خاندان اسپندیاذ

خاندان اسپندیاذ (اسفندیار) یکی از هفت خاندان ممتاز در دوره شاهنشاهی ساسانی بود.[1] این خاندان هم همچون خاندان مهران در ری نشیمن داشت. که همین موضوع باعث شده تا تئودور نولدکه این خاندان و خاندان مهران را یکسان در نظر بگیرد. این خاندان، ادعا داشتند که از نژاد اسفندیار، پسر گشتاسپ بودند که زرتشت در دوران او ظهور کرد و از نخستین گروندگان به این دین بود و در گسترش این دین تلاش بسیار کرد. شاهین وهمن‌زادگان از نامدارترین کسان این خاندان بود که در دوره خسرو پرویز، یکی از سپهبدهای ایران بود و پیروزی‌های بسیاری بدست آورد.

طبری ریشهٔ این خاندان‌ها را به شاه گشتاسپ کیانی برمی‌گرداند[2]. از این میان، سه خاندان را به لقب الفهلوی (پهلوی، پارتی) میخواند. یکی خاندان کارن در دماوند، دیگری خاندان سورن در سیستان و سوم خاندان اسفندیار در ری. از آنجا که طبری نامی از خاندان مهران، یکی از هفت خاندان، که در ری بوده، نمی‌برد، احتمالاً اسفندیار همان مهران است [3]. مهرنرسه وزیر بزرگ یزدگرد یکم، بهرام پنجم و یزدگرد دوم، که به ساختن چندین آتشگاه و کاخ شناخته شده‌است، همگی از دودمان اسفندیار هستند. از دیگر چهره‌های بزرگ این خاندان می‌توان از پسر مهرنرسه یعنی زروان‌داد، آموزگار بزرگ مذهبی (هیربدانْ هیربد) در زمان بهرام پنجم، و نیز ماه گشنسپ، مسئول کارهای مالی در زمان بهرام پنجم، و کارداریگان، فرماندهِ ارتش (ارتشتاران سالار)، نام برد.