خسته قاسم

خسته قاسم شاعر، عارف و فیلسوف دوره افشاریه، (۱۷۶۰–۱۶۸۴ میلادی)، متولد و در گذشته تیکمه‌داش می‌باشد. او یکی از ستونهای استواری موسیقی عاشیقی است.[1] در آوازهای سروده شده توسط خسته قاسم حضور عنصر عرفان، در شکل شکایت از دنیا، چیرگی دارد. مثالی از ساخته‌های خسته قاسم، با ترجمه شهربانو قایاقیزی:

خسته قاسم
تصویری خیالی از خسته قاسم
زاده	۱۰۸۱ شمسی تیکمه داش، بستان آباد
درگذشته	۱۱۵۷ شمسی
آرامگاه	تیکمه داش، بستان آباد
زمینه کاری	شاعر، عارف و فیلسوف
ملیت	ایرانی

گل بیر سندن خبر آلیم --- سلیماندان قالان دونیا

ازلی گول کیمی آچیب ---- آخیریندان سولان دونیا …

خسته قاسیم قالیب ناچار ---- بو سیرری بس کیملر آچار

گلن فونار قونان کؤچر ---- هئی سالیرسان تالان دونیا

(بیا از توسوال کنم ---- ای دنیائی که از سلیمان باقی‌ماندی

ای که در اول مثل گل باز شده ---- در آخر پژمرده شده …

خسته قاسم مغشوش مانده ---- این راز را چه کسی کشف می‌کند

کسی که می‌آید می‌ماندو آنکه می‌ماند کوچ می‌کند --- ای دنیائی که همیشه نابود می‌کنی)

خسته قاسم در اردبیل با طریقت شیخ صفی آشنا گشته و وارد خانقاه شیخ صفی شده و مدتی در چله نشسته‌است تا به «وحدت وجود» واصل گردد. خسته قاسم شاعری والامقام و فقیهی بزرگ بوده‌است که به نوشتهٔ خویش، باده از ساقی کوثر گرفته و مست الست گشته و به قول آشیقها از حضرت علی «بوتا» گرفته‌است. عالم بر علم جفر ـ اعداد بوده‌است و در بسیاری از اشعارش وقوف وی را بر حروف و اعداد مسلم می‌دانیم و از این هنر بارها و بارها در اشعار خود استفاده کرده‌است.[2]

خسته قاسم تسلط کامل بر ادبیات عربی و فارسی و ترکی داشته و به ویژه شاعران بزرگ آذربایجان را می‌پسندیده‌است. او در یک شعرش به نسیمی اشاره می‌کند، در چندین شعر از شاه ختایی به احترام یاد کرده و فضولی نیز شاعر مورد پسند وی بوده‌است و حتی خود را از نسل او می‌داند:

او محتشم فضولی‌نین نسلی‌یم

بحرلرده من عمانام، سن نه سن؟

یوز اون دؤرد سوره نی معنا ائیله رم

من ازبردن قرآن خوانام، سن نه سن؟[2]