ترکمن‌آباد

ترکمن‌آباد (به ترکمنی: Türkmenabat) یا چهارجوی (به ترکمنی: Çärjew) نام شهری است در ترکمنستان و مرکز استان لب‌آب است. اولین سرشماری عمومی ترکمنستان که در سال ۱۹۹۵ انجام شد، ۳۱٠۳ تاجیک را در جمعیت۴/۴ میلیون نفری (٠/۷ درصد) نشان داد که بیشتر آنها (۱۹۲۲ نفر) در استان‌های شرقی لب‌آب و ماری در مرزهای افغانستان و ازبکستان متمرکز شده‌اند.[2] که این ایرانی‌تبار بودن مردم این منطقه را تأیید می‌کند این شهر همان آمُل، شهر کهن ایرانی در آسیای میانه است.[3] آمل در سده‌های میانه به نام آمویه و امو معروف بود و بعداً در زمان تیموریان چهارجوی نام گرفت.[4] دولت ترکمنستان به‌تازگی نام چهارجوی را به ترکمن‌آباد تغییر داده است.

ترکمن‌آباد

Түркменабат
فرودگاه ترکمن‌آباد
مهر
ترکمن‌آباد
جایگاه در ترکمنستان
مختصات: ۳۹°۰۵′ شمالی ۶۳°۳۴′ شرقی
کشور ترکمنستان
استاناستان لب آب
بلندی
۱۸۷ متر (۶۱۴ پا)
جمعیت
 (سرشماری ۲۰۰۹)[1]
 • کل۲۵۳٬۰۰۰

این شهر در کرانه باختری رودخانه آمودریا قرار دارد و چهارراه راه‌های ترکمنستان و مرکز اتصال خطوط ریل و بندرگاه رودخانه‌ای مهم بین جمهوری ازبکستان و ترکمنستان است.[5] این شهر دارای آب‌های جاری فراوان برای باغ‌داری و کشاورزی است.

تاریخچه

آمل از شهرهای کهن ایرانی بود. برای آن‌که نام آن با آمل مازندران اشتباه نشود آن را آملِ کویر یا آملِ زَم نیز می‌گفتند. زم نام ایرانی قدیم شهری است در نزدیکی چهارجوی که امروزه کرکی نامیده می‌شود.[6]آمودریا در اصل به معنای رود شهر آمو است. آمو کوتاه شدهٔ آمل است؛ اما این آمل در خراسان بوده‌است نه در طبرستان (مازندران امروزی). ولی نسب اصلی این قوم در آمل طبرستان بوده‌است. نام آمل برگرفته از نام آماردها بوده که به گفتهٔ ریچارد فرای،[7] آملی کورت[8] و کریستوفر برونر،[9] آریایی بوده‌اند، و به مردمان سکا و داهه پیوند داده شده‌اند.[10] نام شهر امروزی آمل برمی‌گردد به زندگی آنان در آن گستره. همچنین آن که دو آمل، یکی در مازندران و دیگری در گسترهٔ آمودریا، جای داشته که به مهاجرت قبیله ای ایرانی بنام آماردی یا مردی بازمی‌گردد. آمل (چهارجوی) در دوران‌های گوناگون بخشی از ایران بوده‌است. بنا بر قراردادی که میان نادرشاه و ابوالفیض خان، حاکم بخارا بسته شد آمودریا مرز طبیعی ایران و بخارا بود و سرزمینهای جنوبی آمودریا از بلخ تا چهارجوی (آمل) بخشی از خاک ایران شد.[11]

نگارخانه
تالار شهر ترکمن‌آباد

منابع
  1. Population census 1989 بایگانی‌شده در ۲۰۱۲-۰۱-۱۸ توسط Wayback Machine, Demoscope Weekly, No. 359-360, 1–18 January 2009 (search for Туркменская ССР) (in Russian)
  2. سرشماری ترکمنستان ۱۹۹۵ ، جلد۱، کمیته آماری دولتی ترکمنستان، عشق آباد، ۱۹۹۶، صص ۷۵-۱٠٠.
  3. آفتاب
  4. لسترج، جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی، ترجمه محمود عرفان، تهران: چاپ چهارم ۱۳۷۳، ص۴۲۹
  5. «مرکز مطالعات منطقه‌ای افغانستان». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ دسامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۲۵ نوامبر ۲۰۰۷.
  6. لسترج، جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی، ترجمه محمود عرفان، تهران: چاپ چهارم ۱۳۷۳، ص۴۳۰
  7. Richard N. Frye. "Ancient Central Asian History Notes". Proceedings of the Second European Congress of Iranian Studies. Rome: ISMEO. p. 188. town of Amul on the Amu Darya and the Amul in Mazanderan, Iran, both of which may be traced back to the migration of an Iranian tribe called Amardi or Mardi
  8. آملی کورت (۲۰۰۷). The Persian Empire: A Corpus of Sources from the Achaemenid Period. لندن: روتلج. ص. ۹۸. شابک ۰-۴۱۵-۴۳۶۲۸-۱.
  9. کریستوفر برونر. «IRAN v٫ PEOPLES OF IRAN (۲) Pre-Islamic». دانشنامه ایرانیکا.
  10. ادوین نوریس (۱۸۵۳). Memoir on the Scythic Version of the Behistun Inscription. Harrison and Sons. از پارامتر ناشناخته |لینک= صرف‌نظر شد (کمک)
  11. دانشنامه اسلام
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ ترکمن‌آباد موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.