گلیم قشقایی

گلیم قشقایی قدرت و انرژی بالایی دارد که کمتر مشابه آن را در موارد دیگر می‌توان یافت. استفاده معدود از نگاره‌ّای کوچک و برخی تشابهات دیگر، بعضاً بیننده را به یاد گلیم‌های ترک‌بافتی همچون گلیم شاهسون می‌اندازد. این گلیم‌ها داراری برش چاک‌دار بوده و گاه در آنها از تارهای نخی و پشم طبیعی قهوه‌ای استفاده می‌شود. عشایر قشقایی تنها ایلی هستند که هم از نخ و هم از پشم برای بافتن گلیم استفاده می‌کنند. به‌طور سنتی گلیم‌ها از پشم بافته می‌شود به جز در هند که از نخ برای بافتن گلیم استفاده می‌شود.[2]

در آن از رنگ‌های تند و روشن بیشتر از رنگ‌های تیره و سنگین (سرمه‌ای، قهوه‌ای و یشمی) استفاده می‌شود. معمولاً شامل چهار گروه نقش‌مایه است[3]:

• اشکال منظم هندسی. مانند: سرمه‌دان، چهارخال، شبه‌مَعْقِلی
• تکرار یک نگاره خاص که می‌تواند با رنگ‌های مثبت و منفی همراه باشد. مانند: آیت آل (دست سگ)، خراسانی، تهرانی
• نقش‌مایه‌های با هویت مستقل که ترکیب چندین نگاره‌اند. مانند: چین (گردگل)، قزل قیچی، آلماگل (گل سیب)، شانه، قیچی، شوشتری، آقاجری، لاک‌پشت، عربی، دوقاناق (دو بال)، نمکدان، یاقْلُق (دستمال)، چهار ماهی، خاک‌انداز، پروانه
• نقش‌مایه‌های حاشیه‌ای. مانند: نقش اشکالی، کف ساده، محرمات، خشتی و قابی.

عمده‌ترین نقش‌مایه‌های گلیم قشقایی، لچک ترنج و محرمات است. شیوه رنگ‌بندی و نقوش ترنج‌دار این دست‌بافته از فضای رنگی‌ای برخوردار است که موجب تفکیک نقش‌ها از هم می‌شود. طرح‌های این گلیم ساده هستند و عمدتاً دارای حاشیه مداخل است و نقوش ریز و ساده ای دارد و از رنگ‌بندی شاد و سرزنده‌ای برخوردار است.

• گلیم صحنه - گلیم بافته شده بدست مردمان ناحیه صحنه کرمانشاه
• گلیم عنبران - نوعی گلیم در میان عشایر اردبیل
• شیرکی‌پیچ - نوعی گلیم در میان عشایر ناحیه سیرجان
• ورنی - نوعی گلیم در میان عشایر ارسباران
• سفره کردی - نوعی گلیم در میان عشایر کرد خراسان شمالی