تلیس
تلیس (به کردی: ته‌لیس) از منسوجات سنتی کهن عشایر کرد است که همچون گلیم بافته می‌شود و به عنوان جوال مورد استفاده قرار می‌گیرد. تلیس مرحلهٔ تکامل‌یافته‌ای از بافت گلیم نقش‌برجسته را نشان می‌دهد.[1]
نحوهٔ بافتن
تلیس با دار عمودی و به‌صورت راه‌راه بافته می‌شود. قسمت جلوی تلیس به منظور زیبایی و نیز قسمتی که تماس بیشتری با زمین دارد، به خاطر دوام بیشتر، به‌صورت پرزدار و به روش بافت فرش بافته می‌شود، در حالی که مابقی به صورت گلیم است. به همین دلیل تلیس را ترکیبی از فرش و گلیم دانسته‌اند.[2]
نوع بافت تلیس با بافت گلیم نقش‌برجسته ارتباط نزدیکی دارد. می‌توان گفت بافت تلیس از گلیم‌فرش تکامل‌یافته‌تر بوده و کاربرد پیشرفته‌تری را نشان می‌دهد.[2]
جنس نخ
مواد اولیه برای بافت تلیس موی بز و پشم گوسفند است.[2]
ویژگی‌های ظاهری
بر روی درب تلیس قفل و بند قرار داده می‌شود. معمولاً از رنگ‌های گرم در مایه‌های قرمز، نارنجی و مشکی در بافت آن استفاده می‌شود. همچنین چهار منگوله در چهار گوشه‌ی تلیس به منظور تزئین افزوده می‌شود.[2] گاه برای زیبایی بیشتر به درب تلیس خرمهره‌هایی نصب می‌شود.[3]
کاربرد
تلیس همجون جوال دوخته می‌شود و در گذشته از آن برای قرار دادن جای وسایل غذاخوردن مااند قاشق، کارد و دیگر وسایل آشپزخانه استفاده می‌شد.[4] همچنین از تلیس برای جای لباس، خوراکی‌های خشک شده، جای قند و چای استفاده می‌شود.[2]
| انواع گلیم‌ها | گلیم بیجار • گلیم سنندج • گلیم شاهسون مغان • گلیم شاهسون هشترود • گلیم شاهسون • گلیم بختیاری شوشتر • گلیم قشقایی • گلیم افشار خوزستان • گلیم افشار آذربایجان • گلیم افشار کرمان • گلیم افشار جیرفت • گلیم افشار بافت • گلیم افشار سیرجان • گلیم افشار خراسان • گلیم قوبا • گلیم سفره کردی • گلیم عنبران |  |
|---|---|---|
| سایر | ||
منابع
- خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا): کرمانشاه بهشت صنایع دستی ایران است، نوشته‌شده در ۱۰ مرداد ۱۳۹۱؛ بازدید در ۲۱ دی ۱۳۹۸.
- سرای شوغاتی: صنایع دستی بافتنی کهن کرمانشاه، نوشته‌شده در ۱ مهر ۱۳۹۸؛ بازدید در ۲۱ دی ۱۳۹۸.
- راسخون: زیورآلات سنتی، ناگفته‌هایی از صنایع دستی کهن منطقه کرمانشاه، نوشته‌شده در ۱۳ شهریور ۱۳۹۵؛ بازدید در ۲۱ دی ۱۳۹۸.
- جلیلیان، عباس (ئاکو)، فرهنگ باشور: کردی-کردی-فارسی، تهران، پرسمان؛ ص ۱۹۴.