توقات
توقات (به ترکی استانبولی: Tokat)، نام شهری در شمال ترکیه، با ۱۵۰٬۰۰۰ تن جمعیت[3] و مرکز استان توقات، در شمال آناتولی مرکزی در قسمت درونی بخش میانی منطقه دریای سیاه واقع است.
توقات | |
---|---|
Yeşilırmak River (Yeşilırmak) and Tokat views. | |
توقات | |
مختصات: ۴۰°۱۸′۵۰″ شمالی ۳۶°۳۳′۱۵″ شرقی | |
کشور | ترکیه |
استان | استان توقات |
مدیریت | |
• شهردار | Eyüp Eroğlu |
• فرماندار | Cevdet Can |
مساحت | |
• منطقه | ۱۹۲۳٫۰۱ کیلومتر مربع (۷۴۰ مایل مربع) |
جمعیت (2012)[2] | |
• شهری | ۱۳۲٬۴۳۷ |
• منطقه | ۱۸۲٬۲۲۵ |
• منطقه تراکم | ۹۵/کیلومتر مربع (۲۵۰/مایل مربع) |
کد پستی | 60100, 60200 |
پیششماره(های) تلفن | +90 356 |
وبگاه |
یشیل ایرماق و کلکیت چای از رودهایی هستند که در این استان جریان دارند. آب و هوای توقات تحت تأثیر آب و هوای منطقه دریای سیاه و آناتولی مرکزی است.
نام توقات
نام توقات در منابع بیزانسی ائودکسیاس، و در منابع ارمنی به صورت یودوکیا آمده است که احتمالاً به سرزمین ارمنستان کوچک تعلق داشتهاست.
توقات قبل از میلاد
دیرینگی زندگی انسان در این منطقه به عصر مس و سپس به عصر مفرغ بازمیگردد. تاریخ آن با تاریخ فریگیاییها، کیمریان، مادها و هخامنشیان پیوستگی داشتهاست. در دورهٔ پادشاهی پنتوس شهر کومانا پونتیکای باستان که امروزه ویرانههای آن در نزدیکی روستای گومنک در ۹ کیلومتری شمال شرقی توقات واقع است، از شهرهای مهم آن پادشاهی به شمار میرفت و دژ و استحکامات سوقالجیشی دازی مون در آن برپا بود. این شهر در ۶۶ قبل از میلاد به تصرف امپراتوری روم درآمد و توقات به سبب واقع شدن بر سر راههای ارتباطی آناتولی در قرون وسطی از نظر سیاسی، اجتماعی و اقتصادی رو به توسعه نهاد.
توقات پس از میلاد
پس از جنگ ملازگرد (در ۴۶۴ق) ترکان سلجوقی به آسیای صغیر راه یافتند و این سرزمین در قلمرو مسلمانان قرار گرفت و به پاس نقش مؤثر ملک دانشمند احمد غازی در فتح توقات حکومت این شهر به او واگذار شد.[4] و نخستین مدرسه و مسجد را در آناتولی دانشمندیان در توقات و سیواس تأسیس کردند.
توقات بعد از حاکمیت دانشمندیان تحت سیطرهٔ سلجوقیان آناتولی درآمد[5] و با قلعه مستحکم خود در مرتبه و موقعیت ممتازی قرار گرفت. بناهای این شهر افزایش یافت که برجستهترین آنها مدرسه گوک است که به عنوان یک مدرسه علوم دینی پایهگذاری شد و امروزه موزهای است که یافتههای باستانشناسی منطقه در آن نگهداری میشود. از دیگر بناهای آن روزگار زاویه سنبل بابا و پل سنگی چهارطاقی بر روی یشیل ایرماق است. به نظر میرسد معینالدین پروانه وزیر قدرتمند سلجوقیان روم در جنگ با ملک ظاهر بیبرس در آناتولی به توقات عقب نشینی کرده باشد.[6] خانقاه شیخ فخرالدین عراقی شاعر و عارف ایرانی قرن هفتم نیز در توقات به اشارت مولانا جلال الدین و توسط معین الدین سلیمان پروانه ساخته شد و همین موضوع باعث شد تا این شاعر و عارف ایرانی برای مدتی (تا زمان قتل معین الدین به دست مغولان) در این شهر ساکن باشد.[7]
مولانا جلالالدین بلخی که در قونیه در میانه آناتولی میزیسته در کتاب فیه ما فیه به توقات اشاره کردهاست: «فرمود که جانب توقات میباید رفتن که آن طرف گرمسیر است، اگر چه انطالیه گرمسیر است، اما آنجا اغلب رومیانند، سخن ما را فهم نکنند.»[8][9]
نگارخانه
پانویس
- "Area of regions (including lakes), km²". Regional Statistics Database. Turkish Statistical Institute. 2002. Retrieved 2013-03-05.
- "Population of province/district centers and towns/villages by districts - 2012". Address Based Population Registration System (ABPRS) Database. Turkish Statistical Institute. Retrieved 2013-02-27.
- سرشماری سال ۱۳۸۵
- آقسرایی، محمود، مسامرة الاخبار و مسایرة الاخیار، به کوشش عثمان توران، تهران، ۱۳۶۲ش
- ابن بیبی، حسین، سلجوقنامه، به کوشش محمدجواد مشکور، تهران، ۱۳۵۰ ش
- آقسرایی، محمود، مسامرة الاخبار و مسایرة الاخیار
- زرین کوب، عبدالحسین، دنباله جستجو در تصوف ایران، تهران، ۱۳۶۲ ش
- فیه ما فیه. فصل یازدهم.
- بلخی، مولانا جلالالدین: مقالات مولانا. ویرایش متن: جعفر مدرس صادقی. نشر مرکز. چاپ پنجم. ۱۳۸۳. ص۱۴۸.
منابع
- ابوبکر طهرانی، دیاربکریه، به کوشش نجاتی لوغال و فاروق سومر، آنکارا، ۱۹۶۲م
- ابوالفدا، تقویم البلدان، به کوشش رنو و دوسلان، پاریس، ۱۸۴۰م
- اولیا چلبی، سیاحتنامه، استانبول، ۱۸۹۷م
- حمدالله مستوفی، نزهة القلوب، به کوشش لسترنج، لیدن، ۱۹۱۳م
- رشیدالدین فضلالله، جامع التواریخ، به کوشش محمدروشن و مصطفی موسوی، تهران، ۱۳۷۳ ش
- همو، مکاتبات رشیدی، به کوشش محمدشفیع، لاهور، ۱۹۴۵م
- قاضیاحمد قمی، خلاصة التواریخ، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۹ ش
- دکتر عبدالحسین زرین کوب، دنباله جستجو در تصوف ایران، تهران، ۱۳۶۲
- نقشه راهنمای ترکیه، گیتاشناسی، تهران، شماره ۱۶۲