رسوب‌گذاری
رسوب‌گذاری (به انگلیسی: Deposition) فرایندی است که توسط آن مواد سنگ‌ساز نهشته می‌شوند. آب در رودها و یخچال‌های طبیعی و دریاها عامل اصلی انتقال مواد از نقطه‌ای به نقطه دیگر است. همچنین باد هم در مناطق خشک (Arid) و نیمه‌خشک (Semi arid) در جابه‌جایی دانه‌ها اثر کرده و آن‌ها را در نقطه‌ای دیگر ته‌نشین می‌سازد. رسوب‌گذاری به دو صورت انجام می‌شود: رسوب‌گذاری در قاره‌ها و رسوب‌گذاری در دریاها.[1] در فرایند رسوب‌گذاری موادی که در اثر مراحل مختلف فرسایش ، خرد شده و در نتیجه عوامل مختلف ، حمل‌ونقل شده‌اند، سرانجام در محیط‌های مختلف رسوب می‌کنند. بدین ترتیب اثر عومل خارجی که هموار کردن زمین است، در این مرحله خاتمه می‌یابد و به عبارت دیگر با پر شدن قسمت‌های گود زمین از رسوبات و فرسوده شدن قسمت‌های مرتفع ، اختلاف ارتفاع بین این دو قسمت کم می‌شود.[2]
رسوب‌گذاری در تاسیسات
رسوب‌گذاری در تأسیسات معمولاً به انباشت مواد ناخواسته روی سطح تجهیزات گفته می‌شود. این مواد ناخواسته عموماً کربنات کلسیم‌ها و منیزیم‌ها هستند که به رسوبات آب و آهک نیز معروفند. نقش رسوب‌گذاری در عملکرد تجهیزات به دو صورت زیر مشخص می گردد:
- لایه رسوب دارای قابلیت انتقال حرارت پایین است. این لایه مقاومت در برابر انتقال حرارت را افزایش داده و اثر مبدل‌های حرارتی را می کاهد.
- بر اثر رسوبات مقطع عبور سیال کاهش پیدا کرده و باعث افت فشار می گردد.
هزینه‌های تحمیلی
با وجود اینکه رسوب‌گذاری و نشست رسوب در تأسیسات و تجهیزات حرارتی و برودتی هزینه‌های بزرگی به صنایع مختلف وارد می‌کند ولی تحقیقات بسیار محدودی در این زمینه انجام شده‌است. طبق داده‌های به دست آمده از تحقیقات بازاریابی یک شرکت خصوصی در هنگام عرضه یک محلول رسوب زدا در بازار مشخص گردیده است 100 % جامعه آماری شامل مهندسان و تکنسین‌های نگهداری تأسیسات، رسوب و رسوب‌گذاری را از دغدغه‌ها و نگرانی‌های اصلی خود می دانند. در مجموع هزینه‌های مربوط به رسوب‌گذاری به دو بخش عمده تقسیم می‌شود:
- هزینه‌های سوخت و انرژی : مشعل ها، بویلرها و دیگ‌های بخار سوخت بیشتری مصرف می‌کنند.
- افت تولید: در نتیجه توقف‌های برنامه‌ریزی شده یا بدون برنامه‌ریزی تجهیزات در خطوط تولید است.
بر اساس مطالعات انجام شده 15% هزینه‌های نگهداری تأسیسات مربوط به بویلرها و مبدل‌های حرارتی می‌باشد که البته نیمی از این هزینه ها، هزینه‌های رسوب زدایی این تجهیزات است.
منابع
- فرهنگ واژه‌های ژئومورفولوژی، مسعود معیری، انتشارات دانشگاه اصفهان، ۱۳۹۰، شابک: ۳-۰۲۵-۱۱۰-۶۰۰-۹۷۸.
- «رسوب‌شناسی». دانشنامه رشد. دریافت‌شده در ۷ اکتبر ۲۰۱۳.