱-۵۰-۸ (ذیل سرواژهٔ آبدهی1)
- Davie, T. Fundamentals of hydrology, Routedage publication, london, ۲۰۰۲